تاریخ انتشار:
نگاهی به اهم برنامه‌های وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات
ICT با چاشنی دیپلماسی
محمود واعظی در حالی به‌رغم وجود چهره‌های معروف بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات چون احمد معتمدی و نصرالله جهانگرد برای تصدی‌گری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت تدبیر و امید و کسب رای اعتماد به مجلس معرفی شده است که بیشتر از آنکه به عنوان مدیر با‌سابقه مخابرات شناخته شده باشد دیپلماتی کهنه‌کار است. او که دانش‌آموخته حوزه مهندسی الکترونیک و دکترای روابط بین‌الملل است و در سال‌های ابتدای انقلاب مدیریت شرکت مخابرات را بر عهده داشته به زعم کارشناسان گزینه مناسبی برای تصدی‌گری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. اما آنچه در این میان مهم است این است که وزیر پیشنهادی ICT پس از کسب رای اعتماد از مجلس تا چه اندازه می‌تواند انتظار کاربران شبکه اینترنت جامعه ایرانی را در برداشتن محدودیت سرعت اینترنت که در حال حاضر به یکی از مطالبات عمومی از دولت تدبیر و امید در سطح جامعه تبدیل شده است محقق کند. به این بهانه به برنامه وزیر پیشنهادی ICT نگاهی داریم که با وجود مسائل و چالش‌های فراوان در این حوزه چه موضوعاتی را در اهم برنامه‌های اجرایی این وزارتخانه تخصصی قرار داده است.
جبران رشد نامطلوب ICT
محمود واعظی در مقدمه برنامه پیشنهادی وزارت ICT تاکید دارد: «ارتباطات و فناوری اطلاعات از مرحله تاثیر‌گذاری بر شئون مختلف زندگی روزمره مردم گذر کرده و به متن زندگی اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه وارد شده است. زندگی بشر پس از عبور از عصر تولید انبوه و تنوع تولید، اینک وارد عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات شده است. چارچوب ساختار این عصر را تولید، پردازش، انتقال، ارزش افزوده و مدیریت ارتباطات و اطلاعات تشکیل می‌دهد و هدف آن ایجاد زیرساخت‌های دانش و معرفت فردی، گروهی، سازمانی و ملی برای اداره بهتر جامعه است.» به همین جهت در این برنامه در بخش نگاهی به آخرین وضعیت شاخص‌های مهم ارتباطات و فناوری اطلاعات در ایران بر این مهم تاکید شده است که به‌رغم اینکه مسوولان دولت قبلی تاکید بر رشد جایگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران در مقایسه با سایر کشورها داشته‌اند اما در این برنامه آمده است: «بررسی ایران در مقایسه با منطقه و جهان از وضعیت مطلوب و رشد قابل قبولی در این شاخص برخوردار نبوده است. ارزیابی وضعیت ایران با میانگین منطقه نشان می‌دهد هرچند در سال 2009 فاصله ایران با میانگین منطقه کم شده است، اما این فاصله در سال 2010 افزایش یافته است.»
در برنامه وزیر پیشنهادی ارتباطات پس از مطرح کردن افت جایگاه جهانی در بخش ICT، تاکید شده است که می‌توان با برداشتن موانع و مشکلات دوباره به مسیر رشد بازگشت. بر این اساس در این برنامه اشاره دارد که «ارائه آمار به موقع و دقیق، بررسی زیر‌شاخص‌ها و انجام سرمایه‌گذاری لازم برای رشد هرکدام و نیز اهمیت قائل شدن برای زیرساخت‌ها و کاربردهای ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌تواند جایگاه کشور را در این شاخص تغییر دهد.»
توسعه، پاسخگویی به نیازها و رفع چالش‌ها در پنج محور
برنامه‌های اجرایی بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات در پنج محور کلی خلاصه شده است. وزیر پیشنهادی رئوس کلی برنامه‌های خود را توسعه بخش فناوری اطلاعات قرار داده است و به فراخور به مسائل و نیازهای سایر بخش‌ها نیز پرداخته است. موضوعی که به زعم کارشناسان اکنون نیاز اصلی بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات است که هر چقدر دولت در زمینه توسعه بخش فناوری اطلاعات تلاش کند و سرمایه‌گذاری‌های کلان انجام دهد تا عقب‌ماندگی گذشته را جبران کند، می‌تواند با رشد ICT نقش مهمی در افزایش تولید ناخالص ملی ایران ایفا کند.
