تکیه بودجه غیرنفتی بر نفت

لایحه بودجه 1988 هزار میلیاردتومانی سال 1399 به‌عنوان چهارمین بودجه قانون برنامه ششم توسعه هفته گذشته تقدیم مجلس شد. حسن روحانی روز یکشنبه 17 آذر هنگام تقدیم لایحه بودجه سال 1399 کشور به مجلس گفت: با بیان اینکه تقریباً بودجه سال 99 با شرایطی که پیش‌بینی شده، خیلی به نفت اتکا ندارد، توضیح داد: درآمدی که برای نفت خام و گاز در نظر گرفته شده با مقداری که در بودجه عمرانی پیش‌بینی کردیم، اگر همه پیش‌بینی‌ها حاصل شود، تقریباً نزدیک هم است و اگر آن پیش‌بینی‌ها حاصل نشود، بودجه عمرانی جلوتر است. رئیس‌جمهوری بودجه سال آتی را «بودجه استقامت و مقابله با تحریم» توصیف کرد،‌ اما برخلاف انتظارات،‌ این بودجه استقامت چندان انبساطی نیست؛ موضوعی که هفته گذشته در رسانه‌های مختلف مورد انتقاد قرار گرفت. حتی روزنامه دولتی ایران نیز در نقد این بودجه نوشت: لایحه بودجه 1988 هزار میلیاردتومانی سال 1399 روز گذشته تقدیم مجلس شد تا پس از طی مراحل پیش‌بینی‌شده به قانون تبدیل شود. برخلاف انتظارات اولیه از اینکه بودجه سال آینده با توجه به شرایط تحریمی و اقتصادی، انقباضی بسته شود، اما اعداد و ارقام کلان لایحه 99 نشان از بودجه‌ای انبساطی دارد که بر اساس اظهارات مسوولان دولتی رونق اقتصادی و حمایت از معیشت مردم را هدف قرار داده است. بر همین اساس سقف کل بودجه با رشد 14درصدی مواجه شده است و قرار است 2 /48 هزار میلیارد تومان صادرات نفت داشته باشیم که با توجه به نرخ 50 تا 52دلاری هر بشکه نفت می‌بایست روزانه بیش از 600 هزار بشکه نفت به فروش برسد. بودجه 1988 هزار میلیاردتومانی سال آینده از دو بخش بودجه عمومی و بودجه شرکت‌های دولتی، موسسات انتفاعی وابسته به دولت و بانک‌ها تشکیل می‌شود. منابع بودجه عمومی دولت از لحاظ درآمدها و واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی و مصارف بودجه عمومی دولت از حیث هزینه‌ها و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی بالغ بر ۵۶۳ هزار میلیارد تومان است. به این ترتیب، منابع عمومی بالغ بر ۴۸۴ هزار میلیارد تومان است. درآمد اختصاصی وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی نیز ۷۹ هزار میلیارد تومان منظور شده است. از سوی دیگر، بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت از لحاظ درآمدها و سایر منابع تامین اعتبار بالغ بر 1483 هزار میلیارد تومان است.

بودجه اصلاح‌نشده

 روزنامه کیهان نیز از فقدان اصلاحات ساختاری در بودجه انتقاد کرد و نوشت: بودجه سال 1399 در حالی تقدیم مجلس شورای اسلامی شد که منابع عمومی دولت در این بودجه ۴۸۴ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. در بخش درآمدهای عمومی نیز ۲۶۱ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده که شامل مالیات و همچنین سایر درآمدها از جمله درآمدهای گمرکی است. البته منابع پیش‌بینی‌شده برای نفت در بخش واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای ۹۸ هزار میلیارد تومان و واگذاری دارایی‌های مالی که به انتشار اوراق برمی‌گردد حدود ۱۲۴ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. این در حالی است که این نوع درآمدها بسیار خطرناک بوده و به نوعی آینده‌فروشی است. متاسفانه همان‌گونه که پیش‌بینی می‌شد بودجه سال آینده عاری از اصلاحات ساختاری بوده و تقریباً هیچ اقدام خاصی که با شرایط کنونی کشور منطبق باشد در آن صورت نگرفته است.

