آهن‌ربای دلارهای خانگی

افت قیمت دلار در هفته گذشته و هماهنگی برخی از رسانه‌ها در انعکاس این کاهش، در کنار برخی اخبار امیدوارکننده در خصوص تصویب قانون مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، مانند آهن‌ربا عمل کرد و باعث شد بخشی از دلارهای خانگی روانه بازارها شود. با توجه به این شرایط، چهره بازار ارز تغییر کرد و از سطح قیمت‌های شکننده دلار کاسته شد. در بازارهای جهانی، نگرانی‌ها نسبت به کاهش بهای نفت، باعث شد که قیمت‌ها به بیشترین سطح چهار سال اخیر برسد. پوتین در یک اظهارنظر، مقصر اصلی افزایش بهای نفت را ترامپ معرفی کرد.

کاهش تولید، نگرانی اصلی بازار نفت

به گزارش بانک مرکزی، روز دوشنبه، در پی نگرانی‌ها در خصوص اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران و انتظارات افزایش رشد در پی تفاهم بر سر پیمان تجاری آمریکای شمالی، بهای قراردادهای آتی نفت با بیش از دو دلار افزایش در هر بشکه به سطوح نوامبر 2014 رسید. مطابق آمارهای مبادلاتی، خالص فروش قراردادهای آتی نفت برنت و نفت آمریکا و معاملات اختیار در صندوق‌های پوششی برابر با 850 میلیون بشکه (بیشترین میزان از اواخر ژوئیه) است. تحلیلگران معتقدند، افزایش بهای نفت و تقویت دلار آمریکا در سال آینده می‌تواند موجب رشد تقاضا شود. روز شنبه، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا با پادشاه عربستان سعودی بر سر چگونگی تامین عرضه گفت‌وگو کرد. در معاملات پایانی، بهای نفت برنت و نفت آمریکا به ترتیب 25 /2 و 05 /2 دلار رشد کرد.

روز سه‌شنبه، بهای نفت پس از افزایش طی سه روز متوالی، با اندکی کاهش همراه بود. اما نگرانی‌ها پیرامون عرضه نفت به دلیل تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران، بهای نفت را نزدیک به بالاترین سطح چهار سال اخیر تثبیت کرد. علاوه بر آن، بهای نفت تحت تاثیر افزایش تقاضای جهانی در پی تنش‌های تجاری قرار گرفت. پیش از انتشار آمار موسسه نفت آمریکا، تحلیلگران شرکت‌کننده در نظرسنجی رویترز، افزایش بیش از دو میلیون بشکه‌ای ذخایر نفت خام این کشور در هفته گذشته را پیش‌بینی می‌کنند. پس از توافق اوپک و متحدان آن به رهبری روسیه برای کاهش تولید نفت خام، قیمت نفت خام به طور تقریبی نسبت به کمترین سطوح ژانویه 2016 افزایش سه برابری داشته است. در پی توافق روز یکشنبه برای نجات نفتا، تقاضای بازار نفت بالا رفت. در معاملات پایانی روز سه‌شنبه، بهای نفت برنت و نفت آمریکا به ترتیب 17 و 8 سنت کاهش یافت.

کاهش صادرات نفت ایران به کاهش تولید نفت کشور منجر شده است. آن‌طور که آمار ثانویه گزارش ماهانه اوپک نشان می‌دهد، تولید نفت ایران در ماه آگوست به ۵۸ /۳ میلیون بشکه در روز رسیده که نسبت به ماه مه حدود ۲۲۰ هزار بشکه کمتر است. برآوردهای اولیه رویترز از میزان تولید اعضای اوپک در ماه گذشته میلادی نیز نشان از کاهش حدود ۱۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت ایران دارد.