محور اول؛ توسعه شبکه و زیرساخت‌ها
در اولین محور برنامه وزیر پیشنهادی ارتباطات به توسعه شبکه و زیرساخت‌ها در هر یک از بخش‌های ICT پرداخته شده است. اولویت اصلی با افزایش پهنای باند اینترنت بین‌الملل است. موضوعی که اگر به طور جدی در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به آن پرداخته شود توسعه فناوری اطلاعات و ورود سرویس‌ها و تکنولوژی جدید مبتنی بر خدمات ارزش افزوده برای عموم کاربران اینترنت از حرف و شعار به عمل تبدیل خواهد شد. دیگر اولویت‌ها در این محور نیز بر افزایش پهنای باند اینترنت بین‌الملل، افزایش پهنای باند شبکه IP داخلی، افزایش ظرفیت شبکه انتقال زیرساخت ارتباطات و فناوری اطلاعات، بهروزرسانی مستمر کد پستی، توسعه و تکمیل مراکز داده استانی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، استقرار سامانه‌های ایمنی زیرساخت ارتباطی و اطلاعاتی، ایجاد ظرفیت به منظور افزایش تعداد کاربران اینترنت، افزایش ظرفیت ترانزیت ارتباطات بین‌المللی به منظور کسب سهم مناسب از بازار منطقه، تهیه طرح جامع استفاده مطلوبی از منابع ملی از جمله طیف فرکانس، مدارهای ماهواره‌ای و شماره‌گذاری Numbering، دامنه‌ها، Ipadresses، کدپستی و... و کسب توانمندی طراحی ساخت، تست، پرتاب، بهره‌برداری، هدایت و کنترل ماهواره‌های مورد نیاز تاکید دارد.
محور دوم؛ بهبود کیفیت زندگی شهروندان و توسعه خدمات
دومین محور برنامه پیشنهادی در بخش ICT به بهبود کیفیت زندگی شهروندان و توسعه خدمات از طرق مختلف کاربردهای ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌پردازد. به ویژه تاکید بر استقرار دولت الکترونیک از جمله مسائلی است که در سال‌های گذشته مغفول باقی مانده است. به‌رغم اینکه وعده داده شده بود تا دولت الکترونیک به شکل فراگیر برای سهولت دسترسی شهروندان به خدمات عمومی راه‌اندازی شود اما در سال‌های گذشته به این امر توجه لازم نشد و تنها جسته و گریخته پروژه هایی با صرف هزینه‌های کلان تعریف شدند ولی به پایان راه نرسیدند. این محور همچنین بر خصوصی‌سازی و پیاده‌سازی اصل 44 قانون اساسی تاکید دارد؛ مساله‌ای که وزیر پیشنهادی انتظار می‌رود با توجه به مشکلات و چالش‌های بسیاری که در خصوصی‌سازی‌ها در این بخش به ویژه در واگذاری شرکت مخابرات ایران رخ داده است، بازنگری اساسی داشته باشد تا بخشی از چالش‌ها و مشکلات رفع شود. از طرف دیگر فعالان این بخش انتظار دارند خصوصی‌سازی به شکلی اجرایی شود تا دولت دست از تصدی‌گری بردارد و انحصار در این بخش شکسته شود تا شرکت‌های خصوصی، PAPها و ISPها بتوانند در بازار رقابتی به فعالیت بپردازند.
به هر شکل این محور در مجموع به موضوعاتی چون کاهش زمان سیر مرسولات پستی بین مراکز استان‌ها، استقرار دولت الکترونیک در بخش، امکان دسترسی پرسرعت دستگاه‌های اجرایی، کسب و کارها و خانوارها به شبکه ملی اطلاعات، ایجاد ظرفیت به منظور افزایش تعداد کاربران تلفن همراه و ارائه خدمات ارزش افزوده، ایجاد ظرفیت به منظور بهروزرسانی واگذاری تلفن ثابت و ارائه خدمات ارزش افزوده، افزایش خدمات الکترونیکی (دولت الکترونیکی، کسب و کار الکترونیکی، سلامت الکترونیکی، فراگیری الکترونیکی و...)، افزایش سرانه مرسولات و خدمات نوین پستی، تکمیل و توسعه منطقه ویژه اقتصادی پیام و ایجاد شهرک‌های ICT در این منطقه و برخی دیگر از مناطق، تدوین و تنظیم روابط متقابل بین ارائه‌دهندگان خدمات حوزهICT، ایجاد بستر مناسب برای ارزیابی کیفیت خدمات پستی در استان‌های مختلف کشور، توسعه خدمات پست‌بانک در روستاهای کشور و افزایش تعداد خدمات با رویکرد توسعه بانکداری، اصل 44 قانون اساسی با توجه به اهداف و راهبردها در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، ارتقای پروانه‌های صادر‌شده با توجه به توسعه فناوری‌های نو پرداخته است.
