تاریخ انتشار:
برنامه بیژن زنگنه برای وزارت نفت
معمار عسلویه
دولت احمدی‌نژاد که روی کار آمد رئیس هیات‌مدیره شرکت هپکو شد. بزرگ‌ترین شرکت سازنده ماشین‌آلات راه‌سازی و معدنی تا آن سال با مشکل فروش محصولات مواجه نبود و تولیدات خود را به مشتری پر و پا قرصی چون سپاه می‌فروخت.
دولت احمدی‌نژاد که روی کار آمد رئیس هیات‌مدیره شرکت هپکو شد. بزرگ‌ترین شرکت سازنده ماشین‌آلات راه‌سازی و معدنی تا آن سال با مشکل فروش محصولات مواجه نبود و تولیدات خود را به مشتری پر و پا قرصی چون سپاه می‌فروخت. حضور یک مدیر اصلاح‌طلب در این شرکت کافی بود که برخی بهانه بیاورند و خرید از هپکو را متوقف کنند. این بود که بزرگ‌ترین سازنده ماشین‌آلات سنگین کشور تنها ماند و از نظر تیراژ تولید به مشکل برخورد و با کمترین ظرفیت خود در کارخانه را به روی کارگران باز کرد. بیژن نامدار‌زنگنه از کردهای کابینه یازدهم است. سال‌های 84 و 85 اوج بر هم زدن قراردادهای ایران با طرف‌های خارجی بود. هم دولت نهم این را می‌خواست و هم مجلس هفتم او را در این راه همراهی می‌کرد تا مچ بگیرد و به قرارداد‌ها انگ خیانت بزند. حالا که هشت سال از آن روزها گذشته ته‌مانده‌های آن تفکر پرونده‌ای را رو کرده‌اند تا به آن بهانه از اقبال رای‌آوری او بکاهند. اما به زعم همان مخالفان وزنه کارایی و مدیریت زنگنه به هر چیز دیگری می‌چربد و می‌توان از هم‌اکنون او را وزیر نفت دولت یازدهم نامید.
برنامه‌هایی در چهار فصل
زنگنه برنامه‌ای را در چهار فصل برای اداره صنعت نفت مدنظر دارد که در فصل نخست این مجموعه اسناد بالادستی حاکم بر برنامه پیشنهادی شامل سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در بخش نفت و گاز و قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه و قانون نفت آورده شده است. در فصل دوم این برنامه که در اختیار ایرنا قرار گرفته، برنامه کوتاه‌مدتی برای وزارت نفت پیشنهاد شده که به طور عمده ناظر بر اقداماتی است که باید توسط این وزارتخانه با توجه به وجود شرایط ویژه و تحریم‌های تحمیلی بر کشور و با فرض ادامه آنها، به فوریت به مورد اجرا گذاشته شود. فصل سوم این مجموعه شامل برنامه پیشنهادی درازمدت برای وزارت نفت است و تاکید شده است که کاسته شدن از شدت تحریم‌های تحمیلی علیه صنعت نفت در میزان تحقق اهداف کلان پیش‌بینی‌شده، بسیار تاثیر‌گذار خواهد بود. در فصل چهارم نیز به تبیین پاره‌ای از راهبردهای پیشنهادی در برنامه درازمدت پرداخته شده است. وزیر پیشنهادی نفت دولت یازدهم در تنظیم این مجموعه چهار فصلی به دلیل شرایط خاص حاکم بر صنعت نفت، نخست از ارائه گزارش مکتوب برای بیان وضعیت موجود و نیز ارزیابی عملکرد صنعت نفت در مقایسه با اهداف مصوب، خودداری کرده و در ادامه نیز در برنامه کوتاه‌مدت تقدیمی صرفاً به بیان عناوین اکتفا کرده و از تشریح راهکارهای عملیاتی در هر مورد به صورت مکتوب پرهیز کرده است. زنگنه در فصل اول برنامه پیشنهادی خود مهم‌ترین اسناد بالادستی حاکم بر این برنامه را سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در بخش نفت و گاز عنوان کرده است. بر اساس بند یک اصل 110 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به دنبال ابلاغ سیاست‌های کلی نظام در بخش نفت و گاز توسط مقام معظم رهبری در سال 1379 و نیز ابلاغ سیاست‌های کلی برنامه پنجم توسعه در سال 1387 توسط معظم