چرا در برابر ورود تکنولوژیهای مدرن مقاومت میشود؟
ستیز با تکنولوژی
ماشینآلات عامل فقر و بیکاری است! این جمله یکی از مشهورترین جملههایی است که در جریان انقلاب صنعتی در اروپا از سوی مردم بیان میشد؛ به چنان وسعت تاثیرگذاری که جنبشهایی را در مقابله با انقلاب صنعتی تهییج میکرد. یکی از این جنبشها، جنبش لودیتهای بریتانیا بود؛ جنبشی که از سوی رهبری اسطورهای به نام «ند لود»، پیریزی شد و هدف خود را مبارزه با مخترعان و کارخانهدارها معرفی کرد. این پدیده البته برای ایرانیان نیز پدیده آشنایی بود؛ به گواه تاریخ، ورود تکنولوژی به ایران همواره معضلات و مقاومتهایی از این جنس را به همراه داشته است.
کیامحمد صرفی: ماشینآلات عامل فقر و بیکاری است! این جمله یکی از مشهورترین جملههایی است که در جریان انقلاب صنعتی در اروپا از سوی مردم بیان میشد؛ به چنان وسعت تاثیرگذاری که جنبشهایی را در مقابله با انقلاب صنعتی تهییج میکرد. یکی از این جنبشها، جنبش لودیتهای بریتانیا بود؛ جنبشی که از سوی رهبری اسطورهای به نام «ند لود»، پیریزی شد و هدف خود را مبارزه با مخترعان و کارخانهدارها معرفی کرد. این پدیده البته برای ایرانیان نیز پدیده آشنایی بود؛ به گواه تاریخ، ورود تکنولوژی به ایران همواره معضلات و مقاومتهایی از این جنس را به همراه داشته است.
علی فرحبخش، پژوهشگر اقتصادی در مقاله اخیر خود در روزنامه دنیای اقتصاد با عنوان «لودیسم ایرانی» به بیان این معضل پرداخته و نوشته است: «پس از افتتاح تراموای تهران-ری، چارواداران که خر، استر و یابو برای مسافرت در این مسیر کرایه میدادند، در یک برنامه سازماندهیشده به این قطار دودی حمله کردند و واگنهای آن را از کار انداختند، مشابه همان کاری که لودیتها هنگام انقلاب صنعتی انجام داده بودند. در مدت کوتاهی این شرکت بلژیکی ورشکسته شد و تراموا در تهران به بایگانی تاریخ سپرده شد.» او نسبت به ظهور لودیسم ایرانی در قرن بیست و یکم هشدار میدهد و اعتراضات تاکسیرانهای سنتی در مقابل سیستمهای نرمافزاری حمل و نقل نظیر اسنپ را از جنس همان مقابله با ترامواها معرفی میکند.
امروز از مخالفتهای لودیتهای عصر ناصری جز چند سطر مختصر در تاریخ باقی نمانده است و در عوض خطوط راهآهن، سراسر کشور را سپری کرده است. این شاید تلنگری باشد برای لودیتهای ایرانی. چرخهای تکنولوژی دیر یا زود میچرخند و هر آنچه را که سخت باشد، دود میکنند. با این حال نکته مهم این است که ممانعت مقطعی از ورود تکنولوژیهای جدید ضررهایی بر توسعه اقتصادی کشور تحمیل میکند.
لودیسم ایرانی البته مصادیق دیگری همچون انحصارطلبی نیز دارد و در واقع تنها بازندگان ورود تکنولوژی، استفادهکنندگان از روشهای سنتی نیستند بلکه این دسته شامل افرادی نیز میشود که با فراگیر شدن تکنولوژی روز، انحصار خود را بر آن تکنولوژی از دست میدهند. نهادهای سیاستگذار نیز گاه با طرح دلایلی بهانهگونه همچون حمایت از تولید داخلی، بر ادامه این انحصار مهر تایید میزنند و در واقع دسترسی عموم مردم به تکنولوژی را غیرممکن یا پرهزینه میسازند. بنابراین برای برطرف کردن این کارشکنیها، هم عموم مردم و هم نهادهای سیاستگذار باید اقداماتی انجام دهند تا معضل مخالفت لودیتهای ایرانی برطرف شده و وضع مطلوبتری برای همگان ترسیم شود. البته حل این معضل شاید ابتدا نشدنی بهنظر برسد اما خواندن تاریخ لودیسم ایرانی، تحققپذیر بودن آن را مشخص میکند. در پرونده پیش رو تلاش کردیم که ابعاد متفاوت مخالفت لودیتهای ایرانی را ارزیابی و پاسخهای پیشنهادی حل این معضل را بررسی کنیم.