بانوی خلاقیت
سوزان اتی چگونه جایگاه تکنولوژی را در علم اقتصاد تعریف کرد؟
دنیای تازه‌ای که در دهه‌های اخیر و با ظهور صنعت تکنولوژی پیش‌روی مردم جهان ترسیم شده، شمایلی از مدرنیته است که هر روز مرزهای تازه‌ای را درمی‌نوردد. زندگی در عصر تکنولوژی اصول و قواعد خودش را دارد و سازگاری با آن نیازمند دانش و آگاهی است؛ اقتضایی که به فراخور آن شاخه‌هایی تازه روی درخت علم جوانه زده‌اند. در دنیای بزرگ و پیچیده اقتصاد اما تنها یک اقتصاددان جسور و تیزبین می‌توانست شجاعت ورود به حوزه‌ای تازه و نسبتاً غریب را داشته باشد؛ کسی که عنوان اولین زن برنده نشان جان بیتس کلارک را در اختیار دارد.
«سوزان اتی» اولین اقتصاددانی است که توانست به خوبی پیوندهای میان اقتصاد خرد و صنعت تکنولوژی را کشف کند و در جهت تبیین آن قدم بردارد. او علاقه خودش به کشف این حلقه‌های مفقوده و ناشناخته را در تمام دوران تحصیل دنبال کرد و همچنان این راه را ادامه می‌دهد. حالا به جرات می‌توان گفت که خانم اتی اولین اقتصاددان در حوزه تکنولوژی است و این روزها سعی دارد آموخته‌ها و تجاربش در این زمینه را به دانشجویان مدرسه عالی کسب‌وکار دانشگاه استنفورد منتقل کند.
دانشجوی مستعد در شاهراه علمی
«سوزان کارلتون اتی» که به تازگی شمع تولد 51سالگی‌اش را فوت کرده، متولد شهر بوستون است؛ بزرگ‌ترین شهر ایالت ماساچوست و البته میزبان حوادث و وقایع انقلاب آمریکا. اما او در شهر کوچک راکویل در ایالت مریلند بزرگ شد که دالان مهمی در دنیای تکنولوژی به حساب می‌آید، چون مقر بسیاری از شرکت‌های نرم‌افزاری و فعال در حوزه بیوتکنولوژی است. با این اوصاف نمی‌توان قد کشیدن در چنین شهری را در سرنوشت سوزان اتی بی‌تاثیر دانست. مادرش معلم زبان انگلیسی بود و البته یک روزنامه‌نگار آزاد که گاهی علایقش در این کار را دنبال می‌کرد. پدرش اما تحصیل‌کرده رشته فیزیک بود و محقق و دانش‌پژوه فعالی در این زمینه به حساب می‌آمد. پس تعجبی نداشت که سوزان از کودکی به تحصیل و تحقیق علاقه‌مند و خیلی زود وارد دانشگاه شود. او به دانشگاه دوک رفت که یکی از معتبرترین دانشگاه‌های آمریکا و جهان است و در آنجا همزمان در سه رشته اقتصاد، ریاضیات و علوم کامپیوتر تحصیل کرد. هوش و استعداد سوزان اتی مهم‌ترین ابزار او بودند که کمک کردند در 20سالگی بتواند مدرک کارشناسی این سه رشته را بگیرد. اولین تجربه‌های او در زمینه تحقیقات اقتصادی، در قالب یک کار تابستانی شکل گرفتند. در این کار او وظیفه داشت اوراق مزایده شرکتی را آماده کند که از طریق مزایده‌های تدارکاتی به نهادهای دولتی کامپیوتر شخصی می‌فروخت. اتی این کار را با کمک و همراهی «باب مارشال» یکی از استادان دانشگاه دوک انجام می‌داد. او علاوه بر کارهای تحقیقاتی، به امور مختلف دیگری هم در دانشگاه دوک مشغول بود؛ از صندوقداری خوابگاه خصوصی دختران دانشگاه گرفته تا مدیریت باشگاه هاکی آن.
با این همه اما اتی به خوبی می‌دانست که دانشگاه استنفورد شاهراه علمی ورود بسیاری از بزرگان صنعت تکنولوژی به این عرصه بوده است. با این اوصاف بود که تصمیم گرفت ادامه تحصیلاتش را در آنجا دنبال کند. در نهایت خانم اتی در سال 1995 و زمانی که 24ساله بود توانست مدرک دکترای اقتصاد خودش را در زیرشاخه تکنولوژی از مدرسه عالی کسب‌وکار دانشگاه استنفورد دریافت کند. هر چند او بعدها مدرک دکترای افتخاری دانشگاه قبلی خود یعنی دانشگاه دوک را هم دریافت کرد.
