تاریخ انتشار:
تعرفه بالا، بازار انحصاری را در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌دهد که در تضاد با منافع مصرف‌کننده است
تعرفه در تضاد با منافع مصرف‌کننده
تعرفه‌ها در کشور ما متاسفانه حالت سیاسی به خود گرفته است که باید شیوه درست را جایگزین این نگاه کرد. به این معنی که باید در وضع تعرفه‌ها با کشورهای مختلف به صورت گزینشی عمل کرد. وقتی کشوری برای توسعه مبادلات تجاری خود با ایران تعرفه‌هایش را کاهش می‌دهد ما نیز باید در مقابل برای آنها تعرفه‌های خود را کاهش دهیم.
اسدالله عسگراولادی/عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران
تعرفه‌ها در کشور ما متاسفانه حالت سیاسی به خود گرفته است که باید شیوه درست را جایگزین این نگاه کرد. به این معنی که باید در وضع تعرفه‌ها با کشورهای مختلف به صورت گزینشی عمل کرد. وقتی کشوری برای توسعه مبادلات تجاری خود با ایران تعرفه‌هایش را کاهش می‌دهد ما نیز باید در مقابل برای آنها تعرفه‌های خود را کاهش دهیم. اما ما در ایران بر اساس تشخیص سیاسی خود تعرفه‌ای را وضع می‌کنیم که فلان کالا به کشور وارد نشود مگر با تعرفه‌ای که ما برای آن تعیین می‌کنیم. معتقد هستم ما باید به خصوص با کشورهای همسایه قراردادهای متنوع تعرفه ترجیحی منعقد کنیم.
پیش از ورود به بحث حمایت از تولید داخل با وضع تعرفه باید در تعریف حمایت از تولید داخل تغییری ایجاد کنیم. زیرا به‌طور بدیهی تعرفه نمی‌تواند تنها راه مطلوب برای حمایت از تولید داخل باشد. خود موضوع تعرفه مشکلاتی را در ساختار اقتصادی ما ایجاد کرده است که مهم‌ترین آن موضوع قاچاق است. این در حالی است که اصل کلمه تعرفه برای حفاظت از واحدهای تولیدی به کار می‌رود. تعرفه برای این وضع می‌شود که مقررات گمرکی دشواری در مقابل واردات کالاها وضع شود تا از واحدهای تولیدی حفاظت شود اما در این میان یک اشکال ساختاری به وجود می‌آید و آن قاچاق است. قاچاق در واقع همان مشکل ساختاری ناشی از وضع تعرفه است. زمانی که تعرفه افزایش می‌یابد به رشد قاچاق دامن زده می‌شود، بنابراین تا جلوی قاچاق گرفته نشود، بالا بردن تعرفه هیچ فایده‌ای ندارد. پس ایراد ساختاری اصلی در مورد تعرفه در کشور ما اول این است که گمرک تعرفه‌ها را بر اساس روابط تجاری با کشورها تعیین نمی‌کند. دوم اینکه باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که قاچاق تشویق نشود. اگر تعرفه در کشور ما باعث رشد قاچاق می‌شود پس این نمی‌تواند به معنای حمایت از واحدهای تولیدی تلقی شود. سوم آنکه در مقابل
باید برای حمایت از واحدهای تولیدی با آنها به‌گونه‌ای عمل کنیم که هزینه‌های خود را کاهش، بهره‌وری را افزایش بدهند و کیفیت خود را بالا ببرند. اگر واحدهای تولیدی ما بخواهند همچنان با همان روش سنتی به کارشان ادامه دهند، نمی‌توانند با دنیا وارد رقابت شوند.
تعرفه راهکاری اشتباه در حمایت از تولید
بنابراین وضع دیوار تعرفه نمی‌تواند راهکار مناسبی برای حمایت از تولیدات داخلی باشد. زیرا بالا بردن تعرفه به معنی رشد قاچاق است که این موضوع عامل اصلی‌تر و مهم‌تری در ضربه زدن به واحدهای تولیدی است. زمانی تعرفه بالا به واحدهای تولیدی کمک می‌کند که قاچاق رشد نکند. همچنین زمانی تعرفه فایده دارد که کشور مقابل هم برای کالاهای ما تعرفه بالا وضع کند. سوم اینکه تعرفه برای هر کشور را بر اساس روابط‌مان با آن کشور تعریف کنیم.
