زوایای تاثیر ال‌نینو بر آب و هوای ایران در گفتوگو با پرویز رضازاده
شوآف ال‌نینویی
پرویز رضازاده مشاور ارشد پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور معتقد است: طرح مساله «ال‌نینو» و مباحثمرتبط با فرآیندهای هواشناسی این روزها به جای آنکه به عنوان مساله‌ای حرفهای و پیشگیرانه و آموزشی برای پیشبرد اهداف کشور و آمادگی، مقابله یا برنامه‌ریزی از سوی متولیان و حتی مردم تلقی شود، تبلیغات و شوآفی برای کسانی است که می‌خواهند سهمی در کهکشان رسانه‌ای داشته باشند.
پرویز رضازاده مشاور ارشد پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور معتقد است: طرح مساله «ال‌نینو» و مباحث مرتبط با فرآیندهای هواشناسی این روزها به جای آنکه به عنوان مساله‌ای حرفهای و پیشگیرانه و آموزشی برای پیشبرد اهداف کشور و آمادگی، مقابله یا برنامه‌ریزی از سوی متولیان و حتی مردم تلقی شود، تبلیغات و شوآفی برای کسانی است که می‌خواهند سهمی در کهکشان رسانه‌ای داشته باشند. او در گفتوگو با «تجارت فردا» درست عکس پیش‌بینی سازمان محیط‌زیست و اظهارات معصومه ابتکار سخن گفته و تاکید دارد در سه‌ماهه دی، بهمن و اسفند اساساً با افزایش دما تا حدود 5 /1 درجه مواجه خواهیم بود؛ در حالی که برخی از نهادها مانند مدیریت بحران کشور نسبت به زمستان سرد امسال هشدارهایی داده و تبلیغات وسیعی در رسانه‌ها و در میان مردم از طریق شبکه‌های اجتماعی به وجود آمده است. رضازاده در این گفتوگو ضمن ارائه تعریفی از پدیده ال‌نینو و لانینا و دیگر پدیده‌های جوی که بر میزان بارندگی و خشکسالی اثر دارد، از افزایش بارش باران تا بهار سال آینده خبر داده است.
جناب رضازاده چند وقتی است در رسانه‌ها وقوع پدیده ال‌نینو در ایران مطرح شده که مدعی تغییرات شدید آب و هوایی در کشور است. این شایعات چقدر با واقعیت همخوانی دارد؟
پدیده ال‌نینو به شکل ساختاری هیچ ارتباطی با آب و هوای ایران ندارد. در سازمان هواشناسی مباحثی چند وقت پیش مطرح و پیش‌بینی شد که در سال جاری این مساله در اقیانوس آرام رخ می‌دهد. طبق پیش‌بینی حدود پنج ماه پیش ال‌نینو در اقیانوس آرام رخ داده است ولی این پدیده جایگاهی در ایران ندارد و اصلاً در ایران ما پدیده‌ای به نام ال‌نینو نداریم که بخواهد اتفاق بیفتد، اما این پدیده که در اقیانوس آرام شکل می‌گیرد با امواج گردشی میانی بر همه کره زمین اثرگذار خواهد بود و بی‌شک این اثرگذاری در ایران هم دیده شده ولی نه به صورت مستقیم که با ترکیب چند پدیده می‌تواند بر میزان بارش‌ها اثرگذار باشد.
دوره زمانی بروز ال‌نینو چقدر طول می‌کشد و آیا این فرآیند در بلندمدت بر زمین تاثیرگذاری خواهد بود یا خیر؟
به طور معمول ال‌نینو دو تا هفت سال طول می‌کشد و گاهی این دوره تا هفت سال ادامه می‌یابد. در دوره جدید که پدیده ال‌نینو اتفاق افتاده است، از اول ماه می که ماه اردیبهشت ایرانی است، این پدیده آشکار شده است و هشت ماه پیش تا امروز اثرات خود را در ایران و بسیاری کشورهای دیگر داشته است. ما پنج ماه پیش در سازمان هواشناسی به فاز ال‌نینو اشاره کردیم و اینکه در ایران اثرگذار خواهد بود و همان موقع پیش‌بینی کردیم که به طور طبیعی با افزایش بارش پاییزه مواجه خواهیم بود و این افزایش بارش طی این یکی دو ماه پاییز به خوبی مشهود بوده است. منتها شاخص‌های دیگری هم در بروز این پدیده دخیل است.
