اوج‌گیری دلار

  سایه فتحی: بازار ارز از ابتدای سال جدید رکورد جدیدی برجای گذاشت و با عبور از کانال پنج هزارتومانی بار دیگر توجهات را به سمت خود جلب کرد. در روزهای پایانی اسفندماه قیمت دلار در بازار غیررسمی نیز در مسیر نزولی قرار گرفت و به کمتر از چهار هزار و ۸۵۰ تومان رسید اما در روزهای نیمه‌تعطیل سال جدید نرخ این ارز حدود ۳۰۰ تومان نسبت به انتهای اسفند سال گذشته افزایش یافت و از مرز پنج هزار تومان رد شد. از طرف دیگر میزان دامنه نوسانات شاخص ارزی در ابتدای سال 97 به حدود شش درصد رسید آن هم در شرایطی که در سال قبل‌تر از آن یعنی در انتهای سال 95 به نسبت ابتدای سال 96 میزان تغییرات دامنه نوسانات شاخص ارزی بسیار ناچیز حدود 6 /0 درصد بود. به هر ترتیب قیمت دلار در سال جاری هم مانند نیمه دوم سال گذشته دستخوش نوسان شد که بیشترین نقش را جوسازی دلالان ارزی داشتند. انتشار خبرهای ضدونقیض در مورد سرنوشت برجام و همچنین ایجاد تغییرات در کابینه ترامپ گمانه‌زنی‌ها نسبت به احتمال خروج آمریکا از برجام را افزایش داد. همین مساله باعث شد تا در این اوضاع و احوال دلالان از آب گل‌آلود ماهی بگیرند و با جوسازی نسبت به آینده برجام و افزایش تنش‌ها میان ایران و عربستان، خریدهای خود را افزایش دهند. به هر ترتیب انتظارات ارزی با تشدید ریسک‌های سیاسی در کنار بروز مشکلات در مبادلات درهم و عدم عرضه از سوی بازارساز و کمبود ارز از مهم‌ترین عوامل اثرگذار در مرزشکنی جدید دلار هستند. ادامه تشدید نوسانات دلار در شرایطی است که در اواخر بهمن‌ماه با ملتهب شدن بازار ارز، بانک مرکزی بسته سیاستی را در جهت مهار نوسانات و التهاب‌زدایی از دلار، اجرایی کرد. بسته‌ای که از همان ابتدا کارشناسان نسبت به آن موضوع‌گیری کردند و تنها این اقدام سیاستگذار پولی را به نوعی تاخیر انداختن بحران ارزی، تلقی کردند. از طرف دیگر سیاستگذار پولی در ماه‌های اخیر با تزریق ارز به صرافی‌ها با قیمت پایین‌تر از بازار آزاد و محدودیت در فروش ارز مسافری سعی کرد تا این بازار را مدیریت کند اما به گفته کارشناسان همین مساله باعث توزیع دلار با نرخ‌های مختلف و باعث توزیع رانت و تشکیل صف‌های طولانی در مقابل صرافی‌های مجاز شد. در حال حاضر نیز با عبور دلار از مرز پنج هزار تومان اغلب صرافی‌های مجاز از فروش دلار امتناع کرده‌اند و تنها دلالان هستند که با نرخ‌های بالاتر از پنج هزار تومان این ارز را می‌فروشند. در این شرایط نیز رئیس‌کل بانک مرکزی در واکنش به دلار پنج هزارتومانی گفته؛ «تراز ارزی کشور در وضعیت مناسبی است و بر مبنای روند متغیرهای بنیادین، مسیر بلندمدت بازار دچار عدم تعادل و کسری نخواهد بود. اما همه تقاضای امروز بازار ناشی از مصارف واقعی نبوده و انتظارات نقش مهمی ایفا می‌کند؛ بنابراین حساسیت زیادی به تحولات غیراقتصادی وجود دارد و عملاً نوسانات کوتاه‌مدت بازار را این بخش از تقاضا شکل می‌دهد.» با این حال هنوز مشخص نیست گام بعدی سیاستگذار پولی برای مقابله با نوسانات ارزی چیست و آیا قرار است همچنان سیاست سرکوب نرخ ارز ادامه پیدا کند؟ در این اوضاع و احوال نیز نمایندگان مجلس با انتقاد از افزایش نرخ ارز در تعطیلات نوروز و التهابات ناشی از نوسانات چندماهه اخیر در این بازار، از ورود مجلس به این موضوع با تدوین طرح ساماندهی بازار ارز خبر داده‌اند.