له، موارد مرتبط با صنعت نفت و گاز راهگشای برنامه‌های این صنعت خواهد بود. زنگنه در این برنامه اتخاذ تدابیر و راهکارهای مناسب برای گسترش اکتشاف نفت و گاز و شناخت کامل منابع کشور، افزایش ظرفیت تولید صیانت‌شده نفت، متناسب با ذخایر موجود و برخورداری کشور از افزایش قدرت اقتصادی، امنیتی و سیاسی، افزایش ظرفیت تولید گاز متناسب با حجم ذخایر کشور به منظور تامین مصرف داخلی و حداکثر جایگزینی با فرآورده‌های نفتی، گسترش تحقیقات بنیادی و توسعه‌ای و تربیت نیروی انسانی متخصص و تلاش برای ایجاد مرکز جذب و صدور دانش و خدمات فنی و مهندسی انرژی، در سطح بین‌المللی و ارتقای فناوری در زمینه‌های منابع و صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و تلاش لازم و ایجاد سازماندهی قانونمند برای جذب منابع مالی مورد نیاز داخلی و خارجی در امر نفت و گاز در بخش‌های مجاز قانونی را در نظر گرفته است. وزیر پیشنهادی نفت در ادامه بهره‌برداری از موقعیت منطقه‌ای و جغرافیایی کشور برای خرید و فروش، فرآوری و پالایش و معاوضه و انتقال نفت و گاز منطقه به بازارهای داخلی و جهانی، بهینه‌سازی مصرف و کاهش شدت انرژی و جایگزینی صادرات فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی به جای صدور نفت خام و گاز طبیعی را در محور کاری خود قرار داده است.
فصل دوم برنامه
زنگنه در فصل دوم برنامه‌هایش به برنامه کوتاه‌مدت اداره صنعت نفت اشاره کرده و عناوین مهم‌ترین اقداماتی را که در شرایط ویژه کنونی در کشور و با فرض ادامه و تشدید آن در صنعت نفت باید مورد توجه قرار گیرد عنوان کرده و از تشریح راهکارهای عملیاتی خودداری کرده است.
ایجاد ثبات در مدیریت صنعت نفت همراه با جلب اعتماد و همراهی مدیران و کارکنان صنعت به منظور افزایش بهره‌وری و تلاش خستگی‌ناپذیر برای گذر موفق از شرایط کنونی، تامین به موقع انواع حامل‌های انرژی مصرفی مورد نیاز کشور با توجه به تولید و واردات حامل‌های مورد نیاز و رفع تنگناهای عملیاتی پالایش، انتقال و توزیع، احیای ظرفیت تولید نفت خام کشور به میزان سال 1384 به عنوان قدم نخست برنامه‌های تولید نفت، تلاش برای بازاریابی و بالا بردن میزان صادرات نفت خام و دیگر فرآورده‌ها از مجاری مطمئن با کشورهای مصرف‌کننده و نیز با استفاده از همه ظرفیت‌های ملی برای این امر و قائل شدن اولویت برای افزایش برداشت گاز از میدان پارس جنوبی با حل مشکلات و تسریع در راه‌اندازی و عملیاتی کردن واقعی فازهای با پیشرفت فیزیکی بالاتر و نیز میدان گازی کیش از مهم‌ترین اهداف فصل دوم برنامه‌های زنگنه است. در ادامه این فصل، بهره‌گیری حداکثری از دیپلماسی نفت برای کاهش مشکلات صنعت نفت و کمک به کشور در عبور موفق از شرایط فعلی با هماهنگی دیگر دستگاه‌های ذی‌ربط (در ارتباط با کشورهای عضو اپک و نیز کشورهای مهم مصرف‌کننده نفت)، تلاش برای فعال کردن و به نتیجه رساندن مرحله به مرحله پالایشگاه ستاره خلیج فارس، رفع مشکلات تدارکاتی واحدهای عملیاتی نفت در زمینه‌های تعمیر و نگهداری چاه‌ها و تاسیسات مرتبط و نیز توسعه و راه‌اندازی طرح‌های با اولویت، بهینه‌سازی مصرف انرژی از جمله با رفع تنگناهای عرضه در جایگاه‌های CNG و شروع به مطالعه برای اصلاح ساختار قراردادهای نفتی در کشور با جلب همکاری همه صاحب‌نظران و دعوت از شرکت‌های معتبر نفتی داخلی و خارجی به منظور بیشینه‌سازی منافع ملی نیز دیده می‌شود.
