فناناپذیران

بدمن فیلم «مکس دیوانه: جاده خشم» اسم خودش را فناناپذیر گذاشته است ایمورتان (Immortan)‌ یا همان ایمورتال (Immortal)‌ و احتمالاً دلیل این نامگذاری ارتش مسلح و نیروهای تا پای جان وفادارش نیستند، بلکه منابع آبی است که در آن جهان خشک و بایر تصویرشده در فیلم در اختیار دارد و هر از گاهی از سر لطف، دریچه آن را برای لحظاتی به روی مردم رنجور و تشنه می‌گشاید. در پس تمام آن صحنه‌های اکشن و جذاب شاید ایده فیلمساز و نویسنده این باشد که در آینده‌ای نه‌چندان دور آنهایی فناناپذیرند که آب داشته باشند. در جهانی که گرمایش و تغییرات آب و هوایی بخش‌های وسیعی از سرزمین‌های مستعد درگیری و خشونت را در کانون بدترین خشکسالی در 900 سال اخیر قرار داده است. اکنون زمانی است که باید امیدوار باشیم با دیپلماسی آب و در پیش گرفتن نظام حکمرانی صحیح آب از سوی کشورهای منطقه، که تجربه‌های خوب آن وجود دارد، هیچ‌وقت مساله کمبود منابع آب به جنگ بر سر آب تبدیل نشود.

مهم اینکه ایران نیز در دل منطقه کم‌آب و بدتر از آن منطقه‌ای که کشورهایش جملگی حکمرانی نامناسبی روی منابع طبیعی و از جمله آب دارند قرار دارد. ایران در معرض کم‌آبی و گرفتار از سوءمدیریت‌های قبلی، باید پای میز مذاکره با کشورهایی چون ترکیه و افغانستان برود که با علم کردن پروژه‌هایی چون آناتولی جنوب‌شرقی و سدسازی روی رود هیرمند و هریرود از دو طرف محیط‌زیست ما را تهدید می‌کنند. ترکیه در طرح خود ساخت 22 سد روی رودخانه‌های دجله و فرات را پیش‌بینی کرده و افغانستان که تاکنون 19 سد و 34 بند انحرافی در حوضه آبریز هیرمند احداث کرده است، برنامه ساخت 35 سد و بند دیگر را در دست دارد. افغانستان همچنین علاوه بر شش سدی که تاکنون در حوضه رودخانه هریرود احداث کرده است، در حال مطالعه روی احداث 14 سد و هشت بند انحرافی است. این یعنی ایران هم از طرف غرب و هم از طرف شرق در معرض از دست دادن آب ورودی، خشک شدن زمین‌های زراعی و درگیر شدن با پدیده ریزگردهاست. اهمیت دیپلماسی آب اکنون بیش از هر زمان دیگری به چشم می‌آید اگر درک کنیم که ممکن است به زودی در زمره فناپذیران قرار بگیریم.