نمی‌گذاریم زمین و آسمان تهران را حراج کنند

چنان از شهر و کالبدش سخن می‌گوید که انسان ناگهان تصور می‌کند از موجود زنده‌ای سخن می‌گوید که باید درک شود و بی‌توجهی به نیازها و خواسته‌هایش تبعات سنگینی به دنبال دارد. با همان ادبیاتی که عرصه هنر را توصیف می‌کند در مورد کوچه تهران سخن می‌گوید. شاید همین موجب شده که هر جمعه شال و کلاه کند تا برود کوچه‌کوچه و خیابان‌خیابان شهری را بشناسد که قرار است برای آن قانون تدوین کند. سخن از رئیسی است که سابقه وزارت ارشاد دولت خاتمی را در کارنامه خود داشته و شش سال به عنوان عضو شورای شهر سوم در قامت نظارت عمل کرده است. گویی تقدیر این بوده که در هر دو شورای شهر باید با قالیباف سر و کله بزند اما احمد مسجد‌جامعی با سکوتش و ممانعت از پاسخ دادن به برخی از سوال‌ها و از سوی دیگر پاسخ کوتاه دادن؛ نشان داد که می‌تواند رئیسی شایسته برای شورای شهر تهران باشد و زمینه‌ای را فراهم کند تا جلوی شعله‌ور شدن اختلافات را در درون شورای شهر بگیرد.



  آقای دکتر نزدیک به شش ماه از تشکیل شورای شهر چهارم گذشته است، به هر حال در این شورای شهر، سلایق متعددی وجود دارد، شما به عنوان رئیس شورای شهر تهران از ترکیب شورای شهر تهران راضی هستید؟
بله، ترکیب شورای شهر، ترکیب خوبی است.

  یعنی وضعیت ترکیب اعضای شورای شهر به گونه‌ای هست که با تعامل بتوانید مشکلات شهر را حل کنید و هم اینکه بتوانید تعامل مناسبی با شهردار داشته باشید؟
مهم‌ترین اصل برای شورای شهر تهران این است که مشکلات شهر حل شود. به همین دلیل شورای شهر در راستای حل مشکلات شهر، نه‌تنها تعامل گسترده‌ای را با شهرداری بلکه با دولت در دستور کار قرار داده است.

  تعامل شما با دولت معطوف به چه هدفی است.
به طور مثال حل مشکل آلودگی هوا بدون حل مشکل بنزین امکان‌پذیر نبود. تعامل با دولت این فرصت را فراهم کرد که بنزین پاک در تهران عرضه شود. متاسفانه تا قبل از این، حساسیت زیادی در مورد آلودگی هوا وجود داشت و مسوولان حاضر نبودند آلودگی را به رسمیت بشناسند و اگر فردی می‌گفت به دلیل عرضه سوخت غیراستاندارد؛ هوا آلوده است این سخن را مصداق تشویش اذهان عمومی می‌دانستند.

  حالا قرار است در مورد آلودگی هوا چه تدابیری در نظر گرفته شود.
آلودگی هوا عوامل متعددی دارد. مهم‌ترین عامل آن سوخت غیر‌استاندارد است که زمینه حل این مشکل فراهم شد. به خصوص اینکه موتورها بیش از اتومبیل‌ها منشاء آلودگی هستند. از بین رفتن منشاء این آلودگی، بیش از هر چیز توجه دولت را در بخش تولید یا واردات وسایل نقلیه مطابق با استانداردها می‌طلبد. در مورد آلودگی می‌توان به روزآمد کردن تاسیسات گرمایشی و سرمایشی در تهران توجه کرد. با این کار، بخش دیگری از آلودگی تهران حذف می‌شود. مهم‌ترین عامل آلودگی این است که در یک منطقه محدود، 5/12 میلیون نفر جای گرفته‌اند. 5/8 میلیون نفر در شهر تهران و چند میلیون نفر در حومه هستند و این افراد به هر شکلی که زندگی کنند با حجم آلودگی قابل توجهی روبه‌رو می‌شویم. اگر شما بخواهید یک راه‌حل اساسی را دنبال کنید باید به گونه‌ای به آمایش سر‌زمین بپردازید که دیگر کلان‌شهرها به این گونه مرکز قدرت سیاسی و اقتصادی و اجتماعی نشوند.