برنامه‌های درازمدت در فصل سوم
زنگنه در فصل سوم این مجموعه به برنامه درازمدت خود برای اداره صنعت نفت پرداخته است. چشم‌انداز و اهداف کلان پیشنهادی صنعت نفت در افق 20ساله، کسب جایگاه اول فناوری نفت و گاز در منطقه، کسب جایگاه دوم تولید نفت در اوپک، کسب جایگاه سوم تولید گاز در جهان و کسب جایگاه اول در منطقه به لحاظ میزان ارزش افزوده تولیدی در زنجیره تولید نفت و گاز با تاکید بر افزایش تولید فرآورده‌های پتروشیمیایی از رئوس برنامه‌های بلندمدت زنگنه در فصل سوم برنامه‌هایش است. او در ادامه نیل به مرکزیت تجارت نفت و گاز در منطقه و تبدیل شدن به کریدور راهبردی تجارت هیدروکربوری منطقه، ارزش‌های سازمانی پیشنهادی برای صنعت نفت، اتکا به خلاقیت، کارآفرینی و ابتکار، روزآمدی در سطح منطقه و جهان و سرآمدی و بالندگی سازمانی در سطح کشور و منطقه را مد نظر قرار داد و از پویایی و کارآمدی سازمان، وفاداری و تعلق سازمانی و خلاقیت، کارآفرینی و ابتکار، به عنوان یکی از اصول اساسی در صنعت نفت، سخن به میان آورده است.
چگونگی تحقق سند چشم‌انداز
او در ادامه به معرفی راهبردهای وزارت نفت برای تحقق اهداف سند چشم‌انداز، برنامه پنجم توسعه و سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری پرداخته است. در این راستا افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز صیانت شده با هدف افزایش و یا حداقل حفظ سهم ایران در بازار جهانی نفت و ارتقای جایگاه کشور در اوپک و همچنین افزایش قدرت اقتصادی، امنیتی و سیاسی کشور، شناسایی کل منابع هیدروکربوری در پهنه سرزمین با اولویت مخازن مشترک، افزایش بهره‌برداری و استفاده حداکثری از میادین مشترک، تربیت مدیران سطح جهانی و نیروی انسانی متخصص و کارآمد و وفادار در بخش‌های مختلف مورد نیاز صنعت نفت و اولویت دادن به تامین گاز مورد نیاز برنامه‌های تزریق به میادین نفتی جهت افزایش بازیافت نهایی به عنوان راهکار در نظر گرفته شده است.