غلظت نفت در بودجه بدون نفت

روزنامه دنیای اقتصاد نیز در گزارشی درباره لایحه بودجه ۹۹ نوشت: حسن روحانی در نطق پیش از تقدیم بودجه، از کاهش وابستگی بودجه به نفت سخن گفت. ظاهر ارقام مندرج در بودجه هم سخن رئیس دولت را تایید می‌کند؛ اما جست‌وجو در سطور مختلف بودجه، این گزاره را با ابهام مواجه می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد آنچه موجب غلظت ظاهراً کم ‌نفت در بودجه شده، تفکیک درآمدهای نفتی در دو بخش واگذاری دارایی‌های سرمایه و دارایی‌های مالی بوده است. در حقیقت دولت، سهم مازاد مورد استفاده خود را به‌عنوان دارایی مالی صندوق توسعه ملی فرض کرده و در واگذاری دارایی‌های مالی گنجانده است. از این‌رو، پیش‌بینی دولت از درآمدهای نفتی در سال آینده حدود ۷۸ هزار میلیارد تومان است. اگرچه در ظاهر این عدد هم نسبت به بودجه‌های گذشته کم است، اما این عدد بر فرض تخصیص 5 /10 میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰تومانی بنا شده که دارای یک کم‌برآوردی شدید در تبدیل ریالی درآمد نفتی است. در واقع از حیث دلاری، دولت باید در سال آینده قادر به فروش حداقل یک میلیون بشکه نفت در روز باشد که چندان با واقعیت‌های تحریمی اقتصاد ایران تطابق ندارد.

رشد ۱۸درصدی عوارض خروج

دنیای اقتصاد در گزارشی دیگر به تشریح برخی نکات قابل توجه در لایحه بودجه پرداخت و نوشت: یکی از نکات قابل ‌توجه در سال آینده افزایش عوارض خروج از کشور است، بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال آینده ۲۶۴ هزار تومان تعیین شده که در مقایسه با سال ‌جاری ۴۰ هزار تومان رشد کرده است. این رقم برای بار دوم، به میزان ۳۹۶ هزار تومان رسیده است و برای بار سوم این رقم به سطح ۵۲۸ هزار تومان افزایش یافته است. این رقم برای سفرهای بیش از سوم نیز تکرار می‌شود. عوارض خروج حج تمتع و عمره نیز به میزان ۱۳۲ هزار تومان در نظر گرفته شده است، همچنین عوارض خروج زائران عتبات عالیات شامل زائران اربعین از ۱۴ شهریور تا دوم آبان ۹۹ که از مرزهای زمینی به مقصد عراق از کشور خارج می‌شوند، از پرداخت عوارض خروج معاف خواهند شد. در کل میزان منابع حاصل از عوارض خروج مسافر از مرزهای کشور هزار و ۶۱۰میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. بر اساس بررسی‌های صورت‌گرفته تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج برای هر یک از زوج‌ها در سال ۱۳۹۹ به میزان ۳۰ میلیون تومان است که نسبت به سال قبل تغییری مشاهده نمی‌شود. بر این اساس تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج برای هر یک از زوج‌ها در سال ۱۳۹۹ به میزان ۳۰ میلیون تومان با دوره بازپرداخت پنج‌ساله با اخذ یک ضامن معتبر و سفته است.

افزایش بودجه دفاعی کشور

بررسی لایحه بودجه سال ۹۹ کشور نشان می‌دهد بودجه ارتش، سپاه و ناجا نسبت به سال گذشته با افزایش همراه بوده است. تسنیم نوشت: بررسی بخش دفاعی لایحه بودجه ۹۹، نشان می‌دهد که بودجه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از ۱۵ هزار میلیارد تومان مصوب سال ۱۳۹۸ به ۱۸ هزار و ۳۱۵ میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. بودجه ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز از ۱۰ هزار و ۲۴ میلیارد در سال ۹۸ به ۱۱ هزار و ۹۷۸ میلیارد تومان در سال ۹۹ افزایش پیدا کرده است. بودجه نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران نیز از ۱۱ هزار و ۵۲۱ میلیارد تومان در سال ۹۸ به ۱۷ هزار و ۴۴۴ میلیارد تومان افزایش یافته است. بودجه وزارت دفاع در بخش دستگاه‌های سیاستگذار از ۳۸ هزار میلیارد به ۴۱ هزار و ۵۷۵ میلیارد تومان افزایش یافته و در همین حوزه نیز بودجه ستاد کل نیروهای مسلح از ۵۶ هزار و ۹۶۴ میلیارد به ۵۶ هزار و ۸۴۰ میلیارد کاهش یافته است. اما بودجه وزارت دفاع و ستاد کل در بخش اعتبارات هزینه‌های دستگاه‌های اجرایی به ترتیب از هزار و ۷۰۰ میلیارد در سال ۹۸ به دو هزار و ۵۰۰ میلیارد در سال ۹۹ و از ۲۳۸ میلیارد به ۲۴۶ میلیارد تومان در سال ۹۹ افزایش یافته است.