پس از پایان دوران تحصیل در استنفورد، اتی وارد یکی دیگر از مراکز پرورش بزرگان دنیای تکنولوژی یعنی دانشگاه ام‌آی‌تی شد تا به این ترتیب اولین تجربه تدریس را در آنجا به دست بیاورد. او شش سال در این دانشگاه به عنوان استادیار به تدریس پرداخت، اما دوباره به استنفورد بازگشت تا بر کرسی استادی بنشیند و پنج سال در دپارتمان اقتصاد این دانشگاه تدریس کند. سپس راهی دانشگاه هاروارد شد و به عنوان استاد اقتصاد تا سال 2012 به تدریس در این دانشگاه ادامه داد. از آن زمان به بعد اتی به دانشگاه مادر خود یعنی استنفورد بازگشت و همچنان در مدرسه عالی کسب‌وکار به تدریس اقتصاد در این دانشگاه ادامه داده است. اتی در حوزه‌های تخصصی از قبیل اقتصاد اینترنت، بازارهای دیجیتال، بازارهای پلت‌فرمی و جست‌وجوی اینترنتی تدریس می‌کند.
اقتصادسنجی مزایده‌ها
سوزان اتی با در اختیار داشتن مدرک کارشناسی در سه رشته اقتصاد، ریاضیات و علوم کامپیوتری، یکی از معدود اقتصاددانانی است که همیشه می‌تواند از ابزارهای برنامه‌نویسی و آمار برای حل مشکلاتش در تحقیقات اقتصادی بهره بگیرد. اصلاً همین علایق و تحصیلاتش باعث شده است که او دغدغه‌های اقتصادی را در حوزه‌های اینترنت، رسانه‌های خبری، جست‌وجوی اینترنتی، ارتباط اقتصادسنجی و یادگیری ماشینی، بزرگ‌داده‌ها و رمزارزها دنبال کند. علاوه بر اینها، او در زمینه‌های مرتبط دیگری از جمله بازارهای پلت‌فرمی، تبلیغات آنلاین و نهادهای صنعتی هم به تحقیق می‌پردازد. در حال حاضر اما بیشترین تمرکز او در تحقیقاتش بر تئوری‌های اقتصاد خرد، اقتصادسنجی کاربردی، اقتصاد دیجیتال، طراحی بازارگاه‌های مبتنی بر حراج و مزایده، تلفیق کاربردهای اقتصادسنجی و یادگیری ماشینی و همچنین روش‌های اقتصادسنجی برای تحلیل الگوهای مزایده‌های اینترنتی است.
در واقع مزایده‌ها و کنجکاوی درباره آنها، اتی را به مطالعه اقتصاد رساند. او سال‌هاست که تحقیق درباره تمام ابعاد مزایده‌ها را در برنامه کاری خودش قرار داده است. کارهای تئوریک و نظری اتی روی موضوع تبانی در بازی‌های تکراری مربوط به مزایده‌ها متمرکز است. قضیه موجودیت مجموعه‌ای از اطلاعات محرمانه، مهم‌ترین کار نوآورانه اتی در زمینه اقتصادسنجی مزایده‌هاست. او در کنار کار روی اقتصادسنجی مزایده‌ها، پژوهش‌هایی نیز در زمینه تجارت و سیاست‌های عمومی انجام داد. او همراه با «جاناتان لوین» هم پژوهشی درباره مزایده‌های مربوط به صدور مجوز بریدن درختان در جنگل‌های ملی انجام داد و به ارزیابی تازه‌ای درباره تفاوت بعضی مجوزهای صادرشده در این زمینه رسید. یکی از معروف‌ترین و بهترین کارهای تحقیقاتی سوزان اتی در ارتباط با مزایده‌ها، «مقایسه مزایده‌های پیشنهادی باز و مهروموم‌شده: تئوری و شاهدی از مزایده‌های الوار» است. در این مقاله اتی نتیجه تحقیقاتش با دو اقتصاددان دیگر را مکتوب کرده است. او و همکارانش در جست‌وجوی این موضوع بودند که ببینند آیا تاثیر مشارکت در مزایده‌ها مهم بود یا خیر. در واقع دو نوع مزایده وجود دارد؛ مزایده باز و مزایده مهروموم‌شده. در مزایده‌های باز، پیشنهاددهندگان به‌طور مرتب با پیشنهادهای بالاتر از هم جلو می‌زنند تا زمانی که آخرین پیشنهاددهنده با بالاترین قیمت، برنده مزایده می‌شود. در مزایده‌های مهروموم‌شده، افراد پیشنهادهایشان را مکتوب می‌کنند و ارائه می‌دهند. در نهایت بالاترین پیشنهاد، برنده مزایده خواهد بود. اطلاعات مورد استفاده در این تحقیق از مرکز خدمات جنگل‌داری ایالات متحده به دست آمده بود. در نهایت آنها به این نتیجه رسیدند که حضور و مشارکت در مزایده‌ها اهمیت دارد؛ حتی بیشتر از موارد دیگری که در جریان مزایده اتفاق می‌افتند.