محور سوم؛ توسعه ارتباطات روستایی و مناطق محروم
توسعه ارتباطات روستایی و مناطق محروم از طریق فراهم‌سازی دسترسی کلیه روستاهای کشور به شبکه‌های ارتباطی نیز سومین محور برنامه‌های پیشنهادی در بخش مذکور است که این حوزه‌ها نیز در هشت سال گذشته با چالش‌های متعددی مواجه بوده است و به‌رغم اینکه قرار بود در برنامه چهارم توسعه تمام روستاهای کشور از خدمات اینترنتی برخوردار شوند اما این مساله نیز مورد بی‌مهری قرار گرفت که در برنامه‌های وزیر جدید به این مساله به عنوان یکی از محورهای اصلی در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات توجه شده است.
محور چهارم؛ ارتقای تحقیق و توسعه فناوری بومی
چهارمین محور نیز به ارتقای تحقیق و توسعه فناوری بومی می‌پردازد که بیشتر بر اهمیت توسعه نرم‌افزاری و موضوعات آموزشی و تحقیقاتی در کنار اجرای پروژه‌های بزرگ در بخش ICT تاکید دارد. موضوعی که حلقه مفقوده بخش فناوری اطلاعات با سایر بخش‌های اقتصادی است که می‌توان با ارتقای این محور به رشد و توسعه اقتصادی کمک کرد. بر این اساس این محور نیز بر ارتقای تحقیق و توسعه فناوری بومی از طریق حمایت از توسعه نرم‌افزارهای بومی، تدوین بسته‌های استاندارد و ضوابط و مقررات در بخش، تدوین سندهای مدیریتی، فنی و پژوهشی در بخش، تعریف و ساخت ماهواره‌های مشترک با سایر کشورها، تعریف و اجرای پروژه‌های پژوهشی و تحقیقاتی فضایی با مشارکت دانشگاه‌های داخلی و خارجی و ایجاد آزمایشگاه ملی فضایی تاکید دارد.
محور پنجم؛ تقویت و گسترش ارتباطات و حضور موثر در مجامع بین‌المللی
در پایان نیز پنجمین محور بر تقویت و گسترش ارتباطات و حضور موثر در مجامع بین‌المللی تاکید دارد. وزیر پیشنهادی با توجه به اینکه پیشینه فعالیت دیپلماسی دارد این مساله را نیز در برنامه‌های خود در بخش ICT مورد توجه قرار داده است و اگر اهداف این محور محقق شود توسعه در بخش ICT را رقم زده است. این محور نیز به تقویت و گسترش ارتباطات و حضور موثر در مجامع بین‌المللی از طریق؛ حضور فعال و موثر در مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی به منظور پیشبرد اهداف و دفاع از منافع ملی، کسب جایگاه مناسب در اتحادیه‌ها و مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی و ارتقای جایگاه و موقعیت پست ایران در کشور و جهان و تقویت ارتباطات پستی بین‌المللی و ایجاد هاب پستی پرداخته است.
جبران رشد نامطلوب ICT
محمود واعظی در مقدمه برنامه پیشنهادی وزارت ICT تاکید دارد: «ارتباطات و فناوری اطلاعات از مرحله تاثیر‌گذاری بر شئون مختلف زندگی روزمره مردم گذر کرده و به متن زندگی اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه وارد شده است. زندگی بشر پس از عبور از عصر تولید انبوه و تنوع تولید، اینک وارد عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات شده است. چارچوب ساختار این عصر را تولید، پردازش، انتقال، ارزش افزوده و مدیریت ارتباطات و اطلاعات تشکیل می‌دهد و هدف آن ایجاد زیرساخت‌های دانش و معرفت فردی، گروهی، سازمانی و ملی برای اداره بهتر جامعه است.» به همین جهت در این برنامه در بخش نگاهی به آخرین وضعیت شاخص‌های مهم ارتباطات و فناوری اطلاعات در ایران بر این مهم تاکید شده است که به‌رغم اینکه مسوولان دولت قبلی تاکید بر رشد جایگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران در مقایسه با سایر کشورها داشته‌اند اما در این برنامه آمده است: «بررسی ایران در مقایسه با منطقه و جهان از وضعیت مطلوب و رشد قابل قبولی در این شاخص برخوردار نبوده است. ارزیابی وضعیت ایران با میانگین منطقه نشان می‌دهد هرچند در سال 2009 فاصله ایران با میانگین منطقه کم شده است، اما این فاصله در سال 2010 افزایش یافته است.»
