بدون معاش بدون فرزند

فاطمه شیرزادی: در گذشته بسیار نزدیک، به تعویق انداختن ازدواج و به تاخیر انداختن چندساله بارداری پس از ازدواج به‌شدت نامرسوم و حتی ناهنجار بود؛ دختران و پسران عموماً در آغاز جوانی ازدواج می‌کردند و در اولین فرصت بچه‌دار می‌شدند و ازدواج و زندگی بدون فرزند برایشان هیچ معنایی نداشت. اما امروز بسیاری از جوانانی که اولین هدف والدین‌شان از ازدواج بچه‌دار شدن بوده، پس از اینکه در دهه سوم و چهارم عمر ازدواج می‌کنند، بچه‌دار شدن را سال‌ها به تاخیر می‌اندازند، بعد هم به یکی دو فرزند اکتفا می‌کنند. با تعریف دامنه سنی 15 تا 29سالگی به عنوان سنین جوانی، در حال حاضر حدود ۵۸ درصد از جوانان کشور یعنی بیش از ۱۱ میلیون زن و مرد جوان مجرد هستند.1 همچنین آخرین آمارهای جمعیتی کشور نشان می‌دهد که میزان زاد و ولد از 52 /1 میلیون نفر در سال ۹۵ به 36 /1 میلیون نفر در سال ۹۷ کاهش یافته است. افت زاد و ولد از سال ۹۴ تاکنون بیشترین کاهش زادوولد در طول تاریخ ایران محسوب می‌شود. دستیابی به علل دقیق کاهش زادوولد نیازمند پژوهش‌ها و بررسی‌های دقیق علمی است. آنچه در نگاه اول آشکار به نظر می‌رسد این است که جامعه در حال گذار ایران در دهه‌های اخیر تحولات اجتماعی عمیقی را از سر می‌گذراند، افزایش سطح سواد و اشتغال زنان،‌ تحولات فکری و فرهنگی و تغییر سبک زندگی می‌توانند از مهم‌ترین عوامل موثر بر کاهش نرخ باروری در دهه‌های اخیر باشند. اما به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر بحران‌های اقتصادی و اجتماعی نیز به فهرست عوامل کاهش نرخ باروری اضافه شده‌اند؛ بحران‌های متعددی که فصل مشترک همه آنها کاهش اطمینان و امید به آینده بهتر است. افزایش نااطمینانی‌ها، بیکاری جوانان، کاهش رشد اقتصادی و تشدید تورم به‌ویژه در یکی دو سال اخیر، تامین معاش را دشوار و افق‌های آینده را مبهم کرده است. بررسی رابطه علّی میان مسائل اقتصادی و رشد جمعیت نیازمند پژوهش‌های دقیق علمی است، اما دست‌کم همزمانی آشکاری بین این مسائل و میزان موالید در بهار سال جاری مشاهده می‌شود. آمارهای اعلام‌شده نشان می‌دهد در سه ماه اول سال ۹۸ میزان تولد در مقایسه با سه ماه اول سال ۹۷ معادل ۱۳درصد کاهش یافته و به ۲۹۹ هزار تولد رسیده است. در صورت استمرار این روند در سه فصل دیگر سال ۹۸، میزان زادوولد در این سال حدود ۱۵۰ هزار نفر کمتر از سال ۹۷ خواهد بود. این میزان کاهش زادوولد در سه دهه اخیر بی‌سابقه بوده است.2 روزنامه «دنیای اقتصاد» اخیراً در گزارشی درباره سهم جهش قیمت مسکن و فشار اجاره‌بها در معادلات جمعیتی، به استناد برخی پژوهش‌های داخلی و خارجی و به نقل از کارشناسان نوشته است: «افزایش شدید قیمت مسکن به میزان محسوسی منجر به کاهش نرخ باروری می‌شود.» جهش قیمت مسکن به‌عنوان یکی از اجزای هزینه‌ای خانوارها در تصمیم‌گیری برای فرزندآوری تا چه اندازه موثر است؟ بحرانی شدن سایر متغیرهای اقتصادی چگونه بر نرخ باروری اثر می‌گذارد؟

پی‌نوشت‌ها:

1- ایسنا، خبر شماره 96052314055

2- دنیای اقتصاد، شماره 4727