علیه فرودستان
چرا محرومان جامعه بیشتر تورم را احساس می‌کنند؟
آرین فلاح : تورم به عنوان یک شاخص منعکس‌کننده افزایش قیمت‌ها به ابزار مقایسه‌ای متداولی در جامعه تبدیل شده است اما لزوماً درکی از اعداد مطلق آن در جامعه وجود ندارد؛ معمولاً افراد مدعی هستند که نرخ افزایش کالای x که مورد مصرف روزانه ماست، چند برابر شده اما آمار تورم عددی بسیار کمتر را نشان می‌دهد، پس اعداد آن قابل اعتنا نیست. علت چیست؟ تورم بر مبنای ۴۷۵ قلم کالا و خدمات مختلف که با توجه به دسته‌های جمعیتی متنوع هر کدام وزن مشخصی دارند، محاسبه می‌شود و این گستردگی باعث می‌شود که افزایش قیمت برخی کالاها با وجود استفاده مداوم قابل تعمیم برای کل شاخص نباشد.
با توجه به دسته‌بندی کالاها و خدماتی که در محاسبه تورم وجود دارند، خانوارها به دو دسته شهری و روستایی تقسیم می‌شوند که هر کدام سبد مصرفی مشخص خود را دارند.
با توجه به مطالب بالا، تورم در موضوع اثرگذاری بر معیشت مردم به دو شکل زیر رخ می‌دهد:
۱- اثرگذاری بر هزینه‌ها: تفاوت سبد مصرفی افراد است که باعث تغییر وزن‌دهی کالاها و خدمات می‌شود و در نتیجه اعداد هر کدام از این دسته‌ها با یکدیگر متفاوت است.
۲- اثرگذاری بر درآمدها: درآمد دهک‌ها و گروه‌های شغلی اثرات متفاوتی را در زمان‌های مختلف از تورم می‌پذیرند.
برای مثال در خانوارهای روستایی میانگین ضریب اهمیت کالاهای بی‌دوام (خوراکی، آشامیدنی و دخانیات) برای کل کشور، 62 /39 است در حالی که میانگین این ضریب برای خانوارهای شهری عدد ۲۵ است. همین‌طور دستمزد مشاغل به طور یکسان و همزمان از تورم اثر نمی‌گیرد.
مجموع این موارد باعث شده تا آثار ناهمگن تورم به ویژه در زمان افزایش نرخ ارز، قسمتی از جامعه را بیشتر مورد آسیب قرار دهد؛ بررسی‌های بیشتر داده‌ها و شرایط معیشت مردم، نشان می‌دهد که خانوارهای روستایی تورم بیشتری را نسبت به خانوارهای شهری تجربه می‌کنند و از طرفی در دهک‌های مختلف نیز این توزیع مشاهده می‌شود.
نقاط محروم‌تر به دلیل توجه کمتر ابتدا از مسیر درآمدی با مشکل مواجه می‌شوند و در ادامه به دلیل درآمد پایین‌تر سهم کالاهای سبد مصرفی آنها دستخوش تغییراتی می‌شود که در نهایت به تحمل تورم بیشتری منجر می‌شود. مکانیسم شکل‌گرفته جنبه‌های متفاوت اقتصادی و سیاسی دارد که هر کدام از آنها نیاز به صحبت و بررسی کامل دارد. در این پرونده سعی می‌کنیم به این جنبه‌ها، از بررسی سیاست‌هایی که در دوره‌های مختلف با هدف حمایت از قشر ضعیف و جبران آثار مخرب تورم اتخاذ شدند تا مکانیسم نظام بازتوزیع تورم و اثرات آن بر اختلاف طبقاتی بپردازیم.
