انحصار؛ سرانجام حذف واردات متفرقه خودرو

به نظر من بهانه غیررسمی وزارت صنعت، معدن و تجارت در این مورد، کنترل واردات خودرو به کشور است، هرچند می‌گوید قصد ساماندهی بازار خودروهای خارجی را دارد. به نظر من اگر دولت قصد محدود کردن واردات را دارد، درستش این است که تعرفه و عوارض مربوط به ورود خودروهای خارجی به کشور را افزایش دهد، نه اینکه واردات را در انحصار عده‌ای خاص بگذارد. در واقع الان مساله و ابهام اصلی این است که وزارت صنعت چرا با تصمیم اخیر خود عملاً به دنبال انحصاری کردن بازار خودرو رفته است. حتی به نظر می‌رسد این وزارتخانه دستوراتی نیز برای این کار از بالا دریافت کرده و ملزم به محدود کردن ورود خودروهای خارجی شده است. حتی اگر چنین دستوری هم صادر شده باشد، باز هم نمی‌تواند دلیل مناسبی برای دادن اختیار واردات به نمایندگی‌های رسمی تلقی شود. مقامات بالادستی گفته‌اند واردات محدود شود، نگفته‌اند که به انحصار یک نفر دربیاید. به نظر من با اجرای طرح جدید، بازار خودروهای وارداتی کشور انحصاری شده است بنابراین شورای رقابت به عنوان نهاد ضد‌انحصار باید وارد این بازار شود.

‌منظورتان از «یک نفر» چیست؟ وزارت صنعت می‌گوید 35 نمایندگی مختلف واردکننده خودرو، در کشور وجود دارد.

بله، اما 80 درصد خودروهای وارداتی به کشور در اختیار یک خانواده خاص است. مگر هیوندایی و کیا و جیلی را یک نفر وارد نمی‌کند؛ خب این معنایی جز انحصار ندارد.

‌استدلال مسوولان وزارت صنعت این است که می‌خواهند با حذف واردات متفرقه خودرو، سطح کمی و کیفی خدمات به مشتریان را بالا ببرند؛ فکر می‌کنید چنین اتفاقی رخ بدهد؟

من یک پرسش از وزارت صنعت دارم؛ وقتی مشتری تشخیص داده که خودرو بدون گارانتی بخرد، ما چرا باید برایش تعیین تکلیف کنیم. الان در بازار، هم خودرو با گارانتی وجود دارد و هم بدون گارانتی؛ حالا یک نفر تشخیص می‌دهد خودرو با گارانتی بخرد و پول بیشتری بدهد، یک نفر هم می‌خواهد خودرویی ارزان‌تر و در عین حال بدون گارانتی خریداری کند. با این شرایط چرا وزارت صنعت می‌خواهد برای مشتریان تصمیم بگیرد. الان بهانه آقایان این است که خودروهای متفرقه دارای خدمات فروش و پس از فروش مناسبی نیستند، اما مطمئن باشید انحصاری شدن واردات نیز تاثیر منفی روی خدمات فروش نمایندگی‌ها خواهد گذاشت و قیمت‌ها را افزایش خواهد داد. راحت بگویم، فساد در بازار خودروهای خارجی تشدید می‌شود، مخصوصاً اینکه نمایندگی‌های رسمی در حال حاضر کلی تعهدات عقب‌افتاده دارند. الان به طرف خودرو با شرایط تحویل فوری فروخته‌اند، اما با وجود گذشت چند ماه، هنوز خودرو را تحویل نداده‌اند. به نظر من در حوزه خدمات پس از فروش نیز اتفاق مثبتی رخ نخواهد داد، زیرا وقتی واردات به انحصار نمایندگی‌ها دربیاید، آنها دیگر انگیزه‌ای برای ارتقای خدمات خود نخواهند داشت. تازه همین الان که واردات متفرقه‌ وجود دارد و نمایندگی‌ها آنها را به چشم رقیب می‌بینند، خدمات مناسبی ارائه نمی‌شود، چه رسد به حالا که متفرقه‌ها را هم حذف کرده‌اند.

‌خودروهایی که توسط افراد متفرقه وارد می‌شوند، قیمت پایین‌تری در مقایسه با محصولات متعلق به نمایندگی‌ها دارند و این یک انگیزه برای مشتریان است. با این حال نمایندگی‌ها علت ارزان‌تر بودن خودروهای متفرقه را دستکاری در قطعات و حتی دست دوم بودن آنها می‌دانند؛ واقعاً این‌طور است؟

