مأموریت اتاق فکر

مسعود نیلی یک بار دیگر عهده‌دار نقشی مهم در ساختار فکری و پژوهشی کشور شد. اوایل هفته گذشته، با حکم محمد نهاوندیان، ریاست «موسسه آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی» به او سپرده شد و او که پیش از این، حکم مشاوره رئیس‌جمهوری را دریافت کرده بود، این بار به صورت رسمی مسوولیت مهم اتاق فکری رئیس‌جمهوری در حوزه اقتصاد را بر عهده گرفت. از آنجا که حکم آقای نیلی را رئیس دفتر رئیس‌جمهور امضا کرده است، می‌توان این‌گونه برداشت کرد که موسسه آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، دیگر زیر‌مجموعه معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی نیست و به نهادی مستقل و زیر نظر ریاست‌جمهوری تبدیل شده است. در سال‌های گذشته، موسسه نیاوران بیشتر در زمینه آموزش فعال بوده اما در دوره جدید، هدف اصلی موسسه تولید فکر و اندیشه برای دولت خواهد بود. «موسسه آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی» سازمانی است که تکنوکرات‌ها در دولت اول هاشمی‌رفسنجانی سازوکارش را طراحی کردند. موسسه، در سال 1368 و در زمان ریاست مسعود روغنی‌زنجانی بر سازمان برنامه و بودجه با میانداری علینقی مشایخی و محمد طبیبیان پایه‌گذاری شد. آقای روغنی‌زنجانی که چند سال پیش از آن، به ریاست سازمان برنامه و بودجه منصوب شده بود، با دور شدن از فضای چپگرایانه آن سال‌ها، گرایش محسوسی به اقتصاد بازار پیدا کرد. اکبر‌ هاشمی‌رفسنجانی هم برنامه‌هایش را بر باز‌سازی خرابی‌های جنگ و دور شدن از اقتصاد دولتی متمرکز کرده بود و این‌گونه بود که مسعود روغنی‌زنجانی به فکر ایجاد مرکزی برای مشاوره و پژوهش در زمینه توسعه افتاد و علینقی مشایخی و محمد طبیبیان را مامور این کار کرد. نخستین رئیس موسسه، علینقی مشایخی فارغ‌التحصیل دانشگاه MIT بود که چهار سال ریاست آن را بر عهده داشت. پس از او محمد طبیبیان فارغ‌التحصیل دانشگاه دوک، این پست را از سال 1374 تا سال 1376 بر عهده داشت. مسعود نیلی فارغ‌التحصیل دانشگاه منچستر انگلیس از سال 1375 تا 1376 به عنوان سومین رئیس موسسه ایفای نقش کرد و پس از او مسعود روغنی‌زنجانی که سال‌ها ریاست سازمان برنامه و بودجه را بر عهده داشت، چهارمین رئیس آن شد. غلامعلی فرجادی دانش‌آموخته دانشگاه نیویورک این پست را از سال 1377 تا 1381 بر عهده داشت و با پایان یافتن دوره مسوولیت او، فصل اول حیات موسسه ورق خورد و ابتکار عمل از مدافعان اقتصاد آزاد به اقتصاددانان نهادگرا سپرده شد. زمانی که محمد ستاری‌فر بر کرسی ریاست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تکیه زد، بلافاصله ترکیب مدیریت موسسه نیاوران را تغییر نداد. یک سال زمان برد تا رئیس نهادگرای سازمان مدیریت، از یک اقتصاددان معروف نهادگرا برای ریاست موسسه نیاوران دعوت کند. این چهره در نقطه مقابل همه روسای پیشین موسسه بود. او حسین عظیمی نام داشت که حتی مدعی بود سال‌ها پیشتر از آنکه مسعود روغنی‌‌زنجانی و یاران او سودای راه‌اندازی موسسه را در سر داشته باشند، در مورد آن با محمد ستاری‌فر مشورت کرده بود. با این حال ریاست او بر موسسه، کمتر از یک سال دوام داشت. او در بهار 1382 در تهران درگذشت. ریاست موسسه پس از مرحوم عظیمی به حسین راغفر سپرده شد و پس از او، منصور خلیلی‌عراقی این پست را بر عهده گرفت. با پایان یافتن دولت اصلاحات، سکان اداره موسسه در حالی که دیگر مهم و حائز اهمیت نبود، به احمد شعبانی از دانش‌آموختگان دانشگاه امام صادق سپرده شد. غلامحسین رضوانی هم سکان را از شعبانی تحویل گرفت و پس از او نسرین سلطانخواه به ریاست موسسه گماشته شد. محسن نجفی‌خواه سیزدهمین رئیس موسسه شد و سرانجام، سکان ریاست موسسه به محمد شریف‌ملک‌زاده سپرده شد و با شروع دولت حسن روحانی، سکان موسسه یک بار دیگر به مسعود نیلی سپرده شد.

