بسترسازی‌های نوین

مهم‌ترین موضوع و نگرانی بورس کالا را در سال‌های اخیر، باید مبحث خروج برخی محصولات به طور مشخص در گروه پتروشیمی از تالار این محصولات در بورس کالا دانست که باعث اظهارنظرهای متفاوت و بعضاً متناقض در این زمینه شده است. جدا از اینکه این نوع نگاه چه تاثیری بر بازار پتروشیمی دارد یا چه چالش‌هایی برای این محصولات ایجاد خواهد کرد باید اذعان کرد نفس این عمل به معنای کاهش اثرگذاری بورس کالا در همه تالارهاست. این به آن معناست که در شرایط رکودی حال حاضر در بازارهای مختلف مبادلات به مقادیری نسبتاً پایین در مقایسه با سال‌های گذشته رسیده که این موضوع باعث خلوت شدن رینگ‌های مبادلاتی بورس کالا شده است.

به عنوان مثال در تالار فولاد میزان مبادلات در مقایسه با نقطه اوج این معاملات کاهش چشمگیری را تجربه کرده است و این موضوع در فلزات پایه نیز مشهود است. در این میان تنها بازاری که در شرایط فعلی یک‌تنه وزن بالایی به بورس کالا داده، تالار محصولات پتروشیمی است که در تیررس برخی تصمیمات نگران‌کننده قرار گرفته و این در حالی است که برخی نهادهای حاکمیتی از جمله شورای رقابت بر ضرورت باقی ماندن این محصولات در بورس کالا تاکیدات موکدی داشته و دستورالعمل‌های متقنی نیز در این زمینه مطرح شده است. موضوع دیگر که در دو سال گذشته به طور مشخص در بورس کالای ایران مورد تاکید قرار گرفته متنوع‌سازی ابزارهای تامین مالی بخش تولید از طریق اوراق بهادار‌سازی معاملات بوده که نشان می‌دهد متناسب با ساختارهای جهانی، بورس‌های کالایی کشور ما نیز در حال حرکت به سمت استانداردهای مناسبی از شیوه‌های تامین مالی است.

کارشناسان معتقدند حرکت این بازار به سمت استفاده از ابزارهایی همچون اوراق سلف موازی استاندارد یا گواهی سپرده و‌... نشان می‌دهد پتانسیل‌های این بازار برای تبدیل شدن به محلی متمرکز در جهت تامین منابع مالی موردنیاز بخش واقعی اقتصاد موضوعی انکارناپذیر است. این در حالی است که حتی شیوه‌های قدیمی این بازار نیز همچون معاملات سلف، نسیه، آتی و‌... نیز در خلال سال‌های اخیر جامعیت خود را به اثبات رسانده است.

تمام این موضوعات را باید در کنار تعریف ابزارهای ریسک‌زدایی از معاملات گذاشت که این بازار در تلاش است با اتکا به استانداردهای مناسب ریسک‌های موجود در بازار را کاهش داده و به حداقل ممکن برساند. پیش از این بازار آتی سکه تجربه مفیدی از این نوع قراردادها به شمار می‌رفت اما بورس کالا با ایجاد شرایط آپشن ریسک‌های مترتب بر این نوع قراردادها را پوشش داد که بررسی‌ها نشان می‌دهد استقبال مناسبی از این نوع قراردادها نیز شده است و آن‌طور که شنیده‌ها حکایت دارند این نوع قراردادها در آینده نیز خواهند توانست در سایر کالاها نقش‌ موثری برای رونق معاملات در بورس کالا ایفا کنند.