  یعنی شما با انتقال پایتخت موافقید.
اگر پایتخت منتقل شود اما همچنان این نظام اداری وجود داشته باشد دوباره در جای دیگری این تمرکز ایجاد می‌شود. به عبارت دیگر نه‌تنها مشکل تهران حل نمی‌شود بلکه تهران دیگری به وجود می‌آید. به همین دلیل بر این باورم که قدرت متمرکز باید به قدرت متکثر تبدیل شود و نقاط مختلف کشور بتوانند برای خود تصمیم بگیرند.

  الان تعامل با دولت به صورت سیستماتیک است یا اینکه به صورت موردی انجام می‌شود.
وزرا در جلسات شورای شهر شرکت می‌کنند و نظرات اعضای شورا را می‌شنوند و بعد گفت‌وگو می‌کنند. مصوبات دولت در جهت حل مشکلات شهری به وزارتخانه‌ها ابلاغ می‌شود؛ و امیدواریم این گفت‌وگوها برای برداشتن هرچه بیشتر موانع ادامه ‌یابد. بعد از درخواست ما از رئیس‌جمهور برای اختصاص دادن جلسه‌ای ویژه در مورد مسائل تهران در دولت و تشکیل شدن آن، کمیسیون جدیدی هم برای پیگیری مسائل تهران و کلان‌شهرها تشکیل شده که به نظر من از دستاوردهای مهم شورای شهر چهارم شهر تهران است.

  فارغ از گام‌هایی که شورای شهر در راستای تعامل با دولت برداشته است روابط شورای شهر با شهرداری چگونه است. آیا شما نظارتی بر عملکرد شهرداری تهران دارید؟
بله، یکی از وظایف شورای شهر نظارت بوده و این وظیفه همه اعضاست. این دوره برای افزایش نظارت کارآمد یک کمیسیون تخصصی هم تعریف کردیم که شاخص‌ها را تدوین کرده و در نهایت تمام کمیسیون‌های دیگر ذیل این شاخص‌ها، نظارت را ساماندهی کنند. برای نخستین بار معاونت نظارت، گزارشی از عملکرد شش‌ماهه به شورا ارائه کرد.

  اگر اختلاف نظری با شهرداری به وجود بیاید شما آن را حل می‌کنید؟
کار ما همین است که برای پشتیبانی از خواسته‌های مردم مشکلات را برطرف سازیم. در واقع نقش ما تسهیل‌گری برای فعالیت مردم و نهادهای اجرایی است.

  برخی از اعضای شورای شهر در مصاحبه‌های خود تاکید داشته‌اند که شهرداری باید بداند که دوره ریخت و پاش‌ها به پایان رسیده است، این مساله را چطور می‌خواهید عملیاتی کنید به خصوص اینکه انتقادات گسترده‌ای در مورد بالا بودن هزینه‌های انجام پروژه‌ها و کار‌آمد نبودن آن مطرح شده است.
بحث در مورد اجرای فرامین رهبری درباره اجرای اقتصاد مقاومتی است بر همین اساس؛ در بودجه 93‌ بندی اضافه شده که شهرداری مکلف است در زمینه صرفه‌جویی در اقلام مصرفی ساخت و سازها اقدام کند بدون اینکه از کیفیت کار کاسته شود. البته قرار شد برای تحقق این مساله یک گروه ناظر پیش‌بینی شود و نخستین بار تلاش می‌کنیم بودجه عملیاتی در سال 1393 را محقق کنیم. لازمه این کار پشتیبانی دستگاه‌های اجرایی شهری است. مساله دیگر مساله حسابرسی‌هاست که جزو وظایف شورای شهر هم محسوب می‌شود. این اقدام از طریق شاخص‌هایی صورت می‌گیرد که کمیسیون نظارت، مسوول تدوین آن شده است.