پیام نفتی پوتین به ترامپ

عربستان به ‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده اوپک به آمریکا وعده داده بود که هرگونه کمبود نفت در اثر کاهش صادرات نفت ایران را جبران می‌کند، از این‌رو در نشست رسمی اوپک که در ماه ژوئن در وین برگزار شد، قرار بر تعدیل توافق نفتی و رساندن مجموع پایبندی ۱۲ عضو حاضر در توافق به ۱۰۰ درصد شد. پیش از آن به دلیل کاهش تولید بیش از توافق خودخواسته (عربستان) و ناخواسته (مثلاً ونزوئلا) برخی اعضا میزان پایبندی به توافق به حدود ۱۶۰ درصد رسیده بود. بر اثر تصمیم ماه ژوئن، در ماه‌های اخیر شاهد افزایش تولید اعضای اوپک بوده‌ایم به ‌طوری‌که تولید این سازمان که در ماه مه به حدود ۸ /۳۱ میلیون بشکه در روز رسیده بود، تا ماه آگوست حدود ۷۵۰ هزار بشکه رشد کرد و به ۵۶ /۳۲ میلیون بشکه در روز رسید. آن‌طور که برآوردهای رویترز نشان می‌دهد، اعضای اوپک در ماه گذشته میلادی حدود ۸۵ /۳۲ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده‌اند. بلومبرگ نیز بر اساس نظرسنجی که انجام داده میزان تولید اوپک در ماه سپتامبر را ۸۳ /۳۲ میلیون بشکه در روز برآورد کرده است. با این حال به نظر می‌رسد به دلیل افت تولید نفت ایران، اوپک هنوز نتوانسته به نقطه هدف‌گذاری خود در نشست ماه ژوئن یعنی رساندن سطح پایبندی به ۱۰۰ درصد برسد. بر اساس گزارش رویترز، میزان تولید ۱۲ عضو حاضر در توافق نفتی در ماه گذشته حدود ۷۰ هزار بشکه کاهش یافته، از این‌رو میزان پایبندی به توافق از ۱۲۲ درصد در ماه آگوست به ۱۲۸ درصد رسیده است. تولید نفت عربستان در ماه سپتامبر حدود ۵۰ هزار بشکه افزایش یافته و به ۵۳ /۱۰ میلیون بشکه در روز رسیده که نزدیک به سطح تولید این کشور پیش از توافق یعنی اواخر سال ۲۰۱۶ است، عربستان در سه‌ماهه اول سال جاری کمتر از ۱۰ میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کرد. دیگر اعضای اوپک نیز تولیدات خود را در ماه‌های گذشته افزایش داده و به نظر می‌رسد با بیشترین توان و نزدیک به سطح پیش از توافق در حال تولید نفت هستند. اما آنچه میزان پایبندی را همچنان بالای ۱۰۰ درصد نگه داشته، اول افت تولید نفت ونزوئلاست و دوم کاهش تولید ایران در ماه‌های اخیر. تولید نفت ونزوئلا در زمان توافق نفتی بیش از دو میلیون بشکه در روز بود اما در حال حاضر به حدود 2 /1 میلیون بشکه در روز رسیده است. روز چهارشنبه روند صعودی قیمت نفت تداوم یافت و در برخی لحظات قیمت هر بشکه نفت برنت از 85 دلار نیز گذر کرد. نکته قابل توجه در روز چهارشنبه، جدال لفظی میان پوتین و ترامپ بود، پیشتر ترامپ کشورهای تولیدکننده نفت و اوپک را به عدم عرضه در بازار متهم کرد.

به گزارش بلومبرگ، پوتین نیز در این خصوص تاکید کرد: «ترامپ عنوان می‌کند قیمت نفت بالاست، او در این خصوص حق دارد، اما اگر صادق باشیم باید بگویم که، آقای ترامپ اگر می‌خواهی متهم افزایش قیمت نفت را پیدا کنی، به آینه نگاه کن.» به گفته پوتین، کشور او 200 تا 300 هزار بشکه از تولیدات نفتی خود را به بازار تزریق کرده است.

تقویت دلار کانادایی

مهم‌ترین رویداد اثرگذار بر نرخ طلا و دلار جهانی، توافق میان آمریکا و کانادا بود. روز دوشنبه، در پی تجدید نگرانی‌ها پیرامون بودجه ایتالیا، نرخ یورو در برابر دلار تضعیف شد. این در حالی است که پس از توافق آمریکا و کانادا در ساعات پایانی روز یکشنبه برای جایگزینی توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) نرخ دلار کانادا در برابر دلار آمریکا تقویت شد. در این روز، لوئیجی دی مایو، معاون نخست‌وزیر ایتالیا، مقامات اتحادیه اروپا را به ایجاد نابسامانی تعمدی در بازارهای مالی به واسطه اظهارات منفی در خصوص برنامه‌های بودجه این کشور متهم ساخت. این سخنان در واکنش به اظهارات رئیس کمیسیون امور اقتصادی اتحادیه اروپا بود که بودجه ایتالیا را انحراف آشکار از قوانین بودجه‌ای اتحادیه اروپا عنوان کرده بود. در این روز توافق آمریکا و کانادا برای نجات توافق سه‌جانبه نفتا و انتظارات پیرامون افزایش بیشتر نرخ‌های بهره آمریکا به دلیل تقویت اقتصاد این کشور، موجب کاهش بهای طلا شد. در این روز، بهای نقدی طلا و بهای طلا قراردادهای آتی آمریکا تحویل دسامبر به ترتیب 2 /0 و 9 /0 درصد تضعیف شد.