اگر چین صادرات ما را تشویق می‌کند ما نیز باید واردات از چین را تشویق کنیم. منتها وارداتی که از واحدهای تولیدی ما حفاظت کند. ما باید بر اساس استانداردهای خود کالایی را وارد کنیم که با نیاز واحدهای تولیدی ما همخوانی داشته باشد.
به یک نمونه قرارداد تعرفه ترجیحی که اخیراً با کشور ترکیه منعقد شد، اشاره می‌کنم. مخالفت‌های زیادی در مقابل این قرارداد در کشور شکل گرفت. مخالفان معتقد بودند انعقاد این تعرفه در نهایت به نفع ترکیه شده و درهای ایران برای واردات کالاهای ترکیه باز شد. من این حرف را در زمینه واردات منسوجات می‌پذیرم. ما نتوانستیم در داخل کشور صنایع خود را به‌گونه‌ای حمایت کنیم که با منسوجات ترکیه رقابت کند اما در مورد سایر کالاهای این قرارداد، به هیچ‌وجه این موضوع را نمی‌پذیرم و بدون شک می‌گویم که به نفع ما تمام شد. متاسفانه مخالفت‌های داخلی تعصبی است. ما هر کاری در داخل کشور بخواهیم انجام دهیم عده‌ای هستند که با آن مخالف کنند. مشکل از واحدهای تولیدی ماست که بهره‌وری در آنها ناقص است. تا این موضوع حل نشود هرچه هم تعرفه‌ها را بالاتر ببریم، اوضاع به همین منوال خواهد ماند. دولت باید برای حمایت از صنایع ما راه‌های دیگری را انتخاب کند زیرا بدیهی است که حتی عامل اصلی تعطیلی واحدهای تولیدی ما همین دولت است. پس برای حمایت از تولید داخل باید ساختارهای آنها را تقویت کنیم. واحدهای تولیدی ما به سه چیز نیاز دارند؛ تنخواه، وام و تخفیف در
حقوق و عوارض گمرکی که هیچ‌کدام از این موارد تامین نمی‌شود. در نتیجه واحدهای تولیدی ما نمی‌توانند رقابت کنند. حمایت دولت از واحدهای تولیدی باید در این سه مورد گنجانده شود.
تعرفه‌ها هرسال مورد بازنگری قرار گیرد
در مورد بازنگری تعرفه‌ها که مورد تاکید قرار گرفته است باید بگویم که تعرفه‌ها باید هر سال مورد بازنگری قرار گیرد. به واحدهای تولیدی هم هر سال باید اعلام شود که به‌گونه‌ای فعالیت‌های خود را تنظیم کنند که تکنولوژی و بهره‌وری‌شان افزایش و توان رقابت‌شان با کالاهای سایر کشورها افزایش پیدا کند. واحدهای تولیدی باید به نحوی عمل کنند که هر‌ساله کیفیت آنها افزایش و قیمت تمام‌شده آنها کاهش یابد. دولت نیز باید به‌جای حمایت از طریق تعرفه برای این دو منظور امکاناتی را در اختیار واحدهای تولیدی قرار دهد. در حال حاضر متاسفانه به دلیل حمایت‌های نابجا و نا‌مناسب دولت واحدهای تولیدی خود را رها کرده‌اند و به هیچ‌وجه به فکر ارتقای خود نیستند. خیال‌شان راحت است که دولت با تعرفه از آنها حمایت می‌کند و بازار انحصاری 70 میلیون‌نفری را در اختیار آنها قرار داده است و به این زودی‌ها هم قصد ندارد تعرفه‌ها را کاهش دهد. بازی با تعرفه حدی دارد. اگر بخواهیم به WTO برویم نمی‌توانیم همچنان تعرفه‌ها را بالا نگه داریم. با تداوم این شرایط که مانع حضور ایران در سازمان تجارت می‌شود همه چیز بیش از اکنون به ضرر ما تمام می‌شود، پس برای رسیدن به WTO
و کاهش قاچاق باید از دیوار تعرفه فاصله بگیریم.