به هیچ وجه. قیمت پایین خودروهای متفرقه ربطی به کیفیت آنها ندارد، بلکه از سه منشا سرچشمه می‌گیرد. اول‌ متفرقه‌ها مانند نمایندگی‌های رسمی دارای هزینه‌های سربار نیستند؛ دوم به اندازه نمایندگی‌ها سود نمی‌برند و سوم مالیات بر ارزش افزوده کمتری پرداخت می‌کنند. مثلاً اگر یک نمایندگی برای یک خودرو 200 میلیون‌تومانی 16 میلیون مالیات می‌دهد، متفرقه‌ها برای همان خودرو، هشت میلیون تومان مالیات می‌پردازند و طبعاً خودرو خود را با قیمت کمتری عرضه می‌کنند. تازه این را هم در نظر بگیرید که نمایندگی‌های رسمی واردکننده خودرو، حتماً اطلاعات درستی را به اداره دارایی ارائه نمی‌دهند. منظورم این است که فلان نمایندگی مثلاً بابت ارزش افزوده یکی از خودروهایش به جای 16 میلیون تومان، هشت میلیون می‌پردازد.

‌آخر اداره دارایی چطور متوجه این موضوع نمی‌شود؟

خیلی ساده است؛ نمایندگی به دارایی می‌گوید که فلان خودرو را 100 میلیون تومان فروخته، بنابراین مالیات بر ارزش افزوده آن، می‌شود هشت میلیون تومان، این در حالی است که در اصل آن خودرو را به مشتری 200 میلیون تومان فروخته و طبق قانون باید 16 میلیون تومان بابت مالیات آن پرداخت کند.

‌یک مساله دیگر هم وجود دارد؛ به گفته مسوولان وزارت صنعت، خودروهای وارداتی متفرقه گاهی مورد دستکاری قرار می‌گیرند و حتی قطعات تقلبی جایگزین قطعات اصلی آنها می‌شود. به نظر شما این موضوع صحت دارد؟

اصلاً چنین کاری شدنی نیست. چند ده هزار خودرو در سال وارد کشور می‌شود، خب چطور امکان دارد اینها را دستکاری کرد. اگر منظورتان این است که مثلاً لاستیک خودرو خارجی فلانی ترکیده است، این ربطی به موضوعی که می‌گویید ندارد و می‌توان دلایل دیگری را برای آن یافت. از طرفی، الان برخی می‌گویند نمایندگی‌های رسمی، به خودروهای متفرقه خدمات گارانتی نمی‌دهند؛ خب این خلاف است، چون گارانتی شامل حال همه خودروها (چه متفرقه‌ها و چه آنها که از طریق نمایندگی وارد شده‌اند) می‌شود. البته بهانه نمایندگی‌ها این است که چون تحریم هستیم، نمی‌توانیم CLAIM (دریافت هزینه تعمیرات و خدمات ارائه‌شده در دوره گارانتی از خودروساز خارجی) کنیم؛ خب اگر این‌طور است، پس اصلاً دیگر نباید نام نمایندگی رسمی را روی آنها گذاشت. عدم ارائه خدمات پس از فروش به هر خودرو مراجعه‌کننده به تعمیرگاه به هر حال امری غیرقانونی است. اکثر نمایندگی‌های واردکننده خودروهای خارجی به کشور در واقع نماینده مستقیم شرکت‌های سازنده نیستند و از طریق واسطه نسبت به اخذ نمایندگی اقدام کرده‌اند (که البته هیچ تضمینی برای ادامه فعالیت آنها به عنوان نماینده بعد از لغو تحریم‌ها از سوی شرکت سازنده وجود ندارد). بنابراین بهتر است وزارت صنعت، معدن و تجارت امکان واردات خودرو و ارائه خدمات پس از فروش را به موازات این نمایندگی‌ها، به سایر شرکت‌ها نیز (طبق ضوابط و مقرراتی مشابه مقررات فعالیت شرکت‌های مدعی نمایندگی رسمی) اعطا کند تا علاوه بر رقابت و افزایش کیفیت خدمات، مشکل عدم ارائه خدمات از سوی نمایندگی‌های به اصطلاح رسمی به خودروهای وارد شده از سوی واردکنندگان متفرقه هم حل شود.

‌مسوولان وزارت صنعت معتقدند مردم از خودروهای وارداتی متفرقه ناراضی‌اند؛ شما این را قبول دارید؟

وزارت صنعت، معدن و تجارت سه دلیل را برای انحصاری کردن واردات خودرو اعلام کرده که شامل ناراضی بودن خریداران، گران بودن قیمت و نداشتن گارانتی و عدم ارائه خدمات به خودروهای وارد‌شده از سوی واردکنندگان متفرقه است. اگر مردم از خودروهای وارد‌شده از سوی واردکنندگان متفرقه ناراضی بودند هیچ‌گاه اقدام به خرید از این بازار نمی‌کردند و به قول خود نمایندگی‌های رسمی، سهم واردکنندگان متفرقه از واردات خودرو به 70 درصد نمی‌رسید. بنابراین این موضوع نشان‌دهنده رضایت مردم از عملکرد واردکنندگان متفرقه در مقایسه با نمایندگی‌های رسمی است.