ضرورت بین‌المللی کردن صنعت نفت ایران
به اعتقاد زنگنه به دلایل متعدد، شرکت ملی نفت ایران باید به شرکتی بین‌المللی تبدیل شود و محدوده فعالیت آن از مرزهای جغرافیایی ایران فراتر رود. اگرچه شرکت ملی نفت ایران چهارمین شرکت نفتی جهان است، لیکن به طور قطع این شرکت باید برای حداکثر کردن منافع ملی و نیز درآمد خود، در محدوده جغرافیایی ایران، محدود نمانده و با سرمایه‌گذاری و مشارکت، به ویژه در بخش‌های بالادستی نفت جهان، نه‌تنها برای کشور تولید ثروت کند که منافع کشور را از جمله در تثبیت بازارهای نفت خام، گاز طبیعی و LNG نیز در درازمدت تضمین کند. شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌های تابعه آن نظیر شرکت ملی صنایع پتروشیمی نباید به آخرین عرضه‌کننده محصولات و فرآورده‌های خود به مصرف‌کنندگان تبدیل شوند. تاکید بر ایفای نقش بین‌المللی برای این شرکت‌ها بدون آنکه هزینه بر اقتصاد ملی تحمیل کند، در میان‌مدت و درازمدت موجب تولید ثروت برای کشور و ارتقای مدیریت و کیفیت این صنایع در کشور، منطقه و جهان خواهد شد.
برنامه‌هایی در چهار فصل
زنگنه برنامه‌ای را در چهار فصل برای اداره صنعت نفت مدنظر دارد که در فصل نخست این مجموعه اسناد بالادستی حاکم بر برنامه پیشنهادی شامل سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در بخش نفت و گاز و قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه و قانون نفت آورده شده است. در فصل دوم این برنامه که در اختیار ایرنا قرار گرفته، برنامه کوتاه‌مدتی برای وزارت نفت پیشنهاد شده که به طور عمده ناظر بر اقداماتی است که باید توسط این وزارتخانه با توجه به وجود شرایط ویژه و تحریم‌های تحمیلی بر کشور و با فرض ادامه آنها، به فوریت به مورد اجرا گذاشته شود. فصل سوم این مجموعه شامل برنامه پیشنهادی درازمدت برای وزارت نفت است و تاکید شده است که کاسته شدن از شدت تحریم‌های تحمیلی علیه صنعت نفت در میزان تحقق اهداف کلان پیش‌بینی‌شده، بسیار تاثیر‌گذار خواهد بود. در فصل چهارم نیز به تبیین پاره‌ای از راهبردهای پیشنهادی در برنامه درازمدت پرداخته شده است. وزیر پیشنهادی نفت دولت یازدهم در تنظیم این مجموعه چهار فصلی به دلیل شرایط خاص حاکم بر صنعت نفت، نخست از ارائه گزارش مکتوب برای بیان وضعیت موجود و نیز ارزیابی عملکرد صنعت نفت در مقایسه با اهداف مصوب، خودداری کرده و در ادامه نیز در برنامه کوتاه‌مدت تقدیمی صرفاً به بیان عناوین اکتفا کرده و از تشریح راهکارهای عملیاتی در هر مورد به صورت مکتوب پرهیز کرده است. زنگنه در فصل اول برنامه پیشنهادی خود مهم‌ترین اسناد بالادستی حاکم بر این برنامه را سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در بخش نفت و گاز عنوان کرده است. بر اساس بند یک اصل 110 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به دنبال ابلاغ سیاست‌های کلی نظام در بخش نفت و گاز توسط مقام معظم رهبری در سال 1379 و نیز ابلاغ سیاست‌های کلی برنامه پنجم توسعه در سال 1387 توسط معظم له، موارد مرتبط با صنعت نفت و گاز راهگشای برنامه‌های این صنعت خواهد بود. زنگنه در این برنامه اتخاذ تدابیر و راهکارهای مناسب برای گسترش اکتشاف نفت و گاز و شناخت کامل منابع کشور، افزایش ظرفیت تولید صیانت‌شده نفت، متناسب با ذخایر موجود و برخورداری کشور از افزایش قدرت اقتصادی، امنیتی و سیاسی، افزایش ظرفیت تولید گاز متناسب با حجم ذخایر کشور به منظور تامین مصرف داخلی و حداکثر جایگزینی با فرآورده‌های نفتی، گسترش تحقیقات بنیادی و توسعه‌ای و تربیت نیروی انسانی متخصص و تلاش برای ایجاد مرکز جذب و صدور دانش و خدمات فنی و مهندسی انرژی، در سطح بین‌المللی و ارتقای فناوری در زمینه‌های منابع و صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و تلاش لازم و ایجاد سازماندهی قانونمند برای جذب منابع مالی مورد نیاز داخلی و خارجی در امر نفت و گاز در بخش‌های مجاز قانونی را در نظر گرفته است. وزیر پیشنهادی نفت در ادامه بهره‌برداری از موقعیت منطقه‌ای و جغرافیایی کشور برای خرید و فروش، فرآوری و پالایش و معاوضه و انتقال نفت و گاز منطقه به بازارهای داخلی و جهانی، بهینه‌سازی مصرف و کاهش شدت انرژی و جایگزینی صادرات فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی به جای صدور نفت خام و گاز طبیعی را در محور کاری خود قرار داده است.