  نظارت بر هزینه پروژه‌ها در مورد اجرای پروژه‌های جاری است یا اینکه پروژه‌های تمام‌شده هم مشمول این حسابرسی قرار می‌گیرند.
نظارت یک وجه نازل دارد که بعد از اجرا صورت می‌گیرد. واقعیت این است که عمل به این شیوه چندان موثر نیست چون کار تمام شده است، نهایت اینکه شما می‌توانید سوال بپرسید و آنها پاسخگو باشند. شیوه دیگری قبل از اجرا و حین اجرا و بعد از اجرا وجود دارد. اگر بتوانیم این شیوه را به سامان برسانیم عمل موثرتری است. نظارت قبل از اجرا معطوف به قوانین و مقرراتی است که در قالب برنامه و بودجه است. حین اجرا و بعد از اجرا نیز همان کارهایی است که کمیسیون‌های تخصصی می‌توانند انجام دهند؛ و نخستین قدم دسترسی کارشناسان به اسناد است. در دوره چهارم شورا، تمام تلاش ما این است که نظارت را بخشی از فعالیت همه گروه‌ها قرار بدهیم.

  در مساله آتش‌سوزی خیابان جمهوری که به کشته شدن دو تن از شهروندان منجر شد شاهد بودیم که آقای قالیباف و مسوولان شهرداری به جای پاسخگویی بیشتر در حال فرافکنی بودند و دنبال مقصر می‌گشتند.
قبل از پاسخ به این سوال باید این مساله را یادآوری کنم که شورای شهر تهران در مساله آتش‌سوزی خیابان جمهوری به صورت مستقل ورود پیدا کرد. نخستین بار است که شورای شهر در چنین مساله‌ای به صورت قاطع ورود پیدا می‌کند. شورا گزارشی تهیه کرد و در این گزارش عملکرد آتش‌نشانی را غیر‌قابل قبول دانست و نتایج تاسف‌بار مرگ این دو خانم را به ضعف عملکرد آتش‌نشانی نسبت داد. شورای شهر ضمن عذرخواهی از مردم با مصوبه‌ای بر روزآمد شدن تجهیزات آتش‌نشانی تاکید کرد. مدیران آتش‌نشانی هم گزارشی ارائه کردند که این گزارش توسط شورا پذیرفته نشد. با این حال گزارش شورای شهر در مورد آتش‌سوزی خیابان جمهوری منتشر شد و در معرض افکار عمومی قرار گرفت و برخورد با عوامل این حادثه بر عهده قوه قضائیه است تا اگر سهل‌انگاری صورت گرفته با این افراد برخورد شود.

  بیشتر منظورم پاسخگویی آقای قالیباف بود آیا توضیحات ایشان و مجموعه مدیریتی ایشان قابل قبول بود؟
ایشان در مورد آتش‌سوزی صحبتی در شورای شهر نکردند. مسوول آتش‌نشانی ضمن حضور در شورا توضیحاتی ارائه کردند.

  اما چند تن از اعضای شورا خواستار استعفای او شدند.
به دنبال این اتفاق سندی تهیه و تنظیم شد و تقریباً همه اعضای شورای شهر نیز آن را امضا کرده و خواستار پیگیری ماجرا شدند. شورای شهر دو کمیته و معاون نظارت را مسوول این کار کرد و سندی با امضای کمیسیون نظارت و حقوقی و معاونت نظارت و معاونت سلامت و محیط زیست و معاون نظارت شورا منتشر شد. امیدواریم هر چه سریع‌تر شهرداری هم در این زمینه اقدام و اصلاح کند.

