احساس ذهنی نابرابری

مرکز فرانسوی مطالعات بازار «ایپسوس»1 در جدیدترین نظرسنجی خود مهم‌ترین نگرانی‌های جهان 2019 را معرفی کرده است. در این نظرسنجی بین‌المللی که از ۱۸ هزار فرد ۱۶ تا ۶۴ساله در ۲۸ کشور جهان در مارس ۲۰۱۹ به دست آمده است، پنج نگرانی اصلی مردم جهان مورد بررسی قرار گرفته است.

بر اساس نتایج این نظرسنجی، 33 درصد مردم دنیا بیکاری را اصلی‌ترین نگرانی برای اقتصاد کشورشان می‌دانستند. در واقع بیکاری اصلی‌ترین نگرانی جامعه جهانی است. پس از «بیکاری»، «فقر و نابرابری اجتماعی» و «فساد سیاسی و مالی» مهم‌ترین نگرانی‌های مردم جهان در سال 2019 هستند.

این نظرسنجی که از 28 کشور دنیا انجام شده است، نشان می‌دهد که 58 درصد مردم دنیا فکر می‌کنند که کشورشان در مسیر اشتباهی حرکت می‌کند و در مقابل 42 درصد فکر می‌کنند که مسیر حرکت اداره کشورشان در مسیر درستی است. در این میان مردمان کشور چین با 91 درصد آرا، عربستان سعودی با رای 82 درصد و هندوستان با رای 71درصدی بیشترین اعتماد را به سیاست‌های حکمرانی کشورهای خود دارند و در مقابل مردمان کشورهای آفریقای جنوبی با 18 درصد، فرانسه با 20 درصد و انگلیس با رای 21درصدی کمترین اعتماد را به درستی روند حکمرانی در کشورهای خود دارند. به عبارت دیگر 82 درصد مردم آفریقای جنوبی، 80 درصد مردم فرانسه و 79 درصد مردم انگلیس فکر می‌کنند کشورشان در مسیر اشتباهی حرکت می‌کند! بررسی روند کلی اعتماد مردم به شیوه حکمرانی در کشورها نشان می‌دهد این روند طی 10 سال گذشته مثبت بوده است و اعتماد کلی مردم کشورها نسبت به شیوه درست حکمرانی در کشورهایشان افزایش داشته است. نکته جالب توجه آن است که بین نگاه مردمان کشورهای اروپایی به وضعیت حکمرانی در کشورهایشان با مردمان کشورهای چین، عربستان و هندوستان، تفاوت معناداری وجود دارد. به طوری که تقریباً اکثریت مردم تمام کشورهای اروپایی مانند فرانسه و انگلستان معتقدند کشور آنها در جهت درستی قرار ندارد و وضعیت مردم به تدریج در حال بدتر شدن است.

در خصوص بیکاری نگرانی‌های زیادی در سطح جامعه جهانی وجود دارد. مردم کشورهای اسپانیا با رای ۶۴درصدی، ایتالیا با رای 63 درصد، آفریقای جنوبی با رای ۶1 درصد و کره جنوبی با 59 درصد بیشترین نگرانی را در خصوص «بیکاری و شغل» دارند. اما کشورهایی که نگرانی پایینی در خصوص بیکاری و شغل دارند، عبارتند از آمریکا 10 درصد، آلمان 10 درصد و انگلیس 13 درصد. گرچه در حال حاضر بیکاری یکی از نگرانی‌های عمده مردم جهان است، اما روند 10ساله بررسی این نوع نگرانی نشان می‌دهد به طور کلی نگرانی مردم جهان در این باره کمتر از گذشته شده است.

پس از بیکاری اصلی‌ترین نگرانی مردم دنیا نابرابری اجتماعی و فقر است. مردم کشورهای روسیه با 61 درصد آرا، صربستان با 51 درصد آرا و آلمان با 47 درصد رای نگرانی خود را نسبت به نابرابری اجتماعی و فقر ابراز کردند. در بین چهار کشوری که نگرانی کمتری درباره فقر و نابرابری دارند، با این کشورها مواجه می‌شویم: مردم آمریکا با رای 18 درصد، عربستان 18 درصد، سوئد 22 درصد و کانادا 24 درصد.

اما فساد سیاسی و مالی پس از بیکاری و فقر با میانگین 31 درصد بزرگ‌ترین نگرانی مردم جهان در سال 2019 است. بر این اساس، 66 درصد از مشارکت‌کنندگان در آفریقای جنوبی، 58 درصد در پرو  و 56 درصد در کشور مجارستان «فساد سیاسی /مالی» را یکی از نگرانی‌های مهم در کشورشان عنوان کردند. اما بررسی رای مردم کشور آلمان با 8 درصد، سوئد 10 درصد و انگلیس با 12 درصد نشان می‌دهد مردمان این کشورها در مقایسه با بقیه کشورها نگرانی پایینی در این باره دارند. از لحاظ منطقه‌ای مردم آفریقا و پس از آنها مردم آمریکای لاتین بیش از ملل سایر مناطق جهان نگران فساد هستند.

نگرانی نسبت به تورم گرچه در حالت کلی در سطح جهانی پایین است، اما برخی از کشورها هستند که در این باره نگرانی بالایی دارند. آرژانتین با رای 64 درصد و ترکیه با 50 درصد کشورهایی هستند که مردمانشان نگرانی بالایی نسبت به تورم دارند. در مقابل مردمان اسپانیا با رای یک‌درصدی، صربستان دو درصد و سوئد چهار درصد نگرانی پایینی در این باره دارند.