در برنامه وزیر پیشنهادی ارتباطات پس از مطرح کردن افت جایگاه جهانی در بخش ICT، تاکید شده است که می‌توان با برداشتن موانع و مشکلات دوباره به مسیر رشد بازگشت. بر این اساس در این برنامه اشاره دارد که «ارائه آمار به موقع و دقیق، بررسی زیر‌شاخص‌ها و انجام سرمایه‌گذاری لازم برای رشد هرکدام و نیز اهمیت قائل شدن برای زیرساخت‌ها و کاربردهای ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌تواند جایگاه کشور را در این شاخص تغییر دهد.»
توسعه، پاسخگویی به نیازها و رفع چالش‌ها در پنج محور
برنامه‌های اجرایی بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات در پنج محور کلی خلاصه شده است. وزیر پیشنهادی رئوس کلی برنامه‌های خود را توسعه بخش فناوری اطلاعات قرار داده است و به فراخور به مسائل و نیازهای سایر بخش‌ها نیز پرداخته است. موضوعی که به زعم کارشناسان اکنون نیاز اصلی بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات است که هر چقدر دولت در زمینه توسعه بخش فناوری اطلاعات تلاش کند و سرمایه‌گذاری‌های کلان انجام دهد تا عقب‌ماندگی گذشته را جبران کند، می‌تواند با رشد ICT نقش مهمی در افزایش تولید ناخالص ملی ایران ایفا کند.
محور اول؛ توسعه شبکه و زیرساخت‌ها
در اولین محور برنامه وزیر پیشنهادی ارتباطات به توسعه شبکه و زیرساخت‌ها در هر یک از بخش‌های ICT پرداخته شده است. اولویت اصلی با افزایش پهنای باند اینترنت بین‌الملل است. موضوعی که اگر به طور جدی در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به آن پرداخته شود توسعه فناوری اطلاعات و ورود سرویس‌ها و تکنولوژی جدید مبتنی بر خدمات ارزش افزوده برای عموم کاربران اینترنت از حرف و شعار به عمل تبدیل خواهد شد. دیگر اولویت‌ها در این محور نیز بر افزایش پهنای باند اینترنت بین‌الملل، افزایش پهنای باند شبکه IP داخلی، افزایش ظرفیت شبکه انتقال زیرساخت ارتباطات و فناوری اطلاعات، بهروزرسانی مستمر کد پستی، توسعه و تکمیل مراکز داده استانی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، استقرار سامانه‌های ایمنی زیرساخت ارتباطی و اطلاعاتی، ایجاد ظرفیت به منظور افزایش تعداد کاربران اینترنت، افزایش ظرفیت ترانزیت ارتباطات بین‌المللی به منظور کسب سهم مناسب از بازار منطقه، تهیه طرح جامع استفاده مطلوبی از منابع ملی از جمله طیف فرکانس، مدارهای ماهواره‌ای و شماره‌گذاری Numbering، دامنه‌ها، Ipadresses، کدپستی و... و کسب توانمندی طراحی ساخت، تست، پرتاب، بهره‌برداری، هدایت و کنترل ماهواره‌های مورد نیاز تاکید دارد.
محور دوم؛ بهبود کیفیت زندگی شهروندان و توسعه خدمات
دومین محور برنامه پیشنهادی در بخش ICT به بهبود کیفیت زندگی شهروندان و توسعه خدمات از طرق مختلف کاربردهای ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌پردازد. به ویژه تاکید بر استقرار دولت الکترونیک از جمله مسائلی است که در سال‌های گذشته مغفول باقی مانده است. به‌رغم اینکه وعده داده شده بود تا دولت الکترونیک به شکل فراگیر برای سهولت دسترسی شهروندان به خدمات عمومی راه‌اندازی شود اما در سال‌های گذشته به این امر توجه لازم نشد و تنها جسته و گریخته پروژه هایی با صرف هزینه‌های کلان تعریف شدند ولی به پایان راه نرسیدند. این محور همچنین بر خصوصی‌سازی و پیاده‌سازی اصل 44 قانون اساسی تاکید دارد؛ مساله‌ای که وزیر پیشنهادی انتظار می‌رود با توجه به مشکلات و چالش‌های بسیاری که در خصوصی‌سازی‌ها در این بخش به ویژه در واگذاری شرکت مخابرات ایران رخ داده است، بازنگری اساسی داشته باشد تا بخشی از چالش‌ها و مشکلات رفع شود. از طرف دیگر فعالان این بخش انتظار دارند خصوصی‌سازی به شکلی اجرایی شود تا دولت دست از تصدی‌گری بردارد و انحصار در این بخش شکسته شود تا شرکت‌های خصوصی، PAPها و ISPها بتوانند در بازار رقابتی به فعالیت بپردازند.