فصل دوم برنامه
زنگنه در فصل دوم برنامه‌هایش به برنامه کوتاه‌مدت اداره صنعت نفت اشاره کرده و عناوین مهم‌ترین اقداماتی را که در شرایط ویژه کنونی در کشور و با فرض ادامه و تشدید آن در صنعت نفت باید مورد توجه قرار گیرد عنوان کرده و از تشریح راهکارهای عملیاتی خودداری کرده است.
ایجاد ثبات در مدیریت صنعت نفت همراه با جلب اعتماد و همراهی مدیران و کارکنان صنعت به منظور افزایش بهره‌وری و تلاش خستگی‌ناپذیر برای گذر موفق از شرایط کنونی، تامین به موقع انواع حامل‌های انرژی مصرفی مورد نیاز کشور با توجه به تولید و واردات حامل‌های مورد نیاز و رفع تنگناهای عملیاتی پالایش، انتقال و توزیع، احیای ظرفیت تولید نفت خام کشور به میزان سال 1384 به عنوان قدم نخست برنامه‌های تولید نفت، تلاش برای بازاریابی و بالا بردن میزان صادرات نفت خام و دیگر فرآورده‌ها از مجاری مطمئن با کشورهای مصرف‌کننده و نیز با استفاده از همه ظرفیت‌های ملی برای این امر و قائل شدن اولویت برای افزایش برداشت گاز از میدان پارس جنوبی با حل مشکلات و تسریع در راه‌اندازی و عملیاتی کردن واقعی فازهای با پیشرفت فیزیکی بالاتر و نیز میدان گازی کیش از مهم‌ترین اهداف فصل دوم برنامه‌های زنگنه است. در ادامه این فصل، بهره‌گیری حداکثری از دیپلماسی نفت برای کاهش مشکلات صنعت نفت و کمک به کشور در عبور موفق از شرایط فعلی با هماهنگی دیگر دستگاه‌های ذی‌ربط (در ارتباط با کشورهای عضو اپک و نیز کشورهای مهم مصرف‌کننده نفت)، تلاش برای فعال کردن و به نتیجه رساندن مرحله به مرحله پالایشگاه ستاره خلیج فارس، رفع مشکلات تدارکاتی واحدهای عملیاتی نفت در زمینه‌های تعمیر و نگهداری چاه‌ها و تاسیسات مرتبط و نیز توسعه و راه‌اندازی طرح‌های با اولویت، بهینه‌سازی مصرف انرژی از جمله با رفع تنگناهای عرضه در جایگاه‌های CNG و شروع به مطالعه برای اصلاح ساختار قراردادهای نفتی در کشور با جلب همکاری همه صاحب‌نظران و دعوت از شرکت‌های معتبر نفتی داخلی و خارجی به منظور بیشینه‌سازی منافع ملی نیز دیده می‌شود.
