تاریخ انتشار:
کدام‌یک از تالاب‌های ایران در معرض خطر هستند؟
تالاب‌های نیمه‌جان
شش تالاب ایران در فهرست قرمز کنوانسیون رامسر قرار دارد. «کنوانسیون تالاب‌ها» دوم فوریه ۱۹۷۱(۱۳ بهمن‌ماه ۱۳۴۹) در رامسر به امضا رسید و چهار سال بعد جنبه قانونی یافت. نخستین پیمان بین‌الدولی جهانی که نگاهی تازه به حفاظت و بهره‌برداری پایدار از منابع طبیعی داشته و در مقایسه با پیمان‌های مشابه بعدی، مقرراتی کلی و ساده دارد.
در معرض مرگی تلخ و تدریجی قرار گرفته‌اند؛ تالاب‌ها و دریاچه‌ها که نماد زندگی و جوشش و از غنی‌ترین منابع زیست‌محیطی هر کشوری به شمار می‌آیند. نام‌هایی که برای نخستین بار در کتاب‌های جغرافی مقطع راهنمایی، تکرار و تکرار شدند: هورالعظیم، ارومیه، بختگان، پریشان، هامون، جازموریان، طشک، مهارلو و... آنها تا پیش از این، یادآور حیات و سرزندگی بودند اما حالا یا خاموش شده‌اند یا به سمت نابودی برده می‌شوند. شش تالاب ایران در فهرست قرمز کنوانسیون رامسر قرار دارد. «کنوانسیون تالاب‌ها» دوم فوریه 1971 (13 بهمن‌ماه 1349) در رامسر به امضا رسید و چهار سال بعد جنبه قانونی یافت. نخستین پیمان بین‌الدولی جهانی که نگاهی تازه به حفاظت و بهره‌برداری پایدار از منابع طبیعی داشته و در مقایسه با پیمان‌های مشابه بعدی، مقرراتی کلی و ساده دارد. حفاظت و بهره‌برداری معقول از تالاب‌ها به خصوص برای ساختن زیستگاه پرندگان آبزی هدف اولیه بود و به تدریج در سال‌های بعد، تمام ابعاد حفاظت و بهره‌برداری معقول از تالاب‌ها را دربر گرفت. ارزش اکولوژیک تالاب‌ها 10 برابر جنگل‌ها و 200 برابر زمین‌های کشاورزی است با این حال تالاب‌های تعدادی از کشورهای جهان
در فهرست موسوم به «مونترو» در کنوانسیون رامسر یا همان فهرست قرمز قرار دارند که ایران نیز در این فهرست است. سال 1392 با تغییر دولت در ایران، نخستین مصوبه هیات دولت حسن روحانی برای احیای دریاچه ارومیه صورت گرفت. سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیست تلاش کرده‌اند با وجود شرایط وخیم آبی، دفاع از محیط زیست ایران در اولویت قرار گیرد چرا که زنگ خطر، مدت‌هاست به صدا درآمده اما صدای آن به گوش متولیان نمی‌رسید. با اینکه در خاورمیانه، کشورهایی نظیر عربستان، مصر، سودان و... از زاویه تنش‌های شدید محیطی در موقعیتی بارها دشوارتر از ایران قرار داشته و دارند اما این ما هستیم که با حراج آب‌های تجدیدپذیر، حتی از مصر هم شرایط وخیم‌تری داریم. آخرین گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد ایران با کاهش قابل ملاحظه میزان ذخایر آب شیرین تجدیدپذیر روبه‌رو است. بر اساس این گزارش در سال ۱۹۶۲ میزان ذخایر آب شیرین تجدیدپذیر در ایران به ازای هر نفر معادل ۵۵۷۰ مترمکعب بوده که این میزان در سال ۲۰۱۴ برای هر نفر به حدود 1644مترمکعب کاهش یافته است. این یعنی اینکه در فاصله ۵۲ سال میزان آب شیرین داخلی ایران به ازای هر نفر ۳۹۲۶
مترمکعب کاهش یافته است که کاهشی معادل 71 درصد از کل آب‌های تجدیدپذیر کشور را نشان می‌دهد. اکبری معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، متهم ردیف اول وضعیت موجود را «چاه‌های غیرمجاز» می‌داند: «میزان استحصال آب از منابعی همچون چاه‌ها 4 /52 درصد، چشمه‌ها 9 /20 درصد، آب‌های سطحی 4 /17 درصد و قنوات 3 /9 درصد است. نیمی از 800 هزار حلقه چاه موجود در کشور، غیرمجاز هستند. در نتیجه برداشت بی‌رویه، فاجعه فرونشست زمین و ایجاد فروچاله‌های بزرگ، حتی تهران را هم تهدید می‌کند.» وزیر سابق جهاد کشاورزی که حالا دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه است هم معتقد است: «انگار داریم تیشه به ریشه خودمان می‌زنیم. تنها کشور در دنیا هستیم که همچنان هر ساله بیش از 50 درصد آب‌های تجدیدپذیرمان را مصرف می‌کنیم.»
دیدگاه تان را بنویسید