روز سه‌شنبه، پس از اظهارنظر یک قانونگذار ارشد حزب حاکم ایتالیا در خصوص حل مشکلات این کشور از طریق بازگشت مجدد به استفاده از پول ملی، نرخ یورو در برابر دلار به کمترین سطح شش هفته اخیر تضعیف شد. نرخ یورو در برابر دلار در مقطعی از معاملات این روز به کمترین سطح از 21 آگوست افت کرد، اما در نهایت با 3 /0 درصد تضعیف به کار خود خاتمه داد. به دلیل نگرانی بازارها پیرامون ملاحظات منطقه یورو، نرخ دلار استرالیا در برابر دلار آمریکا، 51 /0 درصد کاهش داشت. در این روز، جرومی پاول، رئیس فدرال‌رزرو، با اشاره به چشم‌انداز بسیار مثبت اقتصاد آمریکا، اظهار داشت؛ اکنون اقتصاد آمریکا در آستانه بی‌نظیرترین دوره تاریخی از لحاظ پایین‌ترین نرخ بیکاری و کنترل قیمت‌ها قرار دارد. در این روز، به دنبال اظهارات نماینده مجلس ایتالیا علیه منطقه یورو، بازارهای سهام افت کرد. بنابراین سرمایه‌گذاران به خرید طلا تمایل پیدا کردند که این امر باعث افزایش بهای طلا به سطوح بالای 1200 دلار در هر اونس شد.

روز چهارشنبه صندوق بین‌المللی پول اعلام کرد سهم دلار در ذخایر ارزی بانک‌های مرکزی جهان در سه ماه دوم سال جاری میلادی با رسیدن به 25 /62 درصد کمترین رقم از سال ۲۰۱۳ میلادی به بعد محسوب می‌شود. به گزارش صندوق بین‌المللی پول، این نهاد در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد که پول چین وضعیت خود را در میان ارزهای ذخیره جهانی در سه ماه دوم سال جاری میلادی با رساندن سهم خود به 84 /1 درصد در ذخایر بانک‌های مرکزی مستحکم کرد. بر همین اساس بانک‌های مرکزی جهان در این بازه زمانی معادل ۱۹۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار، یوآن نگهداری کردند. این در حالی است که سهم یوآن در ذخایر ارزی جهان با وجود تنش‌های تجاری میان چین و آمریکا رشد داشته و این ارز جایگاه ششمی خود را در میان تمام ارزهای جهان ثبات بخشیده است.

سقوط آزاد دلار

هفته گذشته بازار ارز پرجنب و جوش‌تر از همیشه بود و به‌جای اینکه خریداران دلار، سهم بالایی داشته باشند، اکثر افراد به فروش دلارهای خانگی روی آوردند. مهم‌ترین رویداد هفته گذشته، در روز سه‌شنبه رخ داد، پیش از آن در ابتدای هفته بهای دلار در معاملات تا حدود 18 هزار تومان رشد کرده بود. البته نقطه آغاز این تحولات از بعدازظهر دوشنبه آغاز شد. روز دوشنبه، دلالان ارز از بازار عقب‌نشینی کردند تا قیمت دلار و سایر ارزها سیر نزولی بگیرد. در سومین روز هفته، دلار در همان ابتدای روز سقف خود را در محدوده ۱۷ هزارتومانی ثبت کرد و پس از آن با قرار گرفتن در موج کاهشی به میانه کانال ۱۵ هزارتومانی رفت. هرچه از روز گذشت رقم اعلام‌شده برای دلار با رقم باز شده فاصله گرفت، به گونه‌ای که از ساعت ۷ بعدازظهر به بعد برخی کانال‌های اعلام نرخ از افت ارزش دلار به زیر مرز ۱۵ هزار تومان خبر دادند. این روند کاهشی در انتهای روز، با اخبار شبکه‌های اجتماعی مبنی بر هجوم فروشندگان ارز خانگی به بازارها تشدید شد. در این میان برخی فعالان اعتقاد داشتند، عوامل میان‌مدتی موجب شد که اصلاح قیمت دلار کلید بخورد. از نظر آنها احتمال اصلاح لوایح مربوط به FATF مهم‌ترین موضوعی بود که پیش‌روی معامله‌گران قرار داشت و آنها تصور می‌کردند با تصویب آن قیمت‌ها با افت زیادی مواجه خواهد شد، در نتیجه خود به پیشواز رفتند و ارزهای خریداری‌شده هفته پیش را به فروش رساندند.

