پافشاری بر ارز ۴۲۰۰تومانی
همتی: ادعای دستکاری نرخ ارز برای توجیه مذاکره انصاف نیست
هفته گذشته قیمت دلار تا سطح ۱۲ هزار و ۹۷۰ تومان کاهش یافت. درباره علت این کاهش که همزمان با انتشار اخبار سفر وزیر خارجه آلمان و نخست‌وزیر ژاپن به ایران رخ داد، تحلیل‌های مختلفی ارائه شد. روزنامه «کیهان» افت نرخ ارز را ناشی از دستکاری عمدی در راستای مذاکرات دیپلماتیک ارزیابی کرد و نوشت: «در روزهای اخیر و همزمان با سفر مقامات ژاپنی و آلمانی به تهران، یک جریان سیاسی خاص با فضاسازی کاذب این‌گونه وانمود کردند که این دو سفر موجب شده تا دلار سیر نزولی به خود گرفته و همچنان در حال کاهش است. این جریان سیاسی در پی آن است تا در ادامه این‌گونه القا کند که سفر واسطه‌های آمریکا به ایران، قیمت دلار را این‌گونه کاهش داد، حالا ببینید اگر با ترامپ مستقیم مذاکره کنیم، چه شود! اما علت نوسانات متعدد قیمت دلار از دو حال خارج نیست. یا دستکاری مصنوعی است و اگر این‌طور نیست، دولت توانایی مدیریت بازار ارز را ندارد. دولت می‌بایست روند خسارت‌بار شرطی‌سازی مردم و گره زدن اقتصاد به سیاست خارجی را متوقف کند. روندی که یک روز با گره زدن معیشت مردم به برجام و یک روز با مرتبط کردن اقتصاد کشور به بسته‌های اروپایی و حالا نیز با گره زدن معیشت مردم به سفر واسطه‌ها رخ داده است.»
سخن از دستکاری نرخ ارز انصاف نیست
رئیس‌کل بانک مرکزی در واکنش به مباحث مطرح‌شده درباره علت کاهش قیمت دلار، ادعای دستکاری مصنوعی نرخ ارز را رد کرد. عبدالناصر همتی در یادداشتی اینستاگرامی، درباره عوامل موثر در بازار ارز نوشت: «در اجرای سیاست‌های جدید ارزی در قبال صادرکنندگان و نقشی که در تامین ارز سامانه نیما و واردات در مقابل صادرات و اسکناس صرافی‌ها خواهند داشت و نیز مدیریت و راهبری بازار اسکناس ارز خصوصاً آماده شدن برای عملیاتی کردن بازار متشکل ارزی شاهد منطقی‌تر شدن قیمت ارز در بازار خواهیم بود. از اول سال تاکنون میزان تامین ارز برای واردات به رقم قابل توجه 4 /9 میلیارد دلار رسیده که حدود پنج میلیارد دلار آن تامین شده است. در مورد بازار ارز این نکته را بارها تاکید کرده‌ام که عوامل سیاسی و بین‌المللی در شرایط تحریمی در نوسانات بازار ارز بی‌تاثیر نیست. اخبار به ظاهر مثبت و منفی هر کدام به سهم خود تا حدودی می‌توانند بازار ارز را متاثر سازند. با اطلاعاتی که از توانایی‌ها و امکانات و ذخایر ارزی کشور، روابط و ساختار جدید در حال شکل‌گیری تجاری و کانال‌های مالی دارم، تاثیر آمد و رفت‌های دیپلماتیک را در شرایط خاص سیاسی و روانی مهم، لیکن آن را تعیین‌کننده اصلی روند بازار ارز نمی‌دانم. بانک مرکزی امروز در خط مقدم جنگ اقتصادی قرار دارد. وقتی واضعان حداکثر فشار تحریمی، به تدابیر بانک مرکزی در خنثی کردن توطئه اعتراف می‌کنند انصاف نیست صحبت از دستکاری در نرخ ارز برای توجیه آمد و رفت‌ها و مذاکرات بشود. افتخار مهم بانک مرکزی تداوم مقاومت در شرایط تحریم، برای تقویت ارزش پول ملی و حفظ ثبات اقتصادی است.» روزنامه «دنیای اقتصاد» در گزارشی از وضعیت 21 خردادماه بازار ارز نوشت: «معامله‌گران باور داشتند آنچه موجب شد مسیر قیمت دلار تغییر کند، افزایش میزان عرضه بازارساز بود. همچنین آنها عنوان می‌کردند که نرخ عرضه حواله درهم نیز بالا رفته بود. برخی معامله‌گران هم باور داشتند گزارش روزنامه واشنگتن‌پست، در مورد امتیازهای آمریکا به ایران برای شروع مذاکره یکی از عوامل مهمی بود که در انتهای روز وضعیت بازار را تا حدی تاثیر قرار داد. خرید دوباره نفت ایران و آزاد کردن بخشی از پول‌های بلوکه‌شده در آمریکا از جمله امتیازهایی است که روزنامه آمریکایی به آنها اشاره کرده است.»