  شما در سخنان‌تان اشاره کردید که نظارت بعد از اجرا فایده‌ای ندارد و بیشتر تصریح داشتید که نظارت باید قبل از اجرا و حین اجرا باشد. من مدتی قبل با آقای حکیمی‌پور مصاحبه کردم، ایشان در سخنان خود به این مساله اشاره کردند که یکی از پل‌های اتوبان امام علی(ع) بعد از گذشت تنها 9 ماه ترک برداشته است، آیا نباید در این مورد اقدامی انجام دهید تا لااقل عوامل اجرای چنین پروژه‌هایی مجازات شوند. الان سوال من این است که آیا بر روند اجرا نیز نظارت کافی صورت می‌گیرد؟
به هر حال هر سازه‌ای در طی مراحل ساخت مورد نظارت قرار می‌گیرد. اما من گفتم که نظارت پس از اجرا به تنهایی کافی نیست. نمونه‌اش همین مثال شماست که این مثال نشان‌دهنده ضرورت تقویت حوزه نظارت در سه مرحله آن است و به همین دلیل بود که ما کمیسیون نظارت را در این دوره راه انداختیم.

  اما به نظر می‌رسد پروژه‌هایی از این دست که دچار آسیب شدند به دلیل سرعتی که برای اتمام آن تا قبل از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری وجود داشت کمتر مورد نظارت قرار گرفت.
این احتمال وجود دارد. به نظر من آقای حکیمی‌پور یا هر عضو دیگری می‌تواند این مساله را در شورای شهر مطرح کند و پاسخ آن را از شهردار تهران بپرسد. این موضوع سابقه داشته و نتایجی هم در عمل و اجرا به دنبال داشته است. هر چند که این تعریف از نظارت به معنای قبل و حین اجرا و بعد از اجرا در شورای شهر جدید است.

  مشکلی که در مورد پروژه ایران‌زمین به وجود آمد و زمین دهان باز کرد، نشان می‌دهد که شهرداری در بحث نظارت بسیار ضعیف عمل کرده، شما می‌خواهید چه تدابیری در نظر بگیرید که دیگر این اهمال‌کاری‌ها صورت نگیرد.
همین مورد هم در شورا سابقه نداشته که مصوبه‌ای توسط نمایندگان مردم تا جایی زیر سوال برود که زمینه لغو آن فراهم شود. آن هم در زمانی که هنوز برای سرمایه‌گذار این پروژه پرونده‌های قضایی تشکیل نشده بود. حضور تاثیرگذار نمایندگان مردم در کمیسیون‌های شهری به کاهش این نگرانی‌ها کمک می‌کند. در ساختار جدید دبیرخانه شورای شهر بخش ویژه‌ای برای هماهنگ ساختن نمایندگان شورا و گزارش‌دهی مرتب آنها پیش‌بینی شده است که امیدواریم به گسترش نظارت قاعده‌مند و تاثیرگذار کمک کند.

  مساله دیگر فروش تراکم است، با توجه به اینکه بخش زیادی از بودجه شهرداری از محل فروش تراکم به دست می‌آید شورای شهر چطور می‌خواهد مانع فروش تراکم شود.
ایده خودکفا شدن شهرداری‌ها زمینه‌ای را فراهم ساخت که کم‌کم آسمان و زمین شهر را به حراج بگذارند. به هر حال اداره شهر بزرگی مانند تهران هزینه‌بر است. راهکار ما برای تهیه مخارج اداره شهر، روی آوردن به درآمدهای پایدار است. یافتن راهکار برای این مهم در برنامه پنج‌ساله پیش‌بینی شده است. علاوه بر آن هم‌راستا ساختن مالیه ملی و محلی و بخش خصوصی راهکار میان‌مدت ماست که آن را در جلسه کمیسیون رسیدگی به مسائل تهران و کلانشهرها که پس از حضور ما در دولت شکل گرفت، مطرح خواهیم کرد. به هر حال در برنامه سال آینده نیز به جنبه درآمدهای پایدار شهری توجه ویژه‌ای شده است.

ما شنیدیم که تلاش‌هایی صورت گرفته که شما دیگر رئیس شورا نباشید؟
ما که نشنیدیم.