در روز سه‌شنبه، با هجوم عرضه‌کنندگان به بازار بهای دلار کاهش قابل توجهی داشت و حتی به سطوح 11 هزار تومان در برخی معاملات رسید، هر چند برخی از اخبار نیز در خصوص معاملات زیر این قیمت به گوش می‌رسید. پس از جو فروش شدیدی که شکل گرفته بود و ارز مردم بیشتر توسط دلالان خریداری می‌شد، حدود ساعت یک بعدازظهر ابلاغیه‌ای از سوی بانک مرکزی منتشر شد. در این ابلاغیه عنوان شده بود که شبکه بانکی آمادگی خرید از افراد را دارد و مردم از فروش ارز به دلالان امتناع کنند. برخی دلالان با جوسازی پیرامون این خبر از آن به ‌عنوان سیگنال خرید یاد کردند و پس از این ساعت جریان قیمتی در بازار تغییر کرد. دلالان بیشتر خریدار شدند و از نظر آنها کفی برای قیمت در نظر گرفته شد.

در پنجمین روز هفته، دامنه نوسانات دلار و سکه کاهش یافت تا پس از چند روز کاهش شدید قیمت، بازار شاهد ثبات نسبی باشد. روز چهارشنبه، دلار معاملات خود را در کانال 14 هزار تومان آغاز کرد و تا ساعت 4 بعدازظهر نه از این کانال بالا رفت و نه پایین. کف قیمت دلار در معاملات 14 هزار و 200 تومان بود و سقف قیمت از 14 هزار و 700 تومان فراتر نرفت. در این میان، صرافی‌ها در حالی که قیمت‌های خود را در ابتدای کانال 14 هزارتومانی یا حتی پایین‌تر درج کرده بودند، در قیمت‌های یادشده فروشی نداشتند. در این میان، زمانی که در فضای مجازی اطلاعیه‌ای از کانون صرافان منتشر شد که صرافی‌ها باید در کانال 10 هزارتومانی قیمت تابلوی خود را ثبت کنند، شایعه‌ای در بازار پیچید که ممکن است از هفته جاری با این نرخ دلار عرضه شود؛ شایعه‌ای که زیاد جدی گرفته نشد.

انعکاس نوسان دلار در بازار سرمایه

در هفته منتهی به 11 مهرماه سال جاری، شاخص بورس تهران با رشد 7 /2درصدی در سطح 185 هزار و 559 واحدی قرار گرفت. شاخص کل فرابورس نیز در هفته گذشته بازدهی 1 /2درصدی را ثبت کرد و وارد کانال 21 هزارتایی شد. شاخص کل هم‌وزن نیز در هفته مورد بررسی با رشد 5 /2درصدی مواجه شد. در هفته گذشته به دلیل نوسانات شدید دلار شاخص کل بورس نیز با نوسانات زیادی مواجه شد به طوری که در اولین روز هفته گذشته شاخص کل با رشد 6700 واحدی وارد کانال 187 هزارتایی شد و در روز یکشنبه نیز با رشد 7700 واحدی به کانال 195 هزارتایی رسید. در واقع در دو روز ابتدایی هفته گذشته شاخص کل رشد بیش از 14 هزار واحد را تجربه کرد. اما با کاهشی شدن قیمت دلار در بازارها شاخص کل نیز از آن تاثیر گرفت و مابقی روزهای هفته روند کاهشی گرفت به طوری که تا پایان هفته 6844 واحد از ارزش خود را از دست داد. در این میان برخی کارشناسان معتقدند عدم عرضه اولیه سهام شرکت‌های بزرگ که در صف عرضه قرار دارند یکی از بی‌سیاستی‌های سازمان بورس بوده که می‌توانست از هیجانات ایجادشده در بازار جلوگیری کند. از خبرهای مهم هفته گذشته نیز اصلاح نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بود که بر اساس خبر هیات‌دولت، قیمت گاز مایع و گاز خوراک تحویلی به واحدهای پتروشیمی بر اساس میانگین ماهانه نرخ ارز در سامانه نیما تعیین شد. این مساله به‌ طور هیجانی بازار را تحت تاثیر قرار داد اما در نهایت صفوف فروش تشکیل‌شده در بازار جمع‌آوری شد. کارشناسان معتقدند دو رویکرد در مورد این موضوع از سوی سهامداران قابل شناسایی است. نگاه اول با مرور خاطرات سال ۹۲ که استارت ریزش بورس با افزایش نرخ خوراک پتروشیمی زده شد، این تصمیم را نقطه آغازی برای افت قیمت سهام می‌داند. اما نگاه دوم، این تصمیم را مطابق با انتظارات بازار ارزیابی می‌کنند و معتقدند جهش نرخ دلار و بالا بودن نرخ فروش شرکت‌ها مانع از اثرگذاری محسوس این تصمیم بر سودآوری شرکت‌ها می‌شود. احتمالاً این دسته از سهامداران به دلیل ارزندگی سهم در سمت خرید حاضر شدند.