از آنجا که رساله دکترای اتی درباره الگوهای ناپایداری و بی‌ثباتی بود، اولین فعالیت‌های تحقیقاتی او هم به همین موضوع اختصاص داشت. در آن سال‌ها او بیشتر به درک رفتار سرمایه‌گذاران و تاثیر آن بر بی‌ثباتی در کنار دیدگاه‌هایی درباره رویکرد مزایده‌ها، می‌پرداخت. تحقیقات اتی درباره تصمیم‌گیری در شرایط بی‌ثباتی، روی وضعیتی متمرکز بود که در آن سیاست‌های تصمیم‌گیری درست در یک شاخص خاص، یکنواخت بودند. نتایج بررسی‌ها و تحقیقات اتی، روش برگزاری مزایده‌ها را تغییر داد. در اوایل دهه 1990 اتی از ضعف سهل‌گیری مضاعف در سازوکار مناقشات در فرآیند مزایده‌های فروش کامپیوتر به دولت آمریکا پرده برداشت و متوجه شد مزایده‌های باز که به مناقشات قانونی مکرر منجر می‌شدند، ناشی از توافقاتی بودند که واقعاً محصول تبانی بودند و برندگان مزایده بخشی از دستاوردشان را با بازندگانی قسمت می‌کردند که با آنها برای برنده شدن، تبانی می‌کردند. سوزان اتی همچنین به طراحی سیستم قیمت‌گذاری مورد استفاده برای الوار و چوب‌های عمومی به مقامات استان بریتیش کلمبیا در غرب کانادا هم کمک کرده است. او همچنین مقالات پژوهشی درباره مزایده‌های مربوط به تبلیغات آنلاین نوشته و منتشر کرده است و همچنین به هیات‌مدیره شرکت بزرگ مایکروسافت برای طراحی مزایده‌های تبلیغات مبتنی بر جست‌وجو، مشاوره و راهنمایی داده است.
همسر یک اقتصاددان برجسته
سوزان اتی همچنین سعی دارد فعالیت‌های تحقیقاتی و پژوهشی خودش را در مجلات و نشریات علمی و تخصصی هم دنبال کند. به همین دلیل هم هست که او در چندین نشریه پژوهشی، عنوان دستیار و معاون سردبیر را دارد؛ نشریاتی که بعضی از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: بررسی اقتصاد آمریکا (American Economic Review)، بررسی مطالعات اقتصادی (Review of Economic Studies) و ژورنال اقتصاد راند (RAND Journal of Economics). اتی همچنین در پنل اقتصادی بنیاد ملی علوم آمریکا هم فعالیت دارد و در دو نشریه مهم اقتصادسنجی (Econometrica)، اقتصادی تئوریک (Theoretical Economics) و فصلنامه ژورنال اقتصاد هم قلم می‌زند. او در گذشته هم سابقه فعالیت و مدیریت در ژورنال اقتصاد و استراتژی مدیریت و همچنین ژورنال اقتصاد خُرد آمریکا را هم داشته است. او در سال 2006 رئیس کمیته برنامه‌ریزی اجلاس زمستانی آمریکای شمالی بوده و در کمیته‌های مختلف دیگری از جمله انجمن اقتصادسنجی، بنیاد اقتصادی آمریکا و کمیته وضعیت زنان در حرفه اقتصاد هم عضویت داشته است. اتی همچنین عضو کمیته ویژه باراک اوباما برای اهدای نشان ملی علم هم بوده است. سوزان اتی علاوه بر فعالیت در کمیته‌های علمی مختلف، در قامت یک اقتصاددان تکنولوژی، حضوری فعال و موثر در شرکت‌های بزرگ تکنولوژی داشته است. یکی از مهم‌ترین این شرکت‌ها، غول نرم‌افزاری دنیا یعنی مایکروسافت بوده که اتی در آن به عنوان مشاور اقتصادی ارشد فعالیت کرده است. او حالا به عضویت هیات‌مدیره بعضی از این شرکت‌ها از جمله Expedia، Lending Club، Rover Turo و Ripple هم رسیده است. البته فعالیت او در شرکت رایپل دردسرهایی برای او به همراه داشته است. این شرکت در زمینه توسعه پروتکل‌های پرداخت آنلاین و شبکه مبادله ارز فعالیت می‌کند و اعضای هیات‌مدیره آن -از جمله سوزان اتی- حالا با چند دعوی حقوقی مواجه هستند که نشان می‌دهند در مواردی این شرکت قوانین کالیفرنیا و امنیت فدرال را زیر پا گذاشته است.
