فقدان مهارت

«به‌طور طبیعی در قبال یک مهندس باید حدود 50 نفر تکنسین در اقتصاد فعال باشد، اما این ترکیب نیروی انسانی متوازن نیست تقریباً در قبال 30 تا 40 مهندس یک تکنسین وجود دارد که این وضعیت بیانگر اشکال در کار است.» رئیس مجلس با ارائه چنین تصویری از بازار کار کشور در همایش مدیران ستادی و استانی سازمان‌های آموزش فنی و حرفه‌ای گفته است: وضعیت کشور از یک جهت تا حدودی از لحاظ آموزش‌ها نامتعادل است. به‌جای اینکه رویکرد به این صورت باشد که آموزش فنی و حرفه‌ای برای بازار کار انجام شود، بیشتر آموزش کلاسیک مدنظر قرار داده شده که در خیلی از قسمت‌ها کیفیت ندارد. اما این پدیده مورد اشاره علی لاریجانی چه پیامدهایی به همراه داشته و چگونه در بازار کار کشور نمود یافته است؟

آخرین محاسبات مرکز آمار ایران از وضعیت بازار کار کشور نشان می‌دهد که با وجود نرخ بیکاری 6 /12‌درصدی کل کشور در فصل بهار اما نرخ بیکاری جوانان 15 تا 29 سال بیش از دو برابر این میزان و معادل 4 /26 درصد است. سهم این جوانان از 3 /3 میلیون نفر بیکار در کل کشور هم به 8 /1 میلیون نفر می‌رسد که 1 /1 میلیون نفر آنها پسران جوان و 700 هزار نفر آنها دختران جوان هستند. جوانانی که احتمالاً بخش قابل توجهی از آنها در سال‌های گذشته در دانشگاه‌ها مشغول به تحصیل بوده‌اند و اکنون دیگر وقت آن فرا رسیده که وارد بازار کار شوند. اما به گفته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی مشکل این است که این افراد مهارت لازم را برای انجام کار ندارند. علی ربیعی در حاشیه یکی از مسابقات ملی مهارت در کرج گفت: «بسیاری از بیکاران در کشور فاقد مهارت خاص بوده و این امر سبب شده که در مناطقی که پروژه‌های بزرگ مانند صنایع نفت و گاز داریم، نیروی کار مورد نیاز مانند جوشکار ماهر کم باشد.» به گفته او نیز آموزش نیروی کار متناسب با فضای کسب‌وکار نبوده و همین مساله به افزایش بیکاری در کشور دامن زده است. رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور هم، چنین موضوعی را تایید می‌کند. محمدامین سازگارنژاد اردیبهشت‌ماه امسال در گردهمایی نخبگان کارگری خراسان رضوی گفته بود: «فقدان تخصص و مهارت از عوامل اصلی بیکاری و ریزش نیروی کارگری است.» به گفته یکی از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس نیز همین مساله نداشتن مهارت در بیکار ماندن قشر فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نقش قابل توجهی داشته است. محمدرضا بادامچی 25 تیرماه امسال در دیدار با رئیس سازمان فنی و حرفه‌ای کشور اعلام کرد 80 درصد بیکاران فارغ‌التحصیل دانشگاهی مهارت لازم برای اشتغال را ندارند. اما حال که از قانونگذاران گرفته تا سیاستگذاران دولتی همه از ضعف مهارتی در بازار کار و نبود تناسب میان آموزش‌ها و نیازهای بازار کار مطلع هستند، می‌توان امیدوار بود که با تغییراتی این عدم تعادل بازار کار بهبود پیدا کند؟ برای تحقق چنین هدفی سازمان فنی ‌و حرفه‌ای از سویی و سیستم آموزشی کشور از سوی دیگر چه می‌توانند کنند؟