بازارگرمی به سبک جِم

در حالی که رسانه ملی، گویی چهار فصل سال را در خواب خوش زمستانی آسوده است، شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان، برای اقتصاد و فرهنگ کشور به دایه مهربان‌تر از مادر تبدیل شده‌اند. مدت‌هاست که تولیدات کم‌رمق داخلی دیگر توان رقابت با محتوای پررنگ و لعاب و البته هدایت‌شده شبکه‌های ماهواره‌ای را ندارند. سوگیری‌های گاه و بی‌گاه رسانه ملی در پخش اخبار نیز بیش از پیش مخاطبان اصلی آن را تارانده و زمینه‌ساز جذب آنها به شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های خبری خارجی شده است. حالا اما، رقابت با تبلیغات بازرگانی تلویزیون هم در دستور کار شبکه‌های ماهواره‌ای قرار گرفته است؛ رقابتی که به نظر می‌رسد اگر با همین سبک و سیاق پیش برود ممکن است رسانه ملی را وادار به واگذاری میدان کند!

ماجرا به نظر ساده می‌آید اما بی‌تردید آسیب‌های زیادی دارد؛ تولیدکننده داخلی به دلیل بالابودن هزینه‌های پخش آگهی از صدا و سیما و نیز اعمال ممیزی‌های سختگیرانه و دست‌و‌پاگیر، مهم‌ترین ابزار ترویج فروش خود را در داخل از دست داده و از سویی تبلیغ در شبکه‌های ماهواره‌ای هم ممنوع است. ممنوعیتی که می‌تواند نقض «حق آزادی تبلیغات تجاری» تلقی شود. و این همه در حالی است که رقبای کالای ایرانی به سادگی می‌توانند از این ابزار بین‌المللی موثر و بازارافزایی حاصل از آن بهره وافر ببرند.

توقیف فیلم «آااادت نمی‌کنیم» به دلیل پخش تیزر در شبکه‌های فارسی‌زبان ماهواره‌ای نشان داد قوه قضائیه در برخورد با محصولاتی که در شبکه‌های ماهواره‌ای تبلیغ می‌شوند عزمی جدی دارد. مسوولان قضایی معتقدند هرگونه همکاری با رسانه‌های معاند، معاونت در جرم است؛ و کارآفرین داخلی گرچه به صراحت نمی‌داند کدام رسانه معاند است و کدام نیست، اما دست و پایش را جمع می‌کند و ترجیح می‌دهد عطای تبلیغ در شبکه‌های ماهواره‌ای را به لقایش ببخشد.

شبکه جم اما، ظاهراً راه‌حل زیرکانه‌ای پیدا کرده است؛ سنگ اقتصاد کشور را به سینه می‌زند و داعیه حمایت از محصولات وطنی را دارد. سازوکار آن را نیز ظاهراً پیدا کرده است: تبلیغ محصولات داخلی را رایگان پخش می‌کند! جم با شعار «ما از شما حمایت می‌کنیم» یک روز با برنامه «برند برتر» محصولات چرم یا مواد غذایی کشور را تبلیغ می‌کند و از مردم می‌خواهد در ازای دریافت جایزه در نظرسنجی‌هایش شرکت کنند. یک روز هم تیزرهای تبلیغاتی محصولات غذایی بنام را پخش می‌کند. صاحبان این کالاها اما، دست و پایشان را گم کرده‌اند و شتاب‌زده از خود رفع اتهام می‌کنند و می‌گویند برای پخش آگهی در این شبکه از آنها کسب اجازه نشده و آنها هم وجهی پرداخت نکرده‌اند.

انگیزه جم هرچه باشد، از مسوولیت رسانه ملی کم نمی‌کند. صدا و سیما باید مشوق مردم در مصرف تولیدات داخلی و حامی تولیدکنندگان و کارآفرینان باشد، نه اینکه به مانعی برای حمایت از اقتصاد بدل شود. حضور انحصاری رسانه ملی گویا تلاش و توان مدیران این رسانه را برای یافتن راه‌های مبتکرانه و خلاقانه حل مشکلات محدود کرده است. باید دید در شرایطی که از این رسانه عریض و طویل، آبی برای فعالان اقتصادی گرم نمی‌شود تا کجا و تا کی می‌توان تولیدکننده داخلی را از تبلیغ در دنیایی که دست بازتر و تاثیرگذاری بیشتری دارد منع کرد؟