خطای من و دیگران
چرا باید کتاب «فراسوی ترس و طمع» را خواند؟
«ترس و طمع» دو احساسی هستند که شاید فعالان بازار سرمایه بارها و بارها آنها را تجربه کرده باشند. ترس از از‌دست دادن دارایی‌ها در کنار اشتیاقی زیاد برای کسب سود بیشتر شرایطی است که به جزئی جدایی‌ناپذیر از فعالیت حرفه‌ای در بازارهای سهام برای فعالان آن تبدیل شده است. اما ریشه این عواطف دوگانه یعنی ترس و طمع در بازار سرمایه چیست؟
نرگس حافظی: «ترس و طمع» دو احساسی هستند که شاید فعالان بازار سرمایه بارها و بارها آنها را تجربه کرده باشند. ترس از از‌دست دادن دارایی‌ها در کنار اشتیاقی زیاد برای کسب سود بیشتر شرایطی است که به جزئی جدایی‌ناپذیر از فعالیت حرفه‌ای در بازارهای سهام برای فعالان آن تبدیل شده است. اما ریشه این عواطف دوگانه یعنی ترس و طمع در بازار سرمایه چیست؟ و این احساس دوگانه چگونه قادر است رفتار معامله‌گران را تحت تاثیر خود قرار دهد؟ سوالاتی که بی‌پاسخ نمانده و در «فراسوی ترس و طمع» به تفصیل و با بیانی شیوا به آنها و نظایرش پرداخته شده است.
«فراسوی ترس و طمع» کتابی جامع درباره مالیه رفتاری است که تاثیر اعمال ناخودآگاه، کنش‌ها و واکنش‌های هیجانی را بر تصمیم‌گیری‌های اقتصادی افراد بررسی می‌کند. این کتاب که به قلم هرش شفرین، استاد مالی در دانشگاه سانتا کلارا نگاشته شده، حاصل سال‌ها پژوهش‌های این محقق مالی رفتاری در کنار پژوهشگر نامدار دیگری چون ریچارد تیلر (برنده جایزه نوبل اقتصاد سال 2017) در حوزه اقتصاد و روانشناسی است. شفرین در این کتاب تلاش کرده ضمن ارائه تعریفی روشن از مالی رفتاری، تاثیر انگیزش‌های مختلف روانی بر کنش‌های اقتصادی را که پیش از این مورد مطالعه و بررسی قرار داده، بیان کند. او مالی رفتاری را چگونگی اثرگذاری روانشناسی بر مالی تعریف کرده و روانشناسی را مبنای علائم، اهداف، محرک‌های انسانی و از همه مهم‌تر مبنای طیف متنوعی از سوگیری‌های انسانی می‌داند که ریشه در توهمات ادراکی نظیر اعتمادبه‌نفس بیش از حد، اتکای بیش از حد بر قواعد سرانگشتی و عواطف دارند؛ توهمات ادراکی که با سودای غلبه بر بازار و تمنای ثروتمند شدن از طریق سیطره بر بازارهای مالی، افراد را به ورطه هولناک خطای محاسبه می‌کشاند. جالب است که شفرین روانشناسی بازار را گسترده‌تر از ترس و طمع می‌داند و از دو حقیقت مهمی پرده برمی‌دارد که روانشناسان در بیست‌وپنج سال گذشته کشف کرده‌اند؛ اول اینکه ترس و طمع عواطف اصلی تعیین‌کننده ریسک‌پذیری نیستند بلکه ترس و امید این نقش را دارند و دوم اینکه انسان جایزالخطاست و فعالان بخش مالی از مدیران سبد گرفته تا مجریان شرکتی، اشتباهات مشابهی را به صورت تکراری انجام می‌دهند. او با اشاره به اینکه فعالان مالی به خاطر ذات انسانی خود مستعد برخی خطاهای مشخص هستند، این خطاها و اشتباهات در بازار سرمایه را پرهزینه می‌داند و به همین دلیل آموزش به فعالان مالی را بسیار مهم قلمداد می‌کند. مهم‌ترین مسائلی که شفرین در کتاب خود (فراسوی ترس و طمع) به فعالان بازار و حوزه مالی آموزش می‌دهد، عبارت‌اند از:
شناسایی اشتباهات خود و دیگران؛ درک دلایل آن اشتباهات و اجتناب از اشتباهات.
راهنمایی‌های موثر این کتاب برای فعالان بازار، به‌خصوص بخش‌های پرریسک بازار سرمایه، آن را به منبع قابل توجهی برای محققان و دانشجویان اقتصاد رفتاری بدل کرده است. ترجمه، چاپ و عرضه «فراسوی ترس و طمع» در بازار نشر ایران، که به همت انتشارات دنیای اقتصاد صورت گرفته، بهانه‌ای شد تا در پرونده‌ای ضمن بررسی این کتاب، به درک روشن‌تری از مالی رفتاری و روانشناسی سرمایه‌گذاری برسیم.
