گسترش داعش

انتقام مصر سریع بود. یک روز پس از آنکه تروریست‌های داعش 21 اسیر مصری خود را در لیبی سر بریدند، نیروی هوایی این کشور از مرز گذشت و درنا مرکز استقرار تروریست‌ها در شرق لیبی را بمباران کرد. به ادعای مصر انبارهای تسلیحات و اردوگاه‌های آموزشی از اهداف این حملات بودند. به گفته مقامات لیبی بین 40 تا 50 تروریست کشته شدند و هفت غیرنظامی نیز جان خود را از دست دادند. رادیوی مصر با پخش سرودها و آهنگ‌های میهن‌دوستانه به تقدیر از «عقابان مصر» پرداخت.
اما حملات هوایی نقش زیادی در جلوگیری از گسترش ناامنی و افراط‌گرایی که لیبی و همسایگانش را تهدید می‌کند، ندارد. از زمان سقوط معمر قذافی در سال 2011 کشور لیبی چندپاره شده است و دو دولت متقابل به همراه گروه‌های نظامی طرفدار خود در آن مستقر هستند. جامعه جهانی دولت حاکم در توبروک را به رسمیت می‌شناسد. نیروهای ارتش لیبی از مرزهای صحرایی می‌گذرند تا شورشیان ساحل را مهار کنند. سلاح‌های زیادی به کشور قاچاق می‌شود که به گفته برخی می‌توان به یک موشک ضدهوایی اشاره کرد که در سال 2014 یک فروند بالگرد ارتش مصر را در صحرای سینا هدف قرار داد. تعداد افراط‌گرایان به شدت افزایش یافته است. حداقل سه گروه که در استان‌های مختلف لیبی فعالیت دارند با گروه داعش بیعت کرده‌اند. آخرین نسخه دابق -‌‌مجله گروه داعش‌-‌ از افزایش نفوذ و گسترش این گروه حکایت دارد. این نشریه همچنین به عملیات داعش در حمله مرگبار به هتلی مجلل در تریپولی در ماه گذشته و به اسارت گرفتن 21 نفر در سیرته اشاره می‌کند. کشتار این گروه وحشتناک‌ترین جنایتی بود که توسط داعش در خارج از سوریه و عراق انجام گرفت. هم‌اکنون داعش مرتب ادعا می‌کند که نیروهایش درصدد حمله به کشورهای جنوب اروپا هستند که با آنها فاصله دریایی بسیار کوتاهی دارند.
اما با وجود شعارهای حماسی و جنگ‌طلبانه احتمال عبور نیروهای زمینی مصری از مرز بعید است. از یک طرف مصر نگران تاثیر معکوس آن است. پس از حملات هوایی، یکی از گروه‌های نظامی غیروابسته به داعش هشدار داد انتقام شدیدی خواهد گرفت. هرچند این تهدید علیه صدها هزار مصری شاغل در لیبی دارای ذخایر نفتی نمی‌شود. از سوی دیگر، مصر به اندازه کافی در مقابله با شورشیان داخلی خود دردسر دارد و باید با حضور فزاینده داعش در سینا مبارزه کند.
دولت توبروک هرچند به طور نمادین از حملات هوایی استقبال کرد اما دولت تریپولی با محکوم کردن حمله، آن را اقدامی علیه حاکمیت لیبی دانست. الجزایر که همسایه غربی لیبی است نسبت به هرگونه مداخله بیشتر ابراز نگرانی کرد.
با وجود این هشدارها، مصر و دولت توبروک از شورای امنیت سازمان ملل درخواست کرده‌اند نیرویی بین‌المللی به منطقه بفرستد. مصر همچنین از درخواست لیبی برای بخشی از تحریم‌ تسلیحاتی لیبی حمایت می‌کند تا به دولت توبروک و متحدش گروه نظامی ژنرال بازنشسته خلیفه حفتر کمک شود. مسدود ساختن راه‌های دریایی حمل سلاح به تریپولی از دیگر خواسته‌های مصر است.
به نظر نمی‌رسد سازمان ملل با درخواست اعزام نیرو موافقت کند. ایتالیا در ابتدا اعلام کرد حاضر است نیروهایی را برای رهبران قوای سازمان ملل به لیبی بفرستد اما در 16 فوریه حرف خود را پس گرفت. فرانسه نیز که در هفته گذشته قرارداد 9/5 میلیارددلاری فروش 24 جت به مصر را به امضا رساند بر لزوم پیدا کردن راه‌حلی دیپلماتیک تاکید دارد. کشورهای دیگری که در سطح گسترده‌تر وارد این مناقشه شده‌اند تعهدی برای حمایت از تلاش‌های سازمان ملل برای برقراری صلح در لیبی نمی‌بینند. بخشی به آن دلیل است که جنگ لیبی توسط خارجی‌ها برپا شد. مصر، امارات متحده عربی و متحدان آنها از لیبی به عنوان میدان جنگی علیه افراط‌گرایان استفاده می‌کنند. تندروانی که ظاهراً مورد حمایت ترکیه و قطر قرار دارند. پس از حملات هوایی اخیر، قطر سفیر خود را از مصر فراخواند.
تقاضای مصر برای کمک بین‌المللی تحت تاثیر سرکوب مخالفان توسط دولت با عنوان مقابله با تروریسم قرار دارد. ژنرال حفتر که آرزوی خود را برای رسیدن به مقام ریاست‌جمهوری لیبی پنهان نمی‌کند نگرانی خود را از گستردگی شبکه دشمنانش ابراز کرده است. با توجه به آسیب‌پذیر بودن مصر، این کشور ممکن است ترجیح دهد با همکاری امارات به طور مخفیانه از ژنرال حفتر حمایت کند. گمان می‌رود این کشور در تابستان گذشته خدمات پشتیبانی را برای دو مورد حمله هوایی توسط امارات فراهم کرده باشد. موضوعی که هیچ‌کدام از دو دولت تایید نکرده‌اند.
ائتلاف عربی جدیدی متشکل از مصر، امارات و اردن علیه تروریست‌ها در حال شکل‌گیری است. از زمان پخش ویدئوی سوزاندن خلبان اردنی توسط داعش، این کشور حملات هوایی خود را در سوریه شدت داده است. امارات که پس از اسارت آن خلبان حملات هوایی را کاهش داده بود دوباره جنگنده‌های بیشتری به اردن اعزام کرده است. این کشور ممکن است فعالیت‌های خود را در لیبی نیز افزایش دهد. اما صرف افزایش شمار حملات هوایی خطرات خود را به همراه دارد. پاسخ‌های سنگین و غیرقابل پیش‌بینی می‌تواند مشکل را تشدید کند. در حال حاضر، بهترین امید برای توقف این بحران آن است که دولت خودخوانده تریپولی که تروریست‌ها را در جمله متحدان خود می‌شمارد از تمرکز داعش بر تجزیه کشور احساس ترس کند و برای تشکیل دولت متحد با توبروک به گفت‌وگوهای جدی بنشیند. مقامات تریپولی که تاکنون چشمان خود را بر حضور داعش در لیبی بسته بودند دیدگاه خود را هنگامی تغییر دادند که مقاله‌ای در مجله دابق آنها را کافر خواند و نیروهای داعش ایستگاه رادیویی سیرته را تصرف کردند. مقامات تریپولی نیروهای خود را به سیرته اعزام کردند و گفتند «کسانی که ثبات آنجا را برهم بزنند با مشتی آهنین مواجه خواهند شد». اما بسیاری از مردم لیبی فکر می‌کنند این اقدام بسیار دیرهنگام است.
منبع: اکونومیست