تغییرات آب و هوایی با اینکه یکی از مشکلات بزرگ جهان در سال‌های آتی خواهد بود، اما به طور کلی مورد توجه جدی مردمان جهان قرار ندارد، به طوری که به طور میانگین تنها 13 درصد مردمان جهان نسبت به این موضوع ابراز نگرانی کرده‌اند. در بین کشورها مردمان کشور کانادا با رای 29درصدی و آلمان و چین با رای 26درصدی نسبت به تغییرات آب و هوایی نگرانی خود را ابراز کرده‌اند و مردمان کشورهای آفریقای جنوبی، برزیل و آرژانتین کمترین نگرانی را در این باره دارند. شاید بتوان گفت نگرانی درباره تغییرات آب و هوایی نگرانیِ لوکسی است که مردمان کشورهایی غنی‌تر بیشتر درگیر آن هستند.

تروریسم هم جزو آن دسته نگرانی‌هایی است که مردمان دنیا در حالت کلی توجه جدی به آن ندارند و تنها 13 درصد مردم جهان معتقدند که تروریسم مشکل جدی است. اما برای برخی از کشورها مساله نگران‌کننده‌ای است. از آن جمله مردمان اسرائیل با 39 درصد، هند 36 درصد و فرانسه با 27 درصد رای، آن را نگران‌کننده دانسته‌اند.

افراط‌گرایی هم برای انگلیس، فرانسه و سوئد نگران‌کننده است، اما مورد توجه جدی جامعه جهانی قرار ندارد.

بررسی نگرانی‌های عمده جهانی نشان می‌دهد مردم کشورهای مختلف نسبت به چیزی نگران هستند که مستقیماً زندگی آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و مسائل مهمی که وجود دارد ولی تاثیرات آن فعلاً در زندگی‌شان ملموس نیست، مورد توجه شهروندان جوامع نیست.

بیکاری بر زندگی اقتصادی افراد تاثیر می‌گذارد، تاثیر آن به خوبی دیده می‌شود، بیکاری به زودی می‌تواند باعث کاهش قدرت خرید، ازهم‌پاشیدگی زندگی افراد و فقر و نداری آنها شود. بیکاری چیزی است که نیازمند بیان سلسله علت و عوامل نیست و بدون هیچ توضیحی در زندگی آدم‌ها رخ می‌نمایاند. پس بیشترین نگرانی افراد یک جامعه حتی با فرهنگ‌های مختلف و با زمینه‌های مختلف معطوف به آن است.

با وجود آ‌نکه بیکاری در بالای لیست نگرانی‌های مردم قرار داد، اما مهم‌ترین موضوع در اکثر کشورهای جهان «فقر و تبعیض‌های اجتماعی» است. فقر فرزند بیکاری است که به‌تبع آن اثرات ملموسی در همه زمینه‌های زندگی افراد دارد. به طوری که می‌تواند به راحتی افراد را در تامین اساسی‌ترین نیازهای خود از خوراک و مسکن تا مراقبت‌های بهداشتی اولیه و آموزش ناتوان کند.

اما اهمیت نابرابری‌های اجتماعی که ظاهراً چهره پنهانی دارد، برای مردم جهان از آن‌رو است که عدالت و برابری فرصت‌ها در دسترسی افراد جامعه به منابع ارزشمند و موقعیت‌های برتر را از بین می‌برد و افراد و گروه‌ها بسته به درجه نزدیکی یا دوری به منابع ثروت و قدرت به امکانات دست می‌یابند. ویژگی اصلی نابرابری اجتماعی آن است که بیش از آنچه افراد را از نابرابری واقعیِ موجود آزرده‌خاطر سازد، احساس و ادراک ذهنی نابرابری را تقویت می‌کند. احساس ذهنی نابرابری اثرات به مراتب مخرب‌تری نسبت به نابرابری واقعی دارد. چراکه ابعاد وسیع‌تری داشته و یک‌به‌یک به افراد جامعه سرایت خواهد کرد.

پس از این دو نگرانی مهم، فساد سیاسی و مالی مساله‌ای ا‌ست که نگرانی عمده‌ای را به خود اختصاص داده است. یکی از علت‌های توجه جامعه جهانی به مساله فساد رابطه ارگانیک آن با مسائل دیگر جامعه است. به‌طوری که فساد نقش مهمی در پرورش فقر و سیستم‌های ناسالم اقتصادی ایفا می‌کند.

از سوی دیگر، در جوامعی که فساد همچون شبکه‌ای مویرگی در سراسر جامعه ریشه دوانده باشد، رسیدن به هر هدفی با مانعی مواجه می‌شود که از درخت فساد سر بر آورده است. این وضعیت باعث می‌شود مردم احساس کنند در مقابل این شبکه بزرگ فساد کاری از دستشان ساخته نیست. در چنین جامعه‌ای که به قول «امیل دورکیم» «رسیدن به هدف با راه‌هایی که برای رسیدن به هدف طی می‌شود تناسب ندارد» مردم احساس می‌کنند تلاش، قانونمندی و سلامت نفس به تنهایی برای رسیدن به هدف کفایت نمی‌کند یا باید به این جریان تن دهند و مسیر ناصوابی را برای اهداف خود طی کنند یا سرخورده از اهداف خود دست بکشند.

گرچه در این مطالعه کشور ما مورد بررسی قرار نگرفته است، اما یافته‌های مطالعه ایسپا در سال 1396 در خصوص نگرانی‌های عمده ایرانیان نشان می‌دهد نگرانی‌های عمده ایرانیان با جامعه جهانی یکسان است.