داستان تهیدستی

اقتصاد ایران از منظر شاخص‌های رفاهی از دو سو تحت فشار است. اولاً نرخ فقر در حال افزایش است. تاکنون با وجود افزایش فقر درآمدی، به دلیل سهم بالای مخارج دولت از کانال بهداشت و آموزش، فقر چندبعدی گسترش پیدا نکرده اما حالا شرایط نگران‌کننده‌ای بر اقتصاد کشور حاکم شده که به نظر می‌رسد فقر چهره جدیدی پیدا کرده است. تحلیلگران می‌گویند اقتصاد ایران گرفتار تله رشد پایین شده و در صورت تداوم رشد اقتصادی پایین، شاخص فقر درآمدی و فقر چندبعدی همگرا خواهند شد و درنتیجه بحران فقر در میان‌مدت بسیار محتمل است.

از سوی دیگر، وضعیت رفاهی خانوارهای نسبتاً برخوردارتر ایرانی هم در مقایسه با قبل رو به افول است. در یافته‌های شاخص رفاه لگاتوم امسال، نکات زیادی وجود داشت که برای ما رشک‌برانگیز بود: 89 درصد از کشورها، در مقایسه با 10 سال قبل سطح بالاتری از رفاه را تجربه می‌کنند و تمامی مناطق جهان در این بهبود و پیشرفت سهیم بوده‌اند، شرایط زندگی، آموزش و بهداشت نیز در بالاترین سطح خود قرار دارد و سبب افزایش رفاه جهانی شده است. ولی در ایران، وضعیت رفاهی خانوارها -دست‌کم در یکی دو سال اخیر- روندی معکوس را تجربه کرده است.

در پرونده ویژه این هفته تجارت فردا به بررسی دو عارضه‌ای می‌پردازیم که بر اثر سیاست‌های غلط اقتصادی برای ما پیش آمده است: اول اینکه بر تعداد فقرا افزوده شده و دوم اینکه رفاه افراد به صورت محسوس کاهش پیدا کرده است. ابتدا تحولات حوزه فقر را بررسی و تحلیل می‌کنیم تا ببینیم در شرایط تنگدستی و تضعیف توان مالی دولت که از یک‌سو باعث می‌شود دولت نتواند به تعهداتی که در زمینه فقرزدایی دارد عمل کند و از سوی دیگر رشد اقتصادی هم منفی است، فقر چه سمت و سویی پیدا می‌کند؟ و سپس به تحلیل تازه‌ترین گزارش رفاه جهانی می‌پردازیم و می‌خواهیم بدانیم تصویر جدید رفاه در ایران چگونه است؟