شکاف بزرگ
زنان چگونه نادیده گرفته شدند؟
هلیا عبداله‌زاده: اقتصاددانان در بیانیه اخیر خود از نادیده گرفته شدن زنان به عنوان یکی از عوامل اثرگذار بر اعتراض‌های اخیر یاد کرده‌اند. برای اینکه بدانیم زنان چگونه نادیده گرفته شده‌اند، می‌توانیم به گزارش شکاف جنسیتی و آمارهای بازار کار مراجعه کنیم. در حالی که به نظر می‌رسد تا دهه آینده شکاف جنسیتی در حوزه آموزش رفع می‌شود، اما نگاهی به «نرخ بیکاری زنان فارغ‌التحصیل آموزش عالی» نشان‌دهنده آن است که طی سال‌های ۹۶ تا ۹۹ این نرخ با روندی «کاهشی» از ۳۰ به ۲۲ درصد رسیده است. این در حالی است که نرخ بیکاری زنان فارغ‌التحصیل مقاطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد دو برابر بیشتر از مردان بوده است و در مقطع دکترا نیز بعضاً این آمار به سه برابر و حتی بیشتر هم می‌رسد.
معنی‌اش این است؛ زنانی که با شیبی شگفت‌آور به تحصیلات دانشگاهی دست پیدا کرده‌اند، در بازار کار با درهای بسته مواجه شده‌اند. به گونه‌ای که نرخ بیکاری زنان جوان تحصیل‌کرده طی سالیان گذشته، به ندرت از 55 درصد کمتر بوده است. از سوی دیگر مانند بسیاری دیگر از شاخص‌ها، که خبر از وخامت شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور می‌دهد، این‌بار هم در میان کشورهایی با بزرگ‌ترین شکاف جنسیتی، مقام چهارم را به نام خود رقم زده‌ایم. این، حاصل یافته‌های گزارش جهانی شکاف جنسیتی 2022 (Global Gender Gap Report) است. پس از ما افغانستان، چاد و جمهوری کنگو در قعر جدول ایستاده‌اند تا دست‌کم تا پایان این رتبه‌بندی سه پله فاصله داشته باشیم. رتبه 143 ایران در میان 146 کشور البته تمام داستان نیست؛ گزارش مجمع جهانی اقتصاد، امسال فراتر از سنجش عمق شکاف میان مردان و زنان جوامع، بر نکته کلیدی مهم‌تری انگشت گذاشته است: عبور از بحران اقتصادی کنونی بدون پل زدن بر این شکاف میسر نخواهد شد.
آن‌گونه که مجمع جهانی اقتصاد می‌نویسد، رکود اقتصادی کنونی برخلاف رکودهای قبلی -که برای مردان روزگار سخت‌تری را رقم زد- به طور نامتناسبی، برای زنان بدتر بوده است چرا که در پی همه‌گیری کووید 19 و شوک‌های متعدد در اقتصاد جهانی رخ داده که خود، مانع بزرگی در برابر بسته شدن شکاف جنسیتی جهان بوده‌اند. بر مبنای این گزارش، در مدت همه‌گیری مشاغل زنانه 8 /1 برابر، آسیب‌پذیرتر از مشاغل مردانه بودند و از پیامدهای اقتصادی پس از آن، صدمات بیشتری دیده‌اند.
گزارش جهانی شکاف جنسیتی امسال نشان می‌دهد که شکاف جنسیتی جهان تا 1 /68 درصد کاهش یافته است؛ بدین معنا که با ورود اقتصاد جهانی به سومین سال بحران، 132 سال دیگر طول می‌کشد تا جهان به برابری جنسیتی برسد. آیا زنان ایرانی که در گزارش جهانی شکاف جنسیتی فقط از زنان افغانستان، چاد و جمهوری کنگو وضعیت بهتری دارند، می‌توانند چنین صبری داشته باشند؟
