موانع یک توافق

«آژانس اعتبار نمونه‌برداری‌های پارچین را تایید می‌کند.» این بخشی از اظهارات یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از بازگشت از تهران است. سفری که یکی از دستاوردهای آن حضور در کمیسیون برجام مجلس و پاسخ به سوالات نمایندگانی بود که با به میان کشیدن پروسه طرح مطالعات ادعایی آژانس در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران آن را مغایر با اصول حاکم بر نظام بین‌الملل و احترام به حاکمیت ملی ایران می‌دانستند (اسناد مطالعات ادعایی آژانس برای نخستین بار از سوی اعضای گروهک تروریستی منافقین در اختیار آژانس قرار گرفته بود). این افراد که عموماً در جمع نمایندگان مخالف برجام جای دارند، منتقد هرگونه اقدام در راستای راستی‌آزمایی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران هستند. اقداماتی که قطعاً در گشایش گره 12‌ساله پرونده هسته‌ای ایران تاثیرگذار است. گشایشی که می‌توان آن را از فحوای اظهارات آمانو نیز استنباط کرد. آنجا که می‌گوید: اجرای نقشه راه میان ایران و آژانس به مرحله حساس و مهمی رسیده است؛ اقدامات مربوط به راستی‌آزمایی در سایت پارچین به نحوی انجام شد که کاملاً در راستای استانداردهای امنیتی ما باشد و همه اطلاعات به دست‌آمده هم‌اکنون از سوی کارشناسان آژانس در حال بررسی است.

گزارش یک بازدید

بازدید تشریفاتی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از پارچین علاوه بر کمک به روند اعتماد‌سازی میان ایران و این نهاد مهم بین‌المللی، می‌تواند در کاهش انتقادهای برخی از مخالفان برجام در سنا و مجلس نمایندگان آمریکا هم تاثیرگذار باشد. افرادی که پس از عبور توافق از سد کنگره در تلاش‌اند تا با به میان کشیدن طرح‌ها و لوایح دیگر روند اجرای برجام را به چالش بکشند و از پیشبرد آن جلوگیری کنند. یکی از این لوایح که مجدداً از سوی سناتور بن کاردین مطرح شده است لایحه‌ای تحت عنوان «قرص‌های سمی» است که در راستای تضعیف توافق و با هدف برهم زدن بازی برجام مطرح شده است. البته طرح‌ها و لوایح دیگری نیز در انتقاد از عدم ارائه اسناد نقشه راه آژانس و ایران از سوی اوباما به کنگره یا اجازه حمله به ایران از سوی رئیس‌جمهور آمریکا پس از نقض توافق در راه طرح در کنگره هستند، هر چند که هیچ یک از این طرح‌ها و لوایح به همان دلیل رد توافق کروکر-کاردین در سنا یعنی عدم برخورداری از آرای 60 تن از سناتورهای کنگره که با تاکتیک‌های به موقع کاخ سفید میسر شد، چشم‌انداز روشنی ندارند. تاکتیک‌هایی که منجر به رد طرح جمهوریخواهان از سوی 42 تن از سناتورهای دموکرات و مستقل کنگره شد. جمهوریخواهانی که از مدت‌ها پیش با طرح لایحه کروکر-کاردین در سنا درصدد مانع‌تراشی در روند اجرای برجام بودند و در مسیر تحقق این هدف از هیچ اقدام خصمانه‌ای فروگذاری نکردند.
اقداماتی که حتی امکان تجمیع آرای دو‌سوم از سناتورهای کنگره را نیافت و در نهایت منجر به ختم به خیر شدن برجام در کنگره شد. وضعیتی که منجر به برنامه‌ریزی مذاکره‌کنندگان ایران و 1+5 برای برگزاری نخستین کمیسیون مشترک توافق شد. این نشست که در حاشیه هفتادمین اجلاس مجمع عمومی سران کشورهای عضو سازمان ملل و در دو سطح سیاسی و کارشناسی و معاونان و وزیران خارجه در نیویورک برگزار شد، فرصتی بود تا مذاکره‌کنندگان در سطح سیاسی به «ارزیابی آخرین وضعیت» و «هماهنگی‌های لازم برای شروع اجرای برجام» و در سطح کارشناسی به «توافق در مورد نحوه شروع و اجرای عملیات بازسازی اراک»، «توافق در مورد جزییات عملیاتی تبادل اورانیوم غنی‌شده با اورانیوم طبیعی» و «شروع مشورت‌ها در مورد آیین‌نامه‌های رفع تحریم‌های آمریکا و اروپا» بپردازند. علاوه بر این بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته قرار است در روز دوشنبه هفته جاری (ششم مهرماه) نیز دیداری میان محمدجواد ظریف و جان کری وزرای خارجه ایران و آمریکا و پس از آن ظریف با فدریکا موگرینی و دیگر وزرای خارجه 1+5 در راستای ایجاد هماهنگی‌های بیشتر در روند اجرای برجام صورت گیرد. هماهنگی‌هایی که می‌تواند در ابلاغ پروسه لغو اجرای تحریم‌ها که قرار است در 23 مهرماه صورت پذیرد تاثیر عمیقی داشته باشد.