اعدام بازدارنده نیست

با اینکه خبر امضای ۷۰ نماینده پای طرح حذف اعدام از مبارزه با مواد مخدر را رئیس کمیسیون قضایی مجلس اعلام کرد اما انگار یکی از اعضای کمیسیون اجتماعی پیشنهاددهنده اولیه این طرح بوده و بعد از آن اعضای کمیسیون قضایی مجلس به شدت از آن حمایت کرده‌اند و حالا در تلاش هستند که به سرعت جلسات تخصصی بررسی آن را تشکیل دهند. جزییات طرح را اما همچنان کسی نمی‌داند. طرح ابتدایی همان چند خطی است که رئیس کمیسیون در حذف اعدام برای مجازات مواد مخدر به غیر از قاچاق مسلحانه اعلام کرده است. موسی غضنفرآبادی نایب‌رئیس کمیسیون قضایی هم می‌گوید: «هنوز در مرحله جمع‌آوری امضاست و فکر می‌کنم به کمیسیون هم ارائه نشده است.» او امیدوار است که استقبال مناسبی از طرح انجام شود: «مدت‌هاست که بحث در مورد اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر که مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام‌ است مطرح است. اما واقعاً ورود به آن کمی زمان‌بر بود. به همین دلیل طرح این اصلاح مجازات یکی از بهترین و موثرترین پیشنهادها بود که در این مورد مطرح شد.» نماینده شهر بم در مجلس شورای اسلامی امیدوار است که در دو هفته آینده بررسی‌ها و ورود به جزییات این طرح آغاز شود.

چگونه شد که به فکر ارائه حذف اعدام از قانون مبارزه با مواد مخدر افتادید؟
این طرح پیشنهاد کمیسیون اجتماعی است.

یعنی بر اساس اطلاعات یا تحقیق و پژوهشی از وضعیت اعدام در ایران پیشنهاد شده است؟
در مورد جزییاتی که منجر به پیشنهاد این طرح شده اطلاعی ندارم.

اما شما از امضاکنندگان طرح هستید؟
بله، در مجموع با طرح موافق هستم و آن را امضا کرده‌ام. مساله این است که خیلی وقت بود که نمایندگان به دنبال تغییر در قانون مبارزه با مواد مخدر بوده‌اند و به همین دلیل پیشنهاد حذف اعدام و جایگزینی مجازات حبس برای جرائم مواد مخدر به جز موارد قاچاق مسلحانه پیشنهاد شد.

پس دلایل مشخصی وجود داشته که به این نظر رسیدید؟
معتقد هستیم که اگر نگاه به جرائم مواد مخدر تغییر کند و مجازات به درستی و با بهترین کیفیت اجرا شود، میزان بازدارندگی آن بیش از اعدام است.

منظور همان مجازات حبس است؟
حبس ابد بهترین مجازات برای مجرمان مواد مخدر است. هم‌اکنون در مواردی که قاضی حکم به اجرای حبس می‌دهد در نهایت بعد از ۱۵ سال مجرم از زندان آزاد می‌شود و در این مدت به غیر از تحمیل هزینه‌های سنگین به قوه قضائیه و نظام کار دیگری انجام نشده است.

خب پس همان حبس پیش‌بینی‌شده هم تاکنون بازدارنده نبوده!
خیر، هم‌اکنون بدون هیچ برنامه‌ای مجرم مواد مخدر یا به اعدام یا به زندان محکوم می‌شود. اما پیشنهاد فعلی نمایندگان این است که نه‌تنها مجازات حبس (حبس‌های طولانی) برای این‌گونه جرائم در نظر گرفته شود، بلکه به غیر از این مجازات جرائم سنگین مالی و هزینه ماندگاری زندانی در سال‌های حبس نیز از مجرم دریافت شود.

شما معتقد هستید هزینه مالی تحمیلی به مجرم بازدارنده است؟
مجازات حبس در کنار جریمه مواد مخدر و هزینه نگهداری در زندان مجازات مناسب و علمی مجرمان مواد مخدر است.

اما در همه این سال‌ها قوه قضائیه از تعداد بالای زندانیان (به خصوص زندانیان مواد مخدر) در زندان‌ها گلایه داشته. فکر می‌کنید با این شرایط تصمیم تغییر مجازات و جایگزینی مورد استقبال قوه قضائیه قرار می‌گیرد؟
بله! قطعاً به دلیل اینکه این بار فقط دولت، نظام و سیستم قضایی کشور هزینه جرم و مجازات مواد مخدر را نمی‌دهد و مجرم باید خود تمام هزینه را در کنار جرائم سنگین متقبل شود و این از تکرار جرم جلوگیری می‌کند و بازدارنده است.

