روغن نباتی و آینده پرچالش

در میان کالاهای اساسی مورد نیاز کشور، روغن نباتی داستان جداگانه‌‌ای دارد. بیش از 90درصد مواد اولیه ساخت روغن ‌نباتی در کشور، وارداتی است. ‌این اقلام شامل روغن خام، روغن میوه درخت پالم و کنجاله است. در ابتدای آغاز به کار دولت نهم، برنامه خودکفایی دانه‌های روغنی در وزارت جهاد کشاورزی وقت پیگیری شد که هدف از آن رساندن تولید داخل ‌این محصول به میزان سالانه 5/1 میلیون تن بود. ‌این میزان تولید دانه‌های روغنی می‌توانست بخش عمده‌‌ای از نیاز کارخانه‌های روغن‌کشی را برطرف کند. همزمان، تعرفه سنگینی بر واردات کنجاله بسته شد تا کشاورزان ترغیب به تولید دانه‌های روغنی شوند. اما ‌این سیاست، قیمت کنجاله (به عنوان نهاده مورد نیاز صنعت طیور) را بالا برد و به تبع آن قیمت گوشت مرغ نیز افزایش پیدا کرد. دولت، برای تنظیم بازار مرغ، تعرفه واردات کنجاله را به صفر رساند که در مقابل، کشت دانه‌های روغنی نیز افت کرد و در آخرین آمار سال گذشته به 300 هزار تن رسید. در حال حاضر، قیمت جهانی دانه‌های روغنی با نوسان شدیدی روبه‌رو است. چرا که در اتحادیه اروپا، دانه‌های روغنی مانند کلزا، جهت تولید سوخت بیودیزل مورد استفاده قرار می‌گیرد و تقاضا برای دانه‌های روغنی در سطح بالایی باقی مانده است. ضمن ‌اینکه در آمریکا نیز سوخت بیودیزل با استفاده از روغن سویا تولید می‌شود. گزارش‌ها نشان می‌دهد کارخانجات روغن‌کشی در برخی از مواقع سال به دلیل نبود مواد اولیه با کمترین ظرفیت اسمی خود تولید روغن داشته‌اند. ‌این در حالی است که واحدهای تولید روغن، در یک مناقشه دائمی با فعالان صنعت طیور بر سر واردات کنجاله هستند. با افزایش نرخ دلار، کارخانجات مجبور به واردات مواد خام با قیمت بالاتری هستند. از آنجا که هزینه‌های انرژی به واسطه اجرای هدفمندی یارانه‌ها نیز در ‌این واحدها افزایش پیدا کرده به نظر می‌رسد امسال، سال سختی برای تولید‌کنندگان روغن ‌نباتی باشد. اثرات تصمیم جدید دولت را می‌توان از هم‌اکنون در بازار دید. روغن ‌نباتی پنج کیلویی جامد آذرماه سال 1389 قیمتی حدود 10 هزار تومان داشت. اما در روزهای نخستین هفته گذشته به 17 هزار تومان رسید و پس از اعلام خبر حذف اختصاص ارز مرجع به ‌این کالا تا 22 هزار تومان نیز بالا رفت. ‌این یعنی 120 درصد افزایش قیمت ظرف دو سال.