صعود و سقوط بازار ارز

روز سه‌شنبه بازار ارز صحنه سقوط یک ساعته قیمت دلار بود؛ شاخص ارزی در ابتدای روز به بالای مرز ۱۴ هزار تومانی رفت و حتی تا نقطه ۱۴ هزار و ۲۰۰تومانی جهش کرد. اما از ساعت ۳ تا ۴ بعدازظهر به یکباره میزان فروش‌ها در بازار ارز بالا رفت، به‌طوری که قیمت دلار ظرف یک ساعت حدود ۵۰۰ تومان افت کرد. دنیای اقتصاد نوشت: این کاهش قیمت با دو برداشت همراه بود. برخی فعالان سقوط قیمت دلار را ناشی از افزایش عرضه توسط بازارساز می‌دانستند و گروه دیگری اعتقاد داشتند بازار پس از چند روز افزایش با یک اصلاح شدید قیمت مواجه شد.

دژپسند: نرخ واقعی ارز 9000 تومان است

وزیر امور اقتصادی و دارایی با تاکید بر اینکه نوسانات بازار ارز کوتاه‌مدت و زودگذر است، گفت: بر اساس متغیرهای بنیادی اقتصاد نرخ واقعی دلار بین ۸۵۰۰ تا ۹۰۰۰ تومان است. طبق گزارش خانه ملت، فرهاد دژپسند درباره افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر، گفت: بر اساس متغیرهای بنیادی اقتصاد، نرخ دلار هشت هزار و ۵۰۰ تومان است، حتی در شرایط بحرانی و افراطی نیز قیمت ارز بیش از ۹ هزار تومان نخواهد بود یعنی مطالعات و ارزیابی‌ها نرخ ارز را بین هشت هزار و ۵۰۰ تا ۹ هزار تومان تعیین کرده است. دژپسند افزود: اگرچه در برخی دوره‌ها شرایط بازار ارز نوسان دارد و این نوسانات کوتاه‌مدت و زودگذر است، اما دلار بازار مطمئنی برای سرمایه‌گذاری نیست. وزیر امور اقتصادی و دارایی با بیان اینکه در حال حاضر بازارهای قابل اتکا و مطمئن در کشور وجود دارد، پیشنهاد داد افرادی که تمایل دارند در بازاری مطمئن و ایمن سرمایه‌گذاری کنند به سراغ بورس بروند. او افزود: این بازار بهترین مکان برای سرمایه‌گذاری است زیرا از یک‌سو منابع پولی و سرمایه مردم حفظ می‌شود و از سوی دیگر به تولید کشور کمک خواهد شد.

هشدار همتی به دلالان بازار ارز

رئیس‌کل بانک مرکزی در واکنش به تغییرات بازار ارز گفت: دلالان و نوسان‌گیران بازار ارز، توانایی این بانک را دست‌کم نگیرند؛ بانک مرکزی توانایی لازم را دارد تا هر زمان که اراده کند با حضور در بازار و نقش‌آفرینی در عرضه و تقاضا، تعادل را برقرار کند. عبدالناصر همتی روز چهارشنبه 20 آذر در حاشیه نشست هیات دولت در جمع خبرنگاران، تاکید کرد که بازار ارز تحت کنترل است. طبق گزارش ایرنا، رئیس‌کل بانک مرکزی به مردم نیز توصیه کرد که دارایی خود را در معرض ریسک خرید و فروش ارز قرار ندهند، زیرا در یک روز، نرخ ارز یک هزار تومان بالا رفته یا یک هزار تومان کاهش می‌یابد. بانک مرکزی در بازار حضور محکم داشته و توانایی و ذخایر ارزی و اسکناسی کافی دارد. همتی اظهار کرد: مسائل رخ‌داده در بازار ارز به مسائلی که در فضای مجازی مطرح می‌کنند - مانند تورم و انتظارات و پیش‌بینی‌ها - هیچ ربطی ندارد. وی با بیان اینکه به‌زودی ثبات لازم در بازار ارز ایجاد می‌شود، گفت: مشکلاتی که در دو هفته اخیر به علت مسائل سیاسی و جو روانی و تبلیغاتی در بازار ایجاد شده رفع می‌شود. همتی درباره تاخیر در راه‌اندازی بازار متشکل ارزی، نیز توضیح داد: تست گرم این بازار در حال انجام است. انواع تست‌های بازار متشکل ارزی انجام شده یا در حال انجام است. زمان راه‌اندازی این بازار را اعلام نمی‌کنم اما به‌طور قطع، امسال تحقق می‌یابد.