مسعود نیلی کیست؟
مسعود نیلی متولد همدان است. در همین شهر دیپلم ریاضی گرفته و پس از آن برای تحصیل مدرک مهندسی سازه، وارد دانشگاه صنعتی شریف شده است. اندکی پیش از وقوع انقلاب فرهنگی، درس او به پایان می‌رسد و او که همچنان عطش ادامه تحصیل دارد به مدت سه سال نمی‌تواند دوباره وارد دانشگاه شود. در سال 1362 موفق می‌شود در دانشگاه صنعتی اصفهان ثبت‌نام کند. دو سال طول می‌کشد تا بتواند مدرک فوق‌لیسانس رشته برنامه‌ریزی سیستم‌های اقتصادی را اخذ کند و پس از آن، به دلیل کسب رتبه اول از میان فارغ‌التحصیلان این دوره، به عنوان عضو هیات علمی در همین دانشگاه استخدام می‌شود اما پس از یک ترم تدریس، مسعود روغنی‌زنجانی او را به سازمان برنامه و بودجه فرا می‌خواند و پست ریاست دفتر اقتصاد کلان را به او می‌دهد. مسعود نیلی به مدت سه سال در این پست فعالیت می‌کند تا اینکه در سال 1367 به سمت معاون اقتصادی سازمان برنامه منصوب می‌شود. در این دوره، نخستین برنامه توسعه پس از انقلاب با میانداری و محوریت مسعود نیلی تهیه و تدوین می‌شود. در سال 1370 فرصتی برای ادامه تحصیل پیش می‌آید و مسعود نیلی برای فراگیری علم اقتصاد، این بار به دانشکده منچستر در انگلستان می‌رود. او از این فرصت به خوبی استفاده می‌کند و پس از پنج سال زندگی در شهر منچستر، با یک مدرک فوق‌لیسانس و یک مدرک دکترا، انگلیس را ترک می‌کند. پس از آن به مدت یک سال، ریاست موسسه عالی پژوهش را بر عهده می‌گیرد تا اینکه به دعوت دکتر محمدعلی نجفی دوباره سکان معاونت اقتصادی سازمان برنامه و بودجه را در دست می‌گیرد. او تا اردیبهشت سال 1379 این مسوولیت را بر عهده دارد اما پس از تغییر ساختار سازمان و تغییر نام آن به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، همراه با محمدعلی نجفی، از سازمان برنامه و بودجه خداحافظی می‌کند. تدوین برنامه سوم توسعه، یادگار فعالیت این دوره مسعود نیلی است. از سال 1379، دوره تازه فعالیت‌های مسعود نیلی آغاز می‌شود و تکنوکراتی که در تهیه و تدوین برنامه‌های توسعه استاد شده است، این بار ردای استادی دانشگاه بر تن می‌کند و با راه‌اندازی دوره کارشناسی ارشد اقتصاد در دانشکده مدیریت و سیستم‌های دانشگاه شریف، تحول تازه‌ای در این دانشکده ایجاد می‌کند. از آن پس نام آن را دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف می‌گذارند. علینقی مشایخی در این دوره رئیس دانشکده است و مسعود نیلی که ریاست گروه اقتصاد این دانشکده را بر عهده دارد، در سال 1384 پژوهشکده دانشکده را راه‌اندازی می‌کند. تدوین ده‌ها گزارش مهم و اثرگذار پژوهشی همچون سند استراتژی توسعه صنعتی و ارزیابی پیامد‌های اصلاح نظام یارانه انرژی در سال 1389 از جمله فعالیت‌های این پژوهشکده است. در سال 1386 دوره کارشناسی ارشد اقتصاد و کارشناسی ارشد مهندسی سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی با گرایش اقتصاد در این دانشکده آغاز می‌شود. مسعود نیلی در سال 1386 برای مدت دو سال، ریاست دانشکده را بر عهده می‌گیرد و در ادامه تحولات آموزشی این دانشکده، موفق می‌شود نخستین دوره دکترای اقتصاد را برگزار کند. اندکی بعد دوره کارشناسی ارشد مدیریت و دومین دوره دکترای اقتصاد آغاز می‌شود و در نهایت، با آغاز دوره ماینور اقتصاد در سال 1389، انبوهی از دانشجویان رشته‌های مهندسی برای آموختن اصول اقتصاد، به این دانشکده وارد می‌شوند. دوره ریاست مسعود نیلی بر دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه شریف از سال 1386 دوبار تمدید شد و با پایان دوره دوم، مسعود نیلی ترجیح داد عمده فعالیت‌های خود را در زمینه تدریس دروس اقتصاد کلان، اقتصاد سیاسی و مبانی اقتصاد متمرکز کند.