تنگه مالیات

برخورد با موسسات مالی غیرمجاز وارد فاز جدی‌تری شده است. حالا دیگر سود این موسسات نیز دردسر دارد. درست است اکثر افراد به امید گرفتن سود بالا به سمت موسسات مالی غیرمجاز رفته‌اند اما ظاهراً باید با این سودهای پررزق و برق خداحافظی کنند. چرا که بر اساس تفاهمنامه بانک مرکزی با سازمان امور مالیاتی از سود سپرده‌گذاران موسسات مالی غیرمجاز مالیات کسر می‌شود. سپرده‌گذاران این موسسات تا دیروز با شایعات پیرامون تعطیلی برخی از این موسسات نگران و با خطر از بین رفتن سرمایه‌شان مواجه بودند اما حالا باید بابت سودی هم که از این موسسات می‌گیرند مالیات بدهند. موسساتی که گفته می‌شود حدود 25 درصد نقدینگی کشور را در اختیار دارند و با وجود هشدارهای بانک مرکزی و سایر نهادهای نظارتی و حتی تعطیلی برخی از آنها همچنان گوی سبقت از بانک‌ها و موسسات مالی مجاز را ربوده‌اند.
آیا این بار به کار گرفتن این ابزار تنبیهی برای سپرده‌گذاران موسسات غیرمجاز باعث اجتناب مردم برای سپرده‌گذاری در این موسسات خواهد شد؟ یا این تصمیم بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی مبنی بر کسر مالیات از سود سپرده‌گذاران این موسسات باعث خواهد شد تا از حجم سپرده‌های غیرمجازها کاسته شود؟ چراکه به‌زعم کارشناس اقتصادی دریافت مالیات از موسسات مالی غیرمجاز تنها یک ابزار تنبیهی است که می‌تواند به نوبه خود موثر واقع باشد اما شرط کافی برای جلوگیری از رشد سپرده‌گذاری در این موسسات نیست.
چرا که به طور مثال اگر فردی بدون مجوز شهرداری ساخت و سازی انجام می‌دهد،‌ حال به صرف پرداخت یک جریمه سنگین اصل صورت مساله حل و پاک نشده است. در این راستا محمدمهدی رئیس‌زاده فعال اقتصادی به اقتصادنیوز گفته است که باید با موسسات غیرمجاز برخورد قانونی داشت چرا که اصل موضوع، عدم استمرار فعالیت واحدهای غیرمجاز است. بنابراین اخذ مالیات از سود سپرده‌های موسسات مالی غیرمجاز در نهایت به طور مقطعی بر این موسسات فشار وارد می‌کند اما در بلندمدت کارساز نیست، چرا که راه‌هایی برای دور زدن قانون مالیاتی وجود دارد.

با وجود این اما و اگرها برای برخورد با موسسات و نهادهای مالی غیرمجاز در هفته گذشته اعلام شد بر اساس تفاهمنامه بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی، سود و جوایز متعلق به حساب‌های سپرده نزد موسسات فاقد مجوز از بانک مرکزی مشمول مالیات بر درآمد خواهد بود. این تفاهمنامه در حالی بین بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی نهایی شده است که پیش از آن رئیس سازمان امور مالیاتی اعلام کرد که گرچه موسسات مالی مجاز مشمول تسهیلات و معافیت‌های مالیاتی بوده و سود پرداختی آنها مالیاتی برای سپرده‌گذار ندارد اما موسسات مالی غیرمجاز این معافیت‌ها را نخواهند داشت. برای مثال هزینه مالی وام به عنوان هزینه قابل قبول در بانک‌های مجاز پذیرفته می‌شود اما اگر موسسه غیرمجاز باشد، این هزینه مجاز نیست و وارد درآمد و مشمول مالیات خواهد شد. بر این اساس اگر بانک مجاز سود سپرده بدهد معاف از مالیات است، اما اگر موسسه غیرمجاز سود بدهد آن سود هزینه تلقی نمی‌شود، بلکه درآمد محسوب شده و باید برای آن مالیات بپردازند.

حتی رئیس کل بانک مرکزی هم در این باره گفته بود که با توافقی که با سازمان امور مالیاتی داشته‌اند تا اندازه‌ای راه برای سودآوری بالا از سپرده‌گذاری در غیرمجازها بسته می‌شود.

بر این اساس تمامی اشخاص حقوقی و حقیقی و حتی بانک‌ها در قبال سودی که از سرمایه‌گذاری در موسسات غیرمجاز به دست می‌آورند مالیات خواهند پرداخت. در این حالت به نظر می‌رسد سود کسب‌شده که چنددرصدی بیشتر از مصوبه شورای پول و اعتبار و عرف سایر بانک‌هاست با کسر مالیات به میزان سود معمول پرداختی در بانک‌ها و موسسات غیرمجاز نزدیک شود. با این حال بانک مرکزی امید دارد با به‌کارگیری این ابزار تنبیهی و کاهش سپرده‌گذاران این موسسات، آنها را مجبور به ورود به قانون دریافت مجوز یا ادغام با بانک‌های مجاز کند.