کاهش قیمت نفت؛ کوتاه‌مدت یا بلندمدت؟

در حال حاضر و حداقل در ماه‌های اخیر، تمام تمرکز بازار نفت بر یک موضوع است: قیمت تا چه رقمی کاهش خواهد یافت و به قول معروف، کف قیمت نفت چه عددی است؟ پاسخ‌ها به این سوال متفاوت است اما عبدالله البدری، دبیر کل اوپک اعتقاد دارد هم‌اکنون قیمت نفت و گاز به کف خود رسیده و بیش از این کاهش نخواهد یافت. این تنها اظهارنظر جالب او نیست، دبیر کل اوپک همچنین عقیده دارد نفت کاملاً قابلیت آن را دارد تا دوباره افزایش یابد و حتی قیمت بشکه‌ای 200 دلار را هم تجربه کند. او که در نشستی در لندن سخن می‌گفت اظهار داشت قیمت 45 تا 55دلاری که نفت در حال حاضر تجربه می‌کند، کمترین قیمت ممکن است و به زودی شاهد روند افزایشی قیمت‌ها خواهیم بود. او البته در سخنان خود تاکید کرد اوپک همچنان قصد کاهش تولید و دخالت در بازار را ندارد اما روند تصحیح خود به خودی بازار، باعث کاهش تولید و در نتیجه افزایش قیمت‌ها خواهد شد. این شاید پیش‌بینی‌ای باشد که تا حدی صورت واقعیت هم به خود گرفته است. بعد از آنکه اعلام شد در هفته آخر ژانویه 94 دکل استخراج نفت در آمریکا و 11 دکل در کانادا تعطیل شده‌اند، قیمت نفت در روز اول فوریه بیشترین افزایش طی یک روز را در شش سال گذشته تجربه کرد. این را شاید بتوان به نوعی به حقیقت پیوستن پیش‌بینی البدری دانست. حداقل صادرکنندگان نفت این‌طور امید دارند؛ امیدی که بقیه فعالان این بازار با آن چندان موافق نیستند و آن را خوش‌بینی بیش از حد قلمداد می‌کنند. البدری البته کلید افزایش قیمت نفت را کاهش سرمایه‌گذاری در این صنعت، به دلیل کاهش قیمت‌ها می‌داند. اتفاقی که یک بار دیگر و در سال 2008 هم رخ داد و قیمت را تا متوسط حدود 150 دلار بالا کشید. تولید چاه‌های نفت، در طول زمان (حدود پنج درصد در هر سال) کاهش می‌یابد و سرمایه‌گذاری‌های جدید نیاز است تا نه‌تنها کاهش تولید جبران شود که با توجه به افزایش احتمالی تقاضا، امکان افزایش تولید هم وجود داشته باشد. سرمایه‌گذاری کاری است که فعلاً و با توجه به کاهش قیمت‌ها، کسی حاضر به انجام آن نیست. اگرچه عربستان اعلام کرده به سرمایه‌گذاری دولتی در این بخش ادامه خواهد داد اما شاید این تنها مورد سرمایه‌گذاری عمده در این صنعت باشد. به همین دلیل است که بعد از هر دوره کاهش قیمت نفت، شاهد دوره‌ای افزایش قیمت هستیم. اما به‌رغم همه این صحبت‌ها، بسیاری از کارشناسان این صنعت، با نظرات البدری موافق نیستند. اعتقاد غالب در خارج اوپک بر این است که قیمت‌ها نه‌تنها هنوز به کف نرسیده و حداقل قیمت بسیار پایین‌تر است، بلکه روند افزایشی باثبات و طولانی‌مدت در قیمت‌ها در آینده نزدیک متصور نیست. استدلال این دسته هم البته معقول به نظر می‌رسد. اولاً رشد اقتصادی چین به ‌شدت و سایر اقتصادهای نوظهور به نسبت، کاهش داشته است. اروپا نه‌تنها بهبود پیش‌بینی‌شده را تجربه نکرده که با رکودی دوباره، همانند ژاپن روبه‌رو است و مهم‌تر از همه اینکه تولید نفت ایالات متحده با افزایش بهره‌وری همراه است. به این معنی که به‌رغم تعطیل شدن تعدادی از دکل‌های استخراج، تولید کل همچنان روند افزایشی دارد. اوپک نیز نه‌تنها تولید خود را کاهش نمی‌دهد، که بعضی اعضای آن اقدام به افزایش تولید هم کرده‌اند.