در حال حاضر صنعت خودرو بیشترین حمایت از طریق تعرفه را برخوردار است. لوازم یدکی، منسوجات، چادر مشکی و لوازم خانگی همه اینها صنایعی هستند که از بیشترین حمایت از طریق تعرفه برخوردار هستند. حمایت از این کالاها به استثنای خودرو باعث رشد قاچاق آنها به کشور شده است و دیگر هیچ. اگر ما جلوی قاچاق را بگیریم قاعدتاً حمایت بزرگ‌تری از صنایع‌مان کرده‌ایم. یک گرفتاری که ما در زمینه خودرو داریم این است که برخی از مسوولان در این صنعت شریک هستند و اجازه کاهش تعرفه آن را نمی‌دهند. به همین دلیل این صنعت تبدیل به صنعتی انحصاری شده است. برای حل مشکلات این صنعت وزارت صنعت باید اتاق فکری را راه‌اندازی و برای تمام این موضوعات راه‌حلی اتخاذ کند و چون قطعاً تعطیلی این صنایع باعث بیکار شدن 20 هزار کارگر می‌شود. اما منافع مصرف‌کننده هم باید تامین شود، نمی‌شود با تداوم سیاست‌ها و حمایت‌های فعلی منافع مصرف‌کننده را نادیده گرفت. مصرف‌کننده خودرو در داخل می‌تواند با نصف قیمتی که اکنون برای خودرو داخلی پرداخت می‌کند خودرو خارجی را زیر پای خود بیندازد. حداقل این است که کیفیت خودرو داخلی افزایش یابد تا این‌قدر کشته داده نشود؛ 2700 نفر کشته
به دلیل خودرو ایرانی. آیا در آمار تصادفات یک ماشین بنز دیده می‌شود. نتیجه این قبیل حمایت‌های ویژه دولت از این صنایع همین است که می‌بینیم.
در مورد تاثیر این قبیل حمایت‌های دولتی از برخی صنایع به خصوص در مصرف‌کننده هم باید بگویم متاسفانه از بس مصرف‌کننده از این کالاها صدمه دیده عصبانی شده است. اما چاره‌ای هم ندارد و اگر خودرو کالای قابل قاچاق بود، صنایع خودروسازی ما بسیار قبل‌تر از بین می‌رفت. البته لوازم یدکی قاچاق می‌شود. آنهایی هم که قاچاق نمی‌شود ارزان‌ترین قطعات موجود در دنیاست. ما با این کار با جان مردم بازی می‌کنیم.
در مورد پوشاک هم باید بگویم تا اندازه‌ای تولید داریم اما حمایت درست را می‌طلبد. در صورت این حمایت پوشاک ایرانی رقابت‌پذیر است. چین و ترکیه پوشاک زیادی به ایران صادر می‌کند اما اگر صنایع داخلی نه البته با استفاده از ابزار تعرفه حمایت نشود ما دیگر به واردات پوشاک از چین نیازی نداریم. البته پوشاک در داخل نیاز دارد با استفاده از تعرفه حمایت شود اما به شرطی که تعرفه بالای آن منجر به قاچاق بیشترش نشود. تعرفه وقتی خاصیت دارد که قاچاق نشود. ارتباط با خارجی‌ها با وضع تعرفه در تضاد است. همه این هیات‌های خارجی که به ایران می‌آیند می‌خواهند کالاهای خود را به ما بفروشند، خب با تعرفه بالا نمی‌توانیم آنها را وارد کنیم. بنابراین از هر جهت که به موضوع می‌نگریم وضع چنین عوارضی برای حمایت از تولید داخل راهکار نبوده و صرفاً راهی برای کسب درآمد دولت‌ها بوده است.
دیدگاه تان را بنویسید