حرکت بر لبه تیغ

  محبوبه فکوری: بازاری بزرگ، با اشتراکات فرهنگی بسیار و مردمی که در سایه سیاستگذاری سیاستمدارانشان طی دهه‌های گذشته رفتاری نوسانی با کالاهای صادراتی و مردم ایران داشته‌اند؛ اکنون روزهای متفاوتی را در میزبانی از کالاهای صادراتی ایران سپری می‌کنند. از یک‌سو برخی استان‌ها و اقلیم‌های عراق با آغوش باز از کالاهای صادراتی ایران استقبال می‌کنند و کالاهای ترک را پس می‌زنند و در برخی مناطق دیگر، به کارخانه تولیدی با پرچم جمهوری اسلامی ایران که حداقل 80 درصد از نیروی آن بومی خود عراق است، پشت پا می‌زنند و نشان می‌دهند دل خوشی از کالاهای ایرانی ندارند. این رفتار دوگانه‌ای است که طی ماه‌های گذشته عراقی‌ها با کالاهای صادراتی و تجار و صادرکنندگان ایرانی داشته‌اند. تمام اینها در شرایطی است که ارتباطات دیرینه و عقاید مشترکی میان مردم ایران و عراق وجود دارد که به هر حال پیوندی گسست‌ناپذیر را در این روابط تجاری و سیاسی برای دو کشور رقم زده است. نکته حائز اهمیت آن است که برخی تجار و فعالان اقتصادی برای حضور در بازار عراق، سرمایه‌گذاری‌های نسبتاً قابل توجهی انجام داده‌اند و بخش عمده‌ای از سرمایه‌های خود را صرف بازسازی و توسعه صادرات به این کشور کرده‌اند؛ اما تنش‌ها و ناآرامی‌های اخیر در برخی نقاط عراق، بسیاری از نقشه‌هایشان را نقش بر آب کرده است. در این میان، هستند صادرکنندگانی که دیدگاهی بلندمدت‌تر دارند و بر این باورند که ابرهای تیره و تاری که پیش روی روابط تجاری ایران و عراق قرار گرفته، به زودی از آسمان روابط دو کشور کنار خواهد رفت و روزهای آفتابی در آن نمایان خواهد شد. در این میان آمارهای تجاری از تبادلات تجاری ایران و عراق نشان می‌دهد که در هشت ‌ماه ابتدایی سال جاری، ۲۱ درصد صادرات ایران به عراق صورت گرفته و بعد از چین، دومین مقصد اصلی کالاهای صادراتی ایران همین کشور بوده و میزان صادرات ایران به عراق در هشت ‌ماه، پنج میلیارد و ۷۱۰ میلیون دلار به ثبت رسیده است. نکته حائز اهمیت اما آینده این روابط است، به‌خصوص اینکه برخی از تجار و فعالان اقتصادی از کمپین‌هایی سخن به میان می‌آورند که خرید کالاهای ایرانی را تحریم می‌کنند و از سوی دیگر، برخی اتفاقات سیاسی و هیجاناتی که بر روابط دو کشور غالب شده، اطلاع‌رسانی‌هایی را رقم می‌زند که اگرچه جدید نیستند، اما همزمانی اعلام و مانور بر روی آنها، شرایط را به سمت سیاسی ‌شدن هر چه بیشتر روابط تجاری ایران و عراق هدایت می‌کند؛ در حالی که باید به این نکته اشاره کرد که عراق، دارای یک قانون ثابت است که برای دفاع و حمایت از کالاهای وطنی خود به‌خصوص در بخش محصولات کشاورزی، در زمان برداشت محصول، واردات را ممنوع می‌کند و مانند ایران نیست که بدون مقدمه در مقطعی واردات کالایی را ممنوع کنیم و در مقطعی دیگر واردات آن آزاد شود. هم‌اکنون به لحاظ احتیاطی و کنترل ریسک، بازار صادراتی ایران به عراق، نیاز به مراقبت ویژه دارد؛ همان‌طور که یک باغبان، پاییز را بسیار زیباتر از بهار می‌داند؛ اکنون هم فصل پاییز تجارت ایران و عراق فرا رسیده است و باید مراقبت بیشتری از کالاهای صادراتی خود به عمل آوریم.