سراب هدایت

  آیسان تنها: سال‌هاست که می‌شنویم باید نقدینگی موجود در کشور به مسیر درست هدایت شود. مسیری که به جای مصرف و ایجاد تورم،‌ می‌تواند سرمایه‌گذاری به همراه بیاورد و تولید! این قصه‌ای است که در گذشته مدافعان تشویق گروه‌های مختلف جامعه برای حضور در بازار سرمایه نیز سر می‌دادند. روزگاری بود که شاخص بورس تهران هر روز با فتوحاتش مسوولان سرمست را بر آن داشته بود تا اعلام کنند نقدینگی را به مسیر درست هدایت کرده‌اند و اینکه روزانه 15 تا 20 هزار میلیارد تومان پول بخش حقیقی به بازار سرمایه سرازیر می‌شود ماحصل اقدامات از پیش برنامه‌ریزی‌شده آنهاست. با این حال سرنوشت بازار سرمایه برای بسیاری روشن بود. در نهایت نیز بورس تهران مقطعی را به چشم دید که خروج پول حقیقی از بازار سرمایه روزانه رکورد می‌زد و سهامداران بسیاری با افت شدید ارزش دارایی خود در بازار سرمایه روبه‌رو شدند و هیچ رونقی هم نصیب بنگاه‌های اقتصادی نشد! به‌‌رغم این تجربه با این حال به نظر می‌رسد ایده هدایت نقدینگی برای دولتمردان ما بسیار اغواگر است. این روزها هم که مباحث اقتصادی در فضای مناظره‌های انتخاباتی مطرح می‌شود، بار دیگر هدایت درست نقدینگی در قالب یک شعار و برنامه اقتصادی از سوی برخی نامزدهای تایید صلاحیت‌شده مطرح می‌شود. در این راستا هفته گذشته یکی از نامزدهای انتخابات در توئیتر نوشت: «من ده‌ها شهرک صنعتی را رفتم؛ مهم‌ترین مشکل آنها نقدینگی است و این در حالی است که روزانه دو هزار میلیارد تومان در کشور خلق پول صورت می‌گیرد.» موضوعی که مورد حمله برخی اقتصاددانان قرار گرفت. به باور آنها، یکی از بدفهمی‌های سیاستمداران که در سیاستگذاری نیز بسیار تکرار می‌شود این است که معتقدند؛ باید دولت نقدینگی را به سوی فعالیت‌های مولد سوق دهد و مانع فعالیت‌های سوداگرانه و غیرمولد شود. این تصوری گمراه‌کننده و زیان‌بار است. در روزگاری که بحث هدایت نقدینگی داغ است، کمتر توجهی به این‌سو می‌رود که برای جلوگیری از افزایش شدید و فزاینده نقدینگی چه باید کرد؟ به گفته اقتصاددانان نقدینگی اصلی‌ترین متغیر اقتصاد سیاسی در اقتصاد ایران است. همان که متهم اصلی آن کسری بودجه دولت شناخته می‌شود. با این حال می‌بینیم در نسخه‌های پرطمطراقی که این روزها برای چهار سال پیش روی اقتصاد ایران پیچیده شده و قرار است به رای گذاشته شود نه‌تنها چاره‌ای برای کسری بودجه در نظر گرفته نشده است بلکه اغلب به دنبال ایجاد کسری بودجه هستند. با وعده‌هایی مانند پرداخت حقوق به زنان خانه‌دار، افزایش چندبرابری یارانه‌های نقدی، افزایش وام ازدواج و... وعده‌هایی که تحقق همگی برای اقتصاد ایران افزایش شدید نقدینگی به همراه دارد. مسیری که لابد پیش‌بینی می‌شود می‌توان با هدایت نقدینگی به مسیر بنگاه‌ها ابزاری را برای حمایت از بنگاه‌ها در قالب تامین مالی و سرمایه‌گذاری و در نتیجه ایجاد رونق هموار کرد.