رمز فرار

علی طهماسبی: رشد بالای نقدینگی به همراه بازگشت تحریم‌های اقتصادی، اقتصاد کشور را در هفته‌های اخیر در موقعیت حساسی قرار داده است. در این میان تجارت خارجی کشور نیز مشمول محدودیت در نقل‌وانتقال ارز شده است و اینک کارشناسان به دنبال راه‌های جایگزین برای تسهیل نقل‌وانتقال مالی تجارت هستند. یکی از این راهکارها که چند روز قبل مطرح شد، روش تهاتر بود و اینک صحبت از ارزهای دیجیتالی می‌شود. ارزی که عموماً با نام بیت‌کوین شناخته و مطرح شده است. بازار ارزهای دیجیتال که در سال گذشته از سوی مقامات بانک مرکزی مشمول ممنوعیت معامله واقع شد، اینک در احتمال رفع ممنوعیت به سر می‌برد. بانک مرکزی در ماه‌های گذشته و همزمان با سروصدای بازدهی نجومی بیت‌کوین، بارها بازار این ارزها را به دلیل نوسانات شدید در کنار کسب‌وکارهای رقابتی در بازار شبکه‌ای و هرمی، به ‌شدت ریسکی و غیرقابل اعتماد اعلام کرده بود. سال گذشته نیز مجله فورچون در گزارشی مدعی شد که دولت ایران برای دور زدن تحریم‌های اقتصادی به سمت ارز الکترونیکی بیت‌کوین کشیده شده است. هرچند این گزارش هیچ‌گاه از سوی دولت مورد تایید واقع نشد.

ارزهای دیجیتالی می‌توانند در سراسر جهان طی چند دقیقه یا چند ساعت معاوضه شوند. از آنجا که هیچ نهاد واحدی کنترل بیت‌کوین را بر عهده ندارد، تلاش برای محدود کردن آن نیز تقریباً غیرممکن است. از این‌رو این ابزار می‌تواند برای دور زدن تحریم به کار گرفته شود. این ابزار دیجیتالی نه‌تنها در کشورهایی که مورد تحریم واقع می‌شوند (نظیر ایران و ونزوئلا) کاربرد دارد، که در کشورهایی که با بی‌اعتمادی عمومی نسبت به موسسات مالی روبه‌رو هستند نیز می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد که نمونه بارز آن چین است. چنین ارزهایی می‌تواند هزینه انتشار اسکناس را کاهش دهد و سهولت و توزیع‌پذیری بیشتر پول، دستاورد آن خواهد بود. ارزهای دیجیتالی، پول الکترونیکی به صورت رمزنگاری‌شده هستند که برای مبادلات و تراکنش‌های مالی با هدف حذف واسطه‌ها و امنیت بیشتر طراحی شده‌اند. تفاوت ارزهای دیجیتال با ارزهای سنتی استفاده از فناوری غیرمتمرکز یا بلاک‌چین است. در واقع برای انجام تراکنش‌های مالی و مبادلات نیاز به واسطه‌هایی نظیر دولت، بانک و موسسات مالی نیست و تحت کنترل کامل خود کاربر است.

همزمان، ارزهای دیجیتالی، مشکلات و ریسک‌های خود را نیز دارند. یکی دیگر از مشکلات این‌گونه ارزهای دیجیتالی آن است که پشتوانه مشخصی برای آنها وجود ندارد و در صورت وجود تقلب و تخلف، امکان پیگیری از جایی وجود ندارد، به طوری که منبع تایید بیت‌کوین هم آنچنان که باید شناخته‌شده و شفاف نیست. به‌علاوه معمولاً واحد پولی کشورها معیاری است که نوسانات آن کم باشد. ولی بیت‌کوین نه‌تنها با نوسان روبه‌رو است که ترافیک بالای شبکه در آینده ممکن است تایید صحت معاملات را مشمول زمان کند و هزینه کارمزد تایید نیز ممکن است در آینده بیشتر شود. با مقبولیت بیشتر این‌گونه ارزها توسط بانک‌های مرکزی کشورهای دنیا که از طریق رفع موانع شفافیت در حوزه پولشویی تامین می‌شود، می‌توان از این ابزار برای نقل و انتقالات پولی بهره‌مند شد. پیش‌بینی‌ها می‌گویند که در آینده اسکناس حذف خواهد شد و این ارزهای مجازی است که در نقل‌وانتقال‌ها به کار خواهد آمد.