برنامه‌های درازمدت در فصل سوم
زنگنه در فصل سوم این مجموعه به برنامه درازمدت خود برای اداره صنعت نفت پرداخته است. چشم‌انداز و اهداف کلان پیشنهادی صنعت نفت در افق 20ساله، کسب جایگاه اول فناوری نفت و گاز در منطقه، کسب جایگاه دوم تولید نفت در اوپک، کسب جایگاه سوم تولید گاز در جهان و کسب جایگاه اول در منطقه به لحاظ میزان ارزش افزوده تولیدی در زنجیره تولید نفت و گاز با تاکید بر افزایش تولید فرآورده‌های پتروشیمیایی از رئوس برنامه‌های بلندمدت زنگنه در فصل سوم برنامه‌هایش است. او در ادامه نیل به مرکزیت تجارت نفت و گاز در منطقه و تبدیل شدن به کریدور راهبردی تجارت هیدروکربوری منطقه، ارزش‌های سازمانی پیشنهادی برای صنعت نفت، اتکا به خلاقیت، کارآفرینی و ابتکار، روزآمدی در سطح منطقه و جهان و سرآمدی و بالندگی سازمانی در سطح کشور و منطقه را مد نظر قرار داد و از پویایی و کارآمدی سازمان، وفاداری و تعلق سازمانی و خلاقیت، کارآفرینی و ابتکار، به عنوان یکی از اصول اساسی در صنعت نفت، سخن به میان آورده است.
چگونگی تحقق سند چشم‌انداز
او در ادامه به معرفی راهبردهای وزارت نفت برای تحقق اهداف سند چشم‌انداز، برنامه پنجم توسعه و سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری پرداخته است. در این راستا افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز صیانت شده با هدف افزایش و یا حداقل حفظ سهم ایران در بازار جهانی نفت و ارتقای جایگاه کشور در اوپک و همچنین افزایش قدرت اقتصادی، امنیتی و سیاسی کشور، شناسایی کل منابع هیدروکربوری در پهنه سرزمین با اولویت مخازن مشترک، افزایش بهره‌برداری و استفاده حداکثری از میادین مشترک، تربیت مدیران سطح جهانی و نیروی انسانی متخصص و کارآمد و وفادار در بخش‌های مختلف مورد نیاز صنعت نفت و اولویت دادن به تامین گاز مورد نیاز برنامه‌های تزریق به میادین نفتی جهت افزایش بازیافت نهایی به عنوان راهکار در نظر گرفته شده است.
ضرورت بین‌المللی کردن صنعت نفت ایران
به اعتقاد زنگنه به دلایل متعدد، شرکت ملی نفت ایران باید به شرکتی بین‌المللی تبدیل شود و محدوده فعالیت آن از مرزهای جغرافیایی ایران فراتر رود. اگرچه شرکت ملی نفت ایران چهارمین شرکت نفتی جهان است، لیکن به طور قطع این شرکت باید برای حداکثر کردن منافع ملی و نیز درآمد خود، در محدوده جغرافیایی ایران، محدود نمانده و با سرمایه‌گذاری و مشارکت، به ویژه در بخش‌های بالادستی نفت جهان، نه‌تنها برای کشور تولید ثروت کند که منافع کشور را از جمله در تثبیت بازارهای نفت خام، گاز طبیعی و LNG نیز در درازمدت تضمین کند. شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌های تابعه آن نظیر شرکت ملی صنایع پتروشیمی نباید به آخرین عرضه‌کننده محصولات و فرآورده‌های خود به مصرف‌کنندگان تبدیل شوند. تاکید بر ایفای نقش بین‌المللی برای این شرکت‌ها بدون آنکه هزینه بر اقتصاد ملی تحمیل کند، در میان‌مدت و درازمدت موجب تولید ثروت برای کشور و ارتقای مدیریت و کیفیت این صنایع در کشور، منطقه و جهان خواهد شد.
دیدگاه تان را بنویسید