پژوهش‌ها و تحقیقات اتی درباره مزایده‌های مربوط به سازمان‌ها و نهادهای مربوط به جنگل‌داری و محیط‌زیست سبب شد او مدت‌ها به عنوان مشاور ارشد معاونت جنگل‌داری بریتیش کلمبیا فعالیت کرده و به طراحی و اجرای سیستم قیمت‌گذاری مبتنی بر مزایده در آن کمک کند. او همچنین در مدرسه عالی کسب‌وکار دانشگاه استنفورد یک آزمایشگاه تحقیقاتی با عنوان تاثیر اجتماعی سرمایه گلوب راه‌اندازی و آن را مدیریت می‌کند و یکی از مدیران موسسه هوش مصنوعی با محوریت انسان در موسسه استنفورد هم هست. اتی نزدیک به 20 مقاله علمی و کتاب در زمینه‌های مختلف اقتصاد تکنولوژی نوشته و منتشر کرده است.
استعداد سوزان اتی در دوران تحصیل سبب شد بتواند بورس‌های تحصیلی و فرصت‌های مطالعاتی مختلفی دریافت کند که کمک بزرگی به فعالیت‌های تحقیقاتی او در آینده کردند که شاید مهم‌ترین آنها کمک‌هزینه آموزشی بنیاد عالی علوم ملی و فرصت مطالعاتی انجمن اقتصادسنجی بودند. درخشش و پشتکار اتی در انجام فعالیت‌های تحقیقاتی و آموزشی در شاخه‌ای جدید از علم اقتصاد باعث شد در سال 2000 جایزه تحقیقاتی «الین بنت» را دریافت کند؛ جایزه‌ای که دو سال یک‌بار به یک اقتصاددان زن جوان اهدا می‌شود که اقدامات برجسته و تاثیرگذاری در هر زمینه‌ای از علم اقتصاد انجام داده باشد. این جایزه در واقع از سوی بنیاد اقتصاد آمریکا به اقتصاددانان زنی اهدا می‌شود که بیش از هفت سال از دریافت مدرک دکترای آنها نگذشته باشد. علاوه بر این، سوزان اتی موفق شد یکی از مهم‌ترین جوایز علم اقتصاد را از آن خودش کند. او در سال 2007 برنده نشان جان بیتس کلارک شد که بعد از نوبل اقتصاد، معروف‌ترین جایزه در این حوزه به حساب می‌آید. این نشان هم از سوی بنیاد اقتصاد آمریکا و به اقتصاددانان برجسته و زیر 40 سال داده می‌شود. او در سال 2012 به عضویت آکادمی علوم و هنر آمریکا درآمد و در سال 2009 دکترای افتخاری دانشگاه دوک را دریافت کرد. اتی در سال 2019 موفق به دریافت جایزه جان فون نویمان شد که مهم‌ترین جایزه علمی مجارستان و از مهم‌ترین جوایز در سراسر جهان است؛ جایزه‌ای که «جاشوا انگریست» یکی از برندگان نوبل اقتصادی امسال هم قبلاً آن را دریافت کرده بود. سوزان اتی جوایز غیرآکادمیک مختلفی را هم دریافت کرده است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به انتخاب به عنوان یکی از رهبران جوان جهان در مجمع جهانی اقتصاد در سال 2008، جایزه نوآورترین افراد جهان در سال 2012 و قرار گرفتن در فهرست مجله FastCompany از صد فرد خلاق دنیا، اشاره کرد.
سوزان اتی در سال 2002 با «گایدو ایمبنز» محقق و اقتصاددان همکار خود در مدرسه عالی کسب‌وکار دانشگاه استنفورد ازدواج کرد که یکی از برندگان نوبل اقتصادی امسال هم بود. آنها در سال‌های اخیر تحقیقات و پژوهش‌های مختلفی را با همکاری یکدیگر انجام داده‌اند، اما بیشتر روی استفاده از روش‌های یادگیری ماشینی، به‌خصوص اصلاحاتی که به پیش‌بینی‌های تصادفی به نام پیش‌بینی‌های علی منجر می‌شوند، کار کرده‌اند تا تاثیرات رفتار ناهمگون در الگوهای استنباط علی را تخمین بزند. تصویری که گایدو ایمبنز در روز یازدهم اکتبر امسال و همزمان با اعلام برندگان نوبل اقتصاد، به اشتراک گذاشت، عکسی خانوادگی بود که ایمبنز را در کنار همسر و سه فرزندش نشان می‌داد؛ شمایلی نمادین از حمایت و همراهی که راه او را برای رسیدن به این قله هموار کرد.