ارز ۴۲۰۰تومانی را قطع نمی‌کنیم
با وجود اذعان مسوولان به ناکارآمدی تخصیص ارز 4200تومانی در کاهش فشار به مردم و انتقادات و هشدارهای مکرر کارشناسان درباره اثرات مخرب این تصمیم دولت، هفته گذشته رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور بار دیگر گفت: مبنای محاسبه کالاهای اساسی مردم باید ارز چهار هزار و ۲۰۰تومانی قرار گیرد. طبق گزارش ایرنا، محمدباقر نوبخت عصر سه‌شنبه 21 خردادماه اعلام کرد: با تمام تنگناهای مالی و در شرایطی که بودجه با حداقل وابستگی به نفت در روزهای گذشته به شورای عالی هماهنگی اقتصادی ارائه شد، تحت هیچ شرایطی آماده نیستیم تا حدود ۱۴ میلیارد دلار کالا را که با ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومان مقرر است به دست مردم برسد قطع کنیم. هرچند در ماه‌های گذشته با وجود اینکه دولت بر پیمانش ماند و ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی را مبنای واردات و محاسبات قرار داد، اما در بخشی از موارد، شاهد محاسبات با ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومان نبودیم. این گرانی که اکنون وجود دارد و مورد تایید دولت نیست ناشی از این امر است. این مطالبه را از تمام دستگاه‌های نظارتی ذی‌ربط از سوی مردم و دولت داریم تا کاری کنند که مبنای محاسبات ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومان باشد. دولت با تمام تنگناها منابع را برای مردم تامین می‌کند.
کالابرگ به‌جای ارز ترجیحی
ساعاتی پس از اظهارات نوبخت، خبرگزاری تسنیم نوشت: سازمان برنامه و بودجه در برنامه اصلاح ساختار بودجه پیشنهاد داد به‌جای تخصیص ارز ترجیحی به کالاهای اساسی، یارانه موجود در ارز، از طریق کالابرگ اعتباری و وام سرمایه در گردش به مصرف‌کننده نهایی و تولیدکننده داده شود. در بخشی از گزارش اصلاح ساختار بودجه که اخیراً منتشر شده، درباره برنامه کوتاه‌مدت «اصلاح یارانه کالاهای اساسی» آمده است: با هدف بهبود ضریب اصابت یارانه پنهان پرداختی به کالاهای اساسی و استقلال سیاست ارزی از سیاست حمایتی به‌ویژه در شرایطی که تحریم جریان ارزی کشور را با محدودیت‌هایی مواجه کرده، لازم است شیوه کنونی تخصیص یارانه به این کالاها اصلاح شود. پیشنهاد می‌شود به‌جای تخصیص ارز ترجیحی به کالاهای اساسی، یارانه موجود در ارز، از طریق کالابرگ اعتباری و وام سرمایه در گردش به مصرف‌کننده نهایی و تولیدکننده داده شود و با انتقال مرحله‌بندی‌شده تقاضای ارز کالاهای اساسی به بازار ارز یکپارچه بر عمق آن افزوده شود. در ادامه گزارش این خبرگزاری یادآوری شده است که نمایندگان مجلس در زمان تصویب لایحه بودجه نیز سه راهکار مختلف برای جایگزینی ارز 4200تومانی پیشنهاد کرده بودند که مورد قبول دولت قرار نگرفت. در لایحه دولت برای بودجه سال 98 حدود 14 میلیارد دلار برای واردات کالای اساسی با ارز 4200تومانی لحاظ شده بود. در حال حاضر بخشی از اقلام مربوط به فهرست 25 کالای اساسی مانند گوشت از دریافت ارز دولتی کنار گذاشته شده است.
هدفمند کردن مجدد یارانه‌ها
سازمان برنامه و بودجه برای اصلاح نظام یارانه انرژی پیشنهادی ارائه کرده است که بر اساس آن به‌منظور پوشش حداقل سطح معیشت، ابتدا یک کف حمایتی مصرف برای تمام خانوارها در نظر گرفته می‌شود و سپس حامل انرژی مربوطه با قیمت بازار عرضه خواهد شد. خبرگزاری فارس با اعلام این خبر نوشت: «اخیراً سازمان برنامه و بودجه کشور گزارشی با عنوان «چارچوب اصلاحات ساختاری بودجه» آماده و رسانه‌ای کرد و قرار است به‌زودی این گزارش در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی مورد بررسی قرار گیرد. در بخشی از این گزارش درباره برنامه کوتاه‌مدت «اصلاح نظام یارانه انرژی» آمده است: پیشنهاد می‌شود این اصلاحات در ابتدا با اصلاح نظام یارانه‌ای بنزین و برق خانگی آغاز شود و سپس به گازوئیل و برق صنعتی تسری یابد. در این طرح به‌منظور پوشش حداقل سطح معیشت، ابتدا یک کف حمایتی مصرف برای تمام خانوارها در نظر گرفته می‌شود و سپس حامل انرژی مربوطه با قیمت بازار عرضه خواهد شد. بدین ترتیب نه‌تنها منابع قابل‌توجهی برای پوشش اهداف دولت ایجاد می‌شود، بلکه با هدفمند کردن یارانه‌ها وضعیت اقشار کم‌درآمد نیز بهبود می‌یابد.»