به هر شکل این محور در مجموع به موضوعاتی چون کاهش زمان سیر مرسولات پستی بین مراکز استان‌ها، استقرار دولت الکترونیک در بخش، امکان دسترسی پرسرعت دستگاه‌های اجرایی، کسب و کارها و خانوارها به شبکه ملی اطلاعات، ایجاد ظرفیت به منظور افزایش تعداد کاربران تلفن همراه و ارائه خدمات ارزش افزوده، ایجاد ظرفیت به منظور بهروزرسانی واگذاری تلفن ثابت و ارائه خدمات ارزش افزوده، افزایش خدمات الکترونیکی (دولت الکترونیکی، کسب و کار الکترونیکی، سلامت الکترونیکی، فراگیری الکترونیکی و...)، افزایش سرانه مرسولات و خدمات نوین پستی، تکمیل و توسعه منطقه ویژه اقتصادی پیام و ایجاد شهرک‌های ICT در این منطقه و برخی دیگر از مناطق، تدوین و تنظیم روابط متقابل بین ارائه‌دهندگان خدمات حوزهICT، ایجاد بستر مناسب برای ارزیابی کیفیت خدمات پستی در استان‌های مختلف کشور، توسعه خدمات پست‌بانک در روستاهای کشور و افزایش تعداد خدمات با رویکرد توسعه بانکداری، اصل 44 قانون اساسی با توجه به اهداف و راهبردها در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، ارتقای پروانه‌های صادر‌شده با توجه به توسعه فناوری‌های نو پرداخته است.
محور سوم؛ توسعه ارتباطات روستایی و مناطق محروم
توسعه ارتباطات روستایی و مناطق محروم از طریق فراهم‌سازی دسترسی کلیه روستاهای کشور به شبکه‌های ارتباطی نیز سومین محور برنامه‌های پیشنهادی در بخش مذکور است که این حوزه‌ها نیز در هشت سال گذشته با چالش‌های متعددی مواجه بوده است و به‌رغم اینکه قرار بود در برنامه چهارم توسعه تمام روستاهای کشور از خدمات اینترنتی برخوردار شوند اما این مساله نیز مورد بی‌مهری قرار گرفت که در برنامه‌های وزیر جدید به این مساله به عنوان یکی از محورهای اصلی در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات توجه شده است.
محور چهارم؛ ارتقای تحقیق و توسعه فناوری بومی
چهارمین محور نیز به ارتقای تحقیق و توسعه فناوری بومی می‌پردازد که بیشتر بر اهمیت توسعه نرم‌افزاری و موضوعات آموزشی و تحقیقاتی در کنار اجرای پروژه‌های بزرگ در بخش ICT تاکید دارد. موضوعی که حلقه مفقوده بخش فناوری اطلاعات با سایر بخش‌های اقتصادی است که می‌توان با ارتقای این محور به رشد و توسعه اقتصادی کمک کرد. بر این اساس این محور نیز بر ارتقای تحقیق و توسعه فناوری بومی از طریق حمایت از توسعه نرم‌افزارهای بومی، تدوین بسته‌های استاندارد و ضوابط و مقررات در بخش، تدوین سندهای مدیریتی، فنی و پژوهشی در بخش، تعریف و ساخت ماهواره‌های مشترک با سایر کشورها، تعریف و اجرای پروژه‌های پژوهشی و تحقیقاتی فضایی با مشارکت دانشگاه‌های داخلی و خارجی و ایجاد آزمایشگاه ملی فضایی تاکید دارد.
محور پنجم؛ تقویت و گسترش ارتباطات و حضور موثر در مجامع بین‌المللی
در پایان نیز پنجمین محور بر تقویت و گسترش ارتباطات و حضور موثر در مجامع بین‌المللی تاکید دارد. وزیر پیشنهادی با توجه به اینکه پیشینه فعالیت دیپلماسی دارد این مساله را نیز در برنامه‌های خود در بخش ICT مورد توجه قرار داده است و اگر اهداف این محور محقق شود توسعه در بخش ICT را رقم زده است. این محور نیز به تقویت و گسترش ارتباطات و حضور موثر در مجامع بین‌المللی از طریق؛ حضور فعال و موثر در مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی به منظور پیشبرد اهداف و دفاع از منافع ملی، کسب جایگاه مناسب در اتحادیه‌ها و مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی و ارتقای جایگاه و موقعیت پست ایران در کشور و جهان و تقویت ارتباطات پستی بین‌المللی و ایجاد هاب پستی پرداخته است.
دیدگاه تان را بنویسید