با این توضیحات می‌توان نتیجه گرفت شما به این نتیجه رسیده‌اید که صدور و اجرای مجازات اعدام در همه این سال‌ها بازدارنده نبود؟
بله، متاسفانه نظام جمهوری اسلامی بیشترین هزینه‌ها را در مبارزه با مواد مخدر در جهان می‌دهد و به‌رغم اذعان همه دولت‌ها به سختی‌های ایران در مبارزه با این جرم دنیا برای کم کردن این فشار از روی ایران تلاشی نمی‌کنند و در نهایت تعداد اعدام‌ها در ایران را به عنوان هجمه علیه ایران استفاده می‌کنند و در دنیا سر و صدا به راه می‌اندازند که ایران بالاترین آمار را دارد. در صورتی که آنها میزان هزینه درد و رنجی را که به نظام و خانواده‌ها در راه مبارزه با مواد مخدر تحمیل می‌شود، نمی‌بینند. بنابراین وقتی همه تلاش نظام این است که جامعه جهانی را از مواد مخدر دور نگه دارد و سنگین‌ترین عملیات را در مبارزه با ترانزیت‌های بزرگ مواد مخدر انجام می‌دهد، بهتر است این تلاش به خوبی دیده شود و از هجمه‌های استکبار دور باشد.

و یکی از این راه‌ها حذف مجازات اعدام از جرائم مواد مخدر است؟
واقعیت این است که ما در همه این سال‌ها نتیجه مثبت و بازدارنده‌ای از اجرای مجازات اعدام در مبارزه با مواد مخدر نگرفته‌ایم. دنیا هم با وجود اینکه به شرایط ایران در منطقه در مبارزه با مواد مخدر آگاه است اما علیه ما جوسازی می‌کند. خب پس ما هم برای کم کردن این جو استکباری بهتر است مطابق دیگر استانداردها تغییراتی در قوانین ایجاد کنیم. مثلاً وقتی می‌دانیم یا دیدیم که در همه این سال‌ها اعدام در کاهش جرائم مواد مخدر اثر نداشته آن مجازات را استانداردسازی کنیم و مجازات بازدارنده‌ای برای این‌گونه جرائم پیش‌بینی کنیم.

و فکر می‌کنید این روش در تغییر نگاه دنیا نسبت به ایران موثر است؟
این را در نظر داشته باشید که این پیشنهاد یا تصمیم به تغییرات نه فقط برای تغییر چهره ایران در دنیاست بلکه برای ارائه نگاه متفاوت به جرائم در درون جامعه است و خب در این راه قطعاً دنیا هم نگاهش نسبت به ما تغییر می‌کند و ما با این تغییر تصویر می‌توانیم از دنیا در این مبارزه سنگین کمک بگیریم و به عنوان نظام جمهوری اسلامی کمتر در این راه هزینه بدهیم.

آیا برای مجازات جایگزین حبس یا حبس ابد به جای اعدام راه‌های بازگشت دوباره مجرم به جامعه یا آموزش او برای دوری از مواد مخدر پیش‌بینی شده است؟
هنوز که وارد جزییات نشده و بحث نکرده‌ایم. اما قطعاً یکی از دلایل ما برای تغییر این مجازات تلاش برای فراهم آوردن شرایط آموزش و بازگشت آنها به جامعه است.

شما به شدت از این طرح دفاع می‌کنید اما یکی از متولیان مبارزه با مواد مخدر یعنی رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر این طرح را نه‌تنها مناسب ندانسته بلکه آن را راهی برای افزایش این جرم اعلام کرده. برای این‌گونه مخالفت‌ها چه اقدامی انجام می‌دهید؟
هنوز کار کارشناسی برای بررسی دقیق‌تر جزییات این طرح آغاز نشده است. اما قطعاً برای تصمیم‌گیری درست از همه این نظرات استفاده می‌کنیم. جلسات تخصصی برگزار و موضوع را از نظر امنیتی، جرم‌شناسی حقوقی و بین‌الملل بررسی می‌کنیم و سپس تصمیم نهایی را می‌گیریم.

با توجه به زمان کوتاه باقی‌مانده به پایان مجلس آیا به این دوره می‌رسد؟
امیدوارم که بررسی‌ها به زودی انجام و به سرعت نهایی شود.

پیش از این چندین بار در مورد بازنگری در قانون مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام بحث شده بود. با این تغییر بازهم این اقدام انجام می‌شود؟
خیر! این تغییر اگر ان‌شاءالله مصوب شود فعلاً نیازی به بازنگری نیست.