نمی‌گذارم بابک زنجانی درست کنند
در هفته‌های اخیر شایعه‌ای منتشر شد مبنی بر اینکه بابک زنجانی که از سال 1392 تاکنون به اتهام فساد کلان مالی در جریان فعالیت‌های مرتبط با دور زدن تحریم‌ها در دولت احمدی‌نژاد در زندان به سر می‌برد، گفته است: «به زودی جای من و زنگنه عوض می‌شود.» نماینده حقوقی وزارت نفت نیز صحت این نقل قول را تایید کرد و گفت که زنجانی این تهدید را در یکی از جلساتی مطرح کرده که با حضور نمایندگان دستگاه‌های ذی‌ربط برای تبادل نظر درباره مسائل مرتبط با پرونده‌اش در زندان برگزار شده است. هفته گذشته بیژن زنگنه، وزیر نفت، در گفت‌وگو با خانه ملت در پاسخ به این سوال که آیا با این تحلیل موافقید که شما نمی‌خواهید مصیبت زندان پس از دوره وزارت را به جان بخرید و این موضوع سبب کندی کارها و پایین آمدن قدرت ریسک شما شده، گفت: «چه کسی حاضر است کار و خدمت کند و پس از آن به زندان برود؟ هیچ‌کس نمی‌خواهد به چنین مرحله‌ای برسد. ما اکنون در وزارت نفت فعالیت‌های بسیاری انجام می‌دهیم که نمی‌گویم خلاف قانون است اما از رویه‌های متعارف خارج است که البته در مورد انجام این کارها اجازه گرفته‌ایم و تصمیمات در یک گروه گرفته می‌شود و برای همه تصمیمات مصوبه داریم. باید کار را با دقت و حوصله پیش برد نه با عجله، البته این تامل سبب نمی‌شود که در انجام کارها تاخیر کنیم.» زنگنه اظهار کرد: «در تحریم‌های فعلی شخصاً می‌توانستم شلوغ و پلوغ و پرسروصدا کار کنم و اختیارات بسیاری برای خود از حاکمیت بگیرم، اما با وجود این قانونمند کار می‌کنم و برای هر کار جدیدی مصوبه می‌گیرم و طبق آن عمل می‌کنم به نحوی که همه بزرگان، مطلع باشند و بدانند چه تصمیماتی می‌گیریم. در بحث فروش نفت در دوران تحریم‌ها یا با شیوه جدید، هفت نفر زیر تصمیمات را امضا می‌کنند که یکی از آن امضاها از وزارت نفت است و شش امضای آن از جاهای دیگر.» او افزود: «بزرگ‌ترین ریسک در کار ما این است که نفت را به کسی بفروشیم، اما ندانیم که پولش برمی‌گردد یا خیر.» زنگنه اعلام کرد: «من فضا را باز نمی‌کنم که یکسری بیایند دوباره بابک زنجانی درست کنند. تا زمانی که این امانت دست من است با همه وجود تلاش می‌کنم که از این امانت مردم حفاظت کنم حتی به قیمت جانم، به قیمت آبرویم هم، نمی‌گذارم از پول ملت ببرند.»
میزان فروش نفت را نمی‌گویم
وزیر نفت شرایط فعلی را از دوران جنگ تحمیلی سخت‌تر توصیف کرد و گفت: این دوره از تحریم حتی با تحریم دوره گذشته هم بسیار متفاوت است، در واقع شدیدترین تحریم‌های سازمان‌یافته تاریخ، علیه ملت ایران اعمال و تجربه می‌شود، بنابراین باید بدانیم با چه جنگ شدیدی درگیر هستیم. اگر این شدت و سختی درک نشود، دچار ارزیابی‌های غلط می‌شویم. او در پاسخ به سوالی درباره میزان فروش نفت ایران در شرایط حاضر تاکید کرد: من در مورد عدد نه در دوره قبل و نه در حال حاضر چیزی نمی‌گویم تا روزی که تحریم‌ها برداشته شود.
