معما در معما

هنگامی که شورای پول و اعتبار اعلام کرد نرخ سود سپرده‌های بلندمدت بر اساس تفاهم بانک‌ها دو درصد کاهش یابد، این گمان می‌رفت تا حداقل معمای تعیین نرخ سود بانکی به شکلی حل و فصل شود. اما اکنون معمای دیگری در زمینه نرخ سود بانکی این بار برای نرخ سود سپرده کوتاه‌مدت برای نظام بانکی کشور پیش آمده است. اگرچه چندی پیش با تعیین نرخ سود بلندمدت، بانک مرکزی اعلام کرد در جهت ایجاد فضای رقابتی تعیین نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت را به بانک‌ها محول کرده است تا آنها بر اساس مکانیسم بازار رقابتی نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت را تعیین کنند اما در اواسط هفته گذشته ظاهراً ورق برگشته است و رئیس‌کل بانک مرکزی به علت مسائل اخیر پیش‌آمده و نگرانی از رقابت مخرب بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری بر سر نرخ سود کوتاه‌مدت، مدیران بانک‌های دولتی و خصوصی را بازهم دور هم جمع کرد تا درباره نرخ سود یکسان برای سپرده‌های کوتاه‌مدت به توافق برسند. بنابر گزارش دنیای اقتصاد بر اساس رای‌گیری انجام‌شده در میان مدیران عامل بانک‌ها در این نشست مقرر شد نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت نیز یکسان شود. با این اتفاق به نظر می‌رسد بانک مرکزی در این زمینه عقب‌نشینی کرده است چراکه با یکسان‌سازی نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت دیگر رقابتی بین بانک‌ها شکل نخواهد گرفت. با این حال صبح چهارشنبه یک روز پس از نشست مدیران بانک‌ها با ولی‌الله سیف که گویا در جلسه به مدیران بانک‌ها برای تعیین نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت اولتیماتوم داده بود که هرچه سریع‌تر به تبلیغات سپرده‌های روزشمار با سود بالا پایان دهند و تغییری در این زمینه ایجاد کنند، خبرگزاری تسنیم در گزارشی نوشت: بانکداران دولتی و خصوصی به فکر توافقی جدید در این حوزه افتاده و بر همین اساس ‌نامه‌ای را به بانک مرکزی ارسال کرده‌اند. بر این اساس در این روز عنوان شد در توافق بانک‌های دولتی آمده است که نرخ سود سپرده روزشمار کمتر از سه ماه حداکثر 10 درصد، نرخ سود سپرده روزشمار سه ماه تا شش ماه 14 درصد، نرخ سود سپرده روزشمار شش ماه تا 9 ماه 16 درصد، نرخ سود سپرده روزشمار 9 ماه تا 12 ماه 18 درصد باشد. و به‌زودی هم بانک‌های خصوصی بر اساس همین توافق انجام گرفته بر سر یکسان‌سازی نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت، نرخ‌های جدید را اعلام خواهند کرد. اما ساعاتی پس از انتشار این خبر در روز چهارشنبه خبرگزاری ایسنا نوشت: یکی از مدیران عامل بانک‌ها گفته است هیچ تکلیفی در این رابطه از سوی بانک مرکزی بر عهده بانک‌ها گذاشته نشده و توافقی بین دو گروه شکل نگرفته است. با این حال برخی منابع خبری در روزهای گذشته نوشتند طی هفته‌های گذشته با ابلاغ مصوبات جدید سود بانکی به بانک‌ها تغییراتی در فرآیند سود سپرده‌های بانکی ایجاد شد که اعتراض بازار سرمایه و بانکی‌ها را به همراه داشته است. نزدیک شدن نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت به بلندمدت در برخی بانک‌ها و سوءاستفاده موسسات غیرمجاز از این مساله باعث شد تا انتقادها پیرامون این تصمیم بانک مرکزی بالا بگیرد و حتی برخی از فعالان بانکی و اقتصادی خواستار ورود شورای پول و اعتبار در این عرصه شدند. و در نهایت با ورود رئیس‌ کل بانک مرکزی و هم‌اندیشی بانک‌های دولتی و خصوصی بر سر تعیین نرخ سود یکسان برای سپرده‌های کوتاه‌مدت به نظر می‌رسد موضوع رقابتی عمل کردن بانک‌ها در این حوزه منتفی شده است تا شاید تجارب تلخ گذشته از سوءاستفاده برخی بانک‌ها و موسسات مالی تکرار نشود. هرچند مدیران بانک معتقدند فضا در عرصه نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت رقابتی است و تنها از بانک‌ها خواسته‌اند از رقابت‌های مخرب بپرهیزند و به تبلیغات جنجالی در این عرصه پایان دهند. با این حال تجارت فردا در این پرونده به موضوع رقابتی‌ شدن نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت پرداخته است که به نظر می‌رسد در این شرایط اقتصادی و بحران تنگنای مالی بانک‌ها امکان‌پذیر نیست. چراکه به‌زعم برخی از کارشناسان اقتصادی در شرایط کنونی، رقابت بانک‌ها در تعیین نرخ سود سپرده کوتاه‌مدت باعث افزایش ریسک فعالیت بانک‌ها شده و مانع از تحقق اهداف قانونگذاران پولی در تحریک رشد اقتصادی و کاهش نرخ سود تسهیلات خواهد شد.