سناریوهای مشترک نفت و اقتصاد

کاهش قیمت نفت در بازار جهانی باعث شد تا نرخ رشد اقتصادی دنیا افزایش یابد. البته تاثیر افت قیمت نفت روی اقتصاد کشورهای صادرکننده نفت و واردکنندگان نفت متفاوت خواهد بود. اما اینکه تاثیر کاهش قیمت نفت روی اقتصاد جهان چه اندازه باشد کاملاً بستگی به این دارد که بزرگی افت قیمت نفت چقدر است و این روند کاهشی برای چه مدتی ادامه پیدا می‌کند یا اینکه قیمت نفت تا چه زمانی در همین سطح باقی می‌ماند. هرچه سطح کنونی قیمت نفت پایدارتر باشد، سرعت و شدت تعدیل مصرف و تولید نفت در بازار جهانی بالاتر خواهد بود. به این معنا که اگر اطمینان پیدا شود که قیمت نفت برای دو سال آینده در همین سطح باقی می‌ماند هم مصرف‌کنندگان نفت هزینه‌های مصرفی خود را بر مبنای این قیمت تازه تعیین می‌کنند و هم تولیدکنندگان نفت طرح‌های سرمایه‌گذاری خود را بر مبنای قیمت تازه تدوین می‌کنند. الیور بلانچارد اقتصاددان ارشد صندوق بین‌المللی پول در مقاله‌ای دو سناریو در مورد قیمت نفت در سال 2015 میلادی مطرح کرده است. در سناریوی اول قیمت نفت در بازار جهانی تا سال 2019 میلادی نسبت به متوسط قیمت سال 2014 میلادی 60 درصد تقلیل پیدا می‌کند که اصلی‌ترین دلیل آن را می‌توان تغییر سیاست‌های طرف عرضه دانست. در این سناریو کاهش قیمت نفت در سال 2015 میلادی 22 درصد خواهد بود و تا سال 2019 میلادی 13 درصد دیگر از قیمت نفت کاسته می‌شود. در صورت تحقق این وضعیت ارزش تولید ناخالص داخلی دنیا در سال 2015 میلادی 7/ 0 درصد رشد می‌کند و در سال 2016 میلادی جهان شاهد افزایش 8/ 0‌درصدی نرخ رشد اقتصادی خود خواهد بود.

در سناریوی دوم افت قیمت نفت در نتیجه تغییر سیاست‌های طرف عرضه برابر با 60 درصد اعلام شده است ولی طرف عرضه نفت به تدریج با شرایط قیمتی بازار تطبیق پیدا می‌کند و روند پاسخگویی طرف عرضه به قیمت پایین نفت متوقف می‌شود. در نتیجه این وضعیت در سال 2015 میلادی اقتصاد دنیا 3/ 0 درصد رشد می‌کند و در سال 2016 میلادی رشدی بالغ بر 4/ 0 درصد را تجربه خواهد کرد.

اما تاثیر افت قیمت نفت روی کشورهای صادرکننده نفت و واردکنندگان نفت متفاوت خواهد بود. واردکنندگان نفت از مزایای افزایش درآمد حقیقی و کاهش هزینه نهایی تولید بهره می‌برند و ارزش تولید ناخالص داخلی این کشورها در سال 2015 میلادی بین 4/ 0 درصد تا 7/ 0 درصد افزایش خواهد یافت و در این میان کشور چین که یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان نفت در دنیاست در نتیجه افت قیمت نفت می‌تواند رشد 2/ 0‌درصدی تولید ناخالص داخلی را تجربه کند و آمریکا شاهد افزایش 5/ 0‌درصدی تولید ناخالص داخلی باشد. اما در کشورهای صادرکننده نفت شرایط کاملاً متفاوت خواهد بود. افت قیمت نفت باعث کاهش درآمد حقیقی و سودآوری فعالیت‌های اقتصادی می‌شود. بخش بزرگی از اثرپذیری اقتصاد به این مساله بستگی دارد که دولت‌ها که بخش بزرگی از درآمد نفتی را در اختیار دارند در نتیجه افت قیمت نفت در بازار جهانی تا چه اندازه می‌توانند هزینه‌های خود را تعدیل کنند.