اول در صادرات دوم در تولید

صادرات محصولات کشاورزی تابعی از عوامل متعددی همچون قیمت داخلی، قیمت جهانی، درآمد کشور واردکننده محصول، تولید داخلی محصول مورد نظر و نرخ ارز است. ولی در حالت کلی به علت وجود شرایط خاص برای یک محصول یا تغییر قوانین و مقررات حاکم بر بازار این امکان وجود دارد که متغیری به تابع صادرات اضافه یا حذف شود. صادرات محصولاتی مانند گیاهان دارویی، خشکبار و محصولات باغی قابلیت ارزآوری قابل ‌ملاحظه‌ای در بین فعالیت‌های اقتصادی دارد. در این بین پسته اهمیت خاصی دارد. به گونه‌ای که عمده‌ترین کالای صادراتی (غیرنفتی) ایران به شمار می‌آید. در حال حاضر ایران بزرگ‌ترین صادرکننده پسته جهان و آمریکا بزرگ‌ترین تولیدکننده پسته جهان است. از دیگر تولیدکنندگان پسته می‌توان به افغانستان، هندوستان، سوریه، عراق، ترکیه، یونان، ایتالیا، جنوب فرانسه، تونس، مکزیک و آمریکا اشاره کرد.

صادرات 5/1 میلیارد‌دلاری
مهم‌ترین بازارهای صادراتی پسته کشورهای مشترک‌المنافع و کشورهای شرق دور هستند که می‌توان به‌طور مشخص به چین اشاره کرد. با بروز تحریم‌ها پسته ایران جایگاه خود را در کشورهای اروپایی از دست داد و پسته کالیفرنیا جای آن را گرفته است. از طرف دیگر بازارهای با صادرات مجدد نیز با بروز تحریم‌ها تشدید شده است و جایگاه مناسبی در بین مقاصد صادراتی ایران دارند که عمدتاً باعث افزایش قیمت پسته ایران و دور زدن مسیر صادراتی می‌شود. به گزارش یورو استات، ایران در سال 2013 بالغ بر 140 میلیون یورو پسته به کشورهای اروپایی صادر کرده است. این رقم برای سال قبل از آن 124 میلیون یورو اعلام شده بود. افزایش 13‌درصدی صادرات پسته ایران به اتحادیه اروپا در حالی است که این اتحادیه از سال 2012 تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع کرده و محدودیت‌هایی را در زمینه مبادلات دو طرف به ویژه در بخش مراودات مالی ایجاد کرده است. بر اساس این گزارش از 140 میلیون یورو پسته صادراتی ایران به اتحادیه اروپا 104 میلیون یورو به صورت با پوست و 36 میلیون یورو نیز به صورت مغز پسته بوده است. آلمان بزرگ‌ترین مقصد صادرات پسته ایران به اروپا در سال 2013 شناخته شده است. کشورهای اسپانیا، بلژیک، فرانسه، هلند و اسلواکی نیز از جمله واردکنندگان بزرگ پسته ایران در اروپا معرفی شده‌اند. آمریکا بیش از دو برابر ایران به اتحادیه اروپا صادرات پسته داشته است. صادرات پسته آمریکا به اتحادیه اروپا در سال 2013 بالغ بر 301 میلیون یورو بوده است. صادرات پسته آمریکا به اروپا در این مدت با رشد 10‌درصدی نسبت به سال قبل از آن مواجه شده است. در کشورهای شرق دور از ژاپن به عنوان بازار سوخته یاد می‌کنند اما این پتانسیل وجود دارد تا بازار کشورهای اروپایی و همچنین بازار کشور ژاپن مجدداً احیا شوند و همچنین برنامه‌ریزی مناسبی برای بازارگشایی در کشورهای آفریقایی کرد. به گزارش واحد مرکزی خبر، محسن جلال‌پور رئیس هیات‌‌مدیره انجمن پسته ایران معتقد است: از ۳۰۰ هزار هکتار باغ پسته در کشور سالانه ۲۰۰ هزار تن محصول برداشت می‌شود که ۱۵۰ هزار تن از آن به ۷۰ کشور جهان صادر می‌شود. ایران در صادرات پسته مقام اول و در تولیدات پس از آمریکا مقام دوم جهان را در اختیار دارد. بهره‌وری، تولید بیشتر در هکتار و مدیریت مصرف آب در باغ‌های پسته از مهم‌ترین محورهای تولید پسته مرغوب است. با اجرای این محورها، توان صادراتی پسته از ایران تا سه میلیارد دلار افزایش می‌یابد.

احتمال تولید 220 هزار تنی
از سال 2011 ایران در جایگاه دوم تولید پسته در جهان قرار گرفته است و امسال و سال آینده به طور قطع در رده دوم تولید پسته خواهیم ماند. تا دو سال پیش ایران با تولید حدود 200 هزار تن پسته در جایگاه اول تولید بود. به‌رغم افزایش تولید پسته توسط آمریکا و رسیدن به رقم 300 هزار تن در سال اما در بازارهای صادراتی همچنان پسته ایران حرف اول را می‌زند چرا که عمده ‌فروش پسته آمریکا در بازارهای داخلی است اما بیش از 80 درصد از پسته تولید ایران در بازارهای جهانی عرضه می‌شود. محدودیت منابع آبی در مزارع پسته و اراضی خرده‌مالکی و عدم نظام جامع در تولید پسته و نبود هماهنگی در بین بخش‌های مختلف در کنار بهره‌وری پایین باعث شده است تا تولید ایران با کاهش قابل‌ توجهی مواجه باشد. از طرف دیگر برداشت پسته در آمریکا سه برابر ایران است، چرا که باغات آنها به صورت یکپارچه بوده و مشکل و محدودیت آب هم ندارند لذا بهره‌وری آنها در تولید این محصول از ایران بالاتر است، در حالی که نهایت میزان برداشت پسته در ایران 800 کیلوگرم در هر هکتار است. به گزارش خبرگزاری کشاورزی ایران، دبیر انجمن پسته درباره پیش‌بینی تولید این محصول در سال جاری گفت: بر اساس بررسی‌های انجمن وضعیت تولید پسته در سال جاری امیدوارکننده است، به ‌طوری که برآورد برداشت 220 هزار تن انواع پسته در فصل برداشت می‌شود که نسبت به سال گذشته 30 درصد افزایش خواهد داشت. از 220 هزار تن پسته تولیدی امسال، 13 هزار تن آن مربوط به کرمان و 90 هزار تن مابقی از سایر استان‌های پسته‌خیز به دست می‌آید.