رونق بیمه‌ای‌ها و بانکی‌ها

در هفته گذشته بهترین عملکرد در میان صنایع بورسی به گروه بانکی تعلق داشت. شاخص این گروه در هفته‌ای که شاخص نوسانات قابل ملاحظه‌ای را تجربه می‌کرد 15 درصد بازدهی مثبت ثبت کرد. در این گروه 10 نماد از 17 نماد بانکی روی تابلوی معاملات قرار دارد. در این گروه معامله‌گران امیدوارند به دلیل تسعیر نرخ ارز در صورت مالی‌های بانک‌ها سود خوبی نصیب آنها شود. در این رابطه بانک ملی در کنفرانس خبری خود خاطرنشان کرد که هفت میلیارد دلار حساب ارزی را با همان نرخ ۴۲۰۰ تومان اگر در ۳۱ شهریور تسعیر کند اختلافی معادل ۲۴۰۰ میلیارد تومان مثبت خواهد بود. همچنین در مورد بهای تمام‌شده پول نیز عنوان کرده که این نرخ در شهریور معادل ۵ /۱۵ درصد است. در حال حاضر ۵۰ میلیارد تومان از محل فروش ملک سود شناسایی کرده و تا آخر سال عدد به ۱۵۰ میلیارد تومان می‌رسد.

گروه کانه‌های فلزی نیز در هفته گذشته عملکرد خوبی از خود ارائه دادند. شاخص این گروه بازدهی مثبت 8 /12 درصد را کسب کرد و در جایگاه دومین گروه برتر هفته قرار گرفت. در این گروه دو نماد کگل و ومعادن بیش از 15 درصد بازدهی مثبت داشتند.

سومین گروه پرسود هفته گذشته گروه بیمه و بازنشستگی با بازدهی مثبت 9 /8 درصد بود. در این گروه نیز نمادهای بیمه آسیا، بیمه پارسیان و بیمه البرز قرار دارد که به دلیل خبر تسعیر نرخ ارز در صورت‌های مالی آنها با اقبال عمومی مواجه شد. در گروه بیمه‌ای نیز بیمه کوثر اعلام کرده است در تاریخ ۸ مهر (یکشنبه) مبلغ ۱۱۴۰ میلیارد ریال سهام شرکت‌های پورتفوی خود را فروخته و از این محل تقریباً ۵۴۰ میلیارد ریال سود شناسایی کرده است. از سوی دیگر معاون سازمان خصوصی‌سازی با تاکید بر محرز بودن سلامت و شفافیت همه واگذاری‌های سازمان خصوصی‌سازی تاکید کرد: تا به امروز هیچ ایراد و اتهامی درباره واگذاری‌های سازمان خصوصی‌سازی در هیچ نهاد و محکمه‌ای تایید و تصدیق نشده است.

در مقابل گروه سایر معادن بدترین عملکرد هفتگی را داشت و شاخص آن افت 2 /14درصدی را تجربه کرد. در این گروه تک‌سهم تامین ماسه ریخته‌گری قرار دارد که با فشار عرضه مواجه بوده است. دومین گروه ضعیف هفته گذشته نیز گروه رادیویی بوده که شاخص آن 9 /8 درصد از ارزش خود را از دست داد. در این گروه نیز نمادهای شرکت ارتباطات سیار ایران با نماد معاملاتی همراه و شرکت مخابرات ایران با نماد معاملاتی اخابر قرار دارد. گروه زراعت نیز در هفته گذشته بازدهی منفی 8 /6 درصد را کسب کرد. در این گروه که نمادهایی مانند کشت و دام قیام اصفهان و کشاورزی و دامپروری بینالود قرار دارد با فشار عرضه روبه‌رو بودند و بیش از 10 درصد به سهامداران خود ضرر زدند.