آیا بانک مرکزی با کاهش مجدد نرخ سود می‌تواند در بازار پول تعادل ایجاد کند؟
معادله مبهم سود
اخیراً رئیس کل بانک مرکزی درحالی از احتمال کاهش نرخ سود بانکی در سال جاری خبر داده که ماه‌های پایانی سال گذشته تعادل در بازار پول با صعودی شدن نرخ سود در بازار بین بانکی به هم خورد.
اخیراً رئیس کل بانک مرکزی درحالی از احتمال کاهش نرخ سود بانکی در سال جاری خبر داده که ماه‌های پایانی سال گذشته تعادل در بازار پول با صعودی شدن نرخ سود در بازار بین بانکی به هم خورد. اگرچه در آخرین اعلام مسوولان بانک مرکزی نرخ سود بازار بین‌بانکی به‌طور میانگین حدود 9 /18 درصد است اما برخی منابع غیررسمی افزایش نرخ‌ها در این بازار را به‌طور میانگین بین 20 تا 25 درصد اعلام کرده‌اند. بازگشت نرخ‌ها در بازار بین بانکی باعث شده تا نگرانی‌ها از وضعیت بانک‌ها با توجه به پرداخت نرخ‌های سود بالا افزایش پیدا کند. به طوری که مسوولان بانک مرکزی نیز نسبت به این شرایط ابراز نگرانی کرده‌اند و حتی پرداخت‌های نرخ‌های سود بالا را یکی از نشانه‌های ورشکستگی بانک‌ها عنوان کرده‌اند. در این زمینه نیز چندی پیش ولی‌الله سیف گفته بود: «بانک‌ها و موسساتی که سود بالاتری می‌دهند، نهادهای در حال ورشکستگی هستند که سود بیشتر می‌دهند تا زمان بخرند.» به‌رغم چنین وضعیتی در نظام بانکی و افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در بانک‌ها اما همچنان جنگ قیمتی در بین بانک‌ها برای جذب سپرده بیشتر ادامه دارد.
در این میان نیز کارشناسان اقتصادی معتقدند؛ نرخ سود حقیقی بالا، ناموزون‌ترین متغیر کنونی اقتصاد کلان ایران است. آمینه محمود‌زاده در یادداشتی در شماره 216 تجارت در این باره نوشت است که «مساله نرخ سود بانکی، افزایش مستمر آن نسبت به تورم و رسیدن به حدی است که تامین آن از طریق بازده‌های متعارف بعید به نظر می‌رسد. رسیدن نرخ سود حقیقی به این سطح نگران‌کننده نه حاصل کاهش وجوه وام‌دادنی و نه حاصل افزایش تقاضای بخش حقیقی برای وجوه وام‌دادنی است، بلکه پیامد مستقیم کاهش مستمر ثبات بانکی است». این تحلیلگر اقتصادی در بخش دیگری از یادداشت مذکور خروج بانک‌ها از وضعیت نابسامان موجود را در گرو اصلاحات مالی در نظام اقتصادی ایران می‌داند و تاکید دارد که «لازم است به عنوان پیش‌نیاز اصلاحات مالی استفاده مستقیم دولت از منابع بانک‌ها محدود شود و ارائه برنامه انتشار اوراق بدهی دولت با گزارش پایداری بودجه‌ای همراه باشد. اقدامات لازم برای تصویب لوایح اصلاح‌شده بانکداری و بانک مرکزی اجرای بسته اصلاح نظام بانکی باید در چهار بعد
۱- تقویت نقش نظارتی بانک مرکزی و سیاست پولی قاعده‌مند،
۲- بازارپذیرکردن بدهی‌های دولت،
۳- تخفیف معضل مطالبات غیرجاری و
۴- افزایش سرمایه بانک‌ها انجام شود».
به هر ترتیب در شرایطی که انتظارات در جهت اصلاح نظام بانکی در جهت جلوگیری از بروز بحران بانکی افزایش یافته است، بانک مرکزی همچنان بر کاهش نرخ سود بانکی تاکید دارد البته سیف این بار تاکید کرده است که مهم‌تر از کاهش نرخ سود، تعادل در عرضه و تقاضای نقدینگی در بازار است که بتواند نرخ سود را پایدار نگه دارد. به این بهانه در پرونده پیش رو به بررسی ابعاد این موضوع پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