آیا پدیده ال‌نینو به تنهایی قادر به تاثیرگذاری بر سطح جهان است و می‌تواند از اقیانوس آرام به سمت دیگر نقاط دنیا حرکت کند و منجر به تغییراتی اینقدر وسیع شود که بارندگی پاییز ایران را به یکی از سیل‌آساترین بارندگی‌ها بدل کند؟
ممکن است الانینا و «ان ای اُ» که محل شکل‌گیری آن در اقیانوس اطلس است با هم ترکیب شوند و شکل دیگری بگیرند و در فاز مثبت اگر کنار هم باشند، برای ما افزایش بارش را می‌توانند به دنبال داشته باشند. اما اگر فاز منفی در ترکیب ال‌نینو و دیگر جریان‌های هوایی به وجود آید، منجر به کاهش بارش خواهد شد. این یک مساله فیزیکی است؛ اگر دو جریان هم‌فاز باشند بی‌شک اثر بیشتری بر پدیده‌ها دارند و اگر یکی فاز مخالف باشد نتیجه عکس می‌شود. در نتیجه لزوماً هر ال‌نینویی نمی‌تواند منجر به افزایش بارش یا افزایش سرما باشد. اما تحلیل‌ها نشان می‌دهد این ال‌نینوی اتفاق افتاده در اقیانوس آرام وزن مثبت دارد و توانسته جایگاهش را از اقیانوس آرام به دیگر مناطق تسری دهد و اثر آب و هوایی بگذارد و پیش‌بینی می‌شود تا پایان بهار سال آینده این حالت ادامه داشته باشد، منتها هر چه از جایگاه اصلی خود یعنی از
اقیانوس آرام دور شود، اثر قدرتی آن کمتر می‌شود.
فاصله جغرافیایی ال‌نینوی جدید با بار مثبت با ایران چقدر است؟
واقعیت این است که ایران از مرکز ال‌نینو که اکنون در حال رخ دادن است حدود 20 هزار کیلومتر فاصله دارد. ماجرای این فاصله و اثرات آن می‌تواند به صورت تخصصی مورد بحث قرار گیرد. اما به طور خلاصه می‌توان گفت، افزایش این فاصله بین ایران و ال‌نینو، کاهش اثرگذاری بر پدیده‌ای هواشناسی را باعث می‌شود. ولی در عین حال امسال سهم ایران در بارش پاییزه مثبت بوده و این در صورتی و به شرطی بوده که همه فازهای دیگر شبیه به ال‌نینو با آن در فاز مخالف نبوده باشند.
به جز ال‌نینو چه جریان یا پدیده دیگر هواشناسی می‌تواند برای اثرگذاری بر ایران دخیل باشد، که با ترکیب هم‌فاز آنها ما شاهد بارش‌های وسیع در پاییز امسال ایران بودیم؟
ام‌جی‌اُ (MGO) دیگر پدیده هواشناختی است که در اقیانوس هند شکل می‌گیرد و دوره تناوب 60روزه دارد و در فازهای 6 و 7 و 8 اثرات مثبتی بر جای می‌گذارد و اتفاقاً در فازهای 2 و 3 اثرات منفی دارد. بی‌شک ترکیب ام‌جی‌اُ و ال‌نینو در فازهای مثبت توانسته بر کیفیت وضعیت هوا اثرگذار باشد. وقتی چند پدیده با هم ترکیب شده و ما با افزایش بارش مواجه شده‌ایم یعنی مجموع پیوندها با در نظر گرفتن فاز مثبت باعث شده سهم بارش در ایران بیشتر شود.
پیش‌بینی شما برای پایان پاییز ایران و همین‌طور وضعیت زمستان پیش‌رو چیست؟ آیا واقعاً با زمستانی سرد و خطرناک مواجه هستیم؟
گاهی اظهارنظرهای عجیبی شنیده می‌شود که متوجه نمی‌شویم مبنای آنها چیست؟ به خصوص وقتی پای مباحث علمی وسط می‌آید. برای نمونه تاثیرات فازها بر هم مساله بسیار علمی دقیق و خارج از توان تحلیل ساده‌انگارانه است. این ماجرا بیشتر مربوط به بحث مدلینگ و کار سنگینی است و سهم ام‌جی‌اُ و ال‌نینو و دیگر جریان‌ها بر هم گاهی کنترل‌شده و گاهی اتفاقی است و اینها طوری کار می‌کنند که اثر آن بعداً به شکلی دیده می‌شود اما در ایران کسی اظهار نظر می‌کند که ما در ایران با پدیده ال‌نینو مواجهیم. نمی‌گویند اثرات بارشی که به صورت بالای نرمال است متاثر از پدیده‌ای خارج از جغرافیای ماست و حتی حرفهای سازمان هواشناسی را تکذیب می‌کنند و این عجیب است. در زمستان با بارش خوبی مواجه خواهیم بود اما دمای هوا اساساً 5 /1 درجه گرم‌تر از متوسط خواهد بود؛ در حالی که شایعه شده که با هوای فوق‌العاده سردی مواجه خواهیم بود. این حرف‌ها اساساً بی‌پایه و اساس است.
برای زمستان باز هم همبستگی اثر ال‌نینو را خواهیم داشت اما این بار با گرم کردن دما خود را نشان می‌دهد. ما در سازمان هواشناسی به صورت مکتوب پیش‌بینی کرده و نوشتیم که به صورت ماه به ماه در نیمه دوم دی، بهمن و اسفند، یک و نیم درجه هوا گرم‌تر می‌شود اما برخی افراد برای شوآف خبرهایی را منتشر می‌کنند و از سرمای شدید هوا و تکذیب سخنان هواشناسی خبر می‌دهند.
دیدگاه تان را بنویسید