امید واهی

«بگذارید بهترین پیشنهاد سرمایه‌گذاری را برایتان مطرح کنم.» هر هفته شما ممکن است توصیه‌هایی برای خرید سهام را از جانب مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری دریافت کنید. آنها به شما می‌گویند که ارزش سهام در هفته آینده بالا یا پایین می‌رود. اگر پس از گذشت 10 هفته تمام توصیه‌ها مناسب و صحیح بودند آنگاه شما با اشتیاق تمام پول خود را برای سرمایه‌گذاری در اختیارشان قرار می‌دهید. در این صورت فقط یک در هزار احتمال دارد که نتیجه بدشانسی باشد.
اما این یک حقه‌بازی ساده است. مدیر صندوق یک سهم را به طور تصادفی انتخاب می‌کند و 100 هزار ای‌میل می‌فرستد. به نیمی از دریافت‌کنندگان گفته می‌شود سهام بالا می‌رود و نیم دیگر خبر سقوط ارزش آن سهم را می‌گیرند. پس از اولین هفته گروهی 50 هزارنفری که توصیه صحیح را دریافت کرده‌اند ای‌میل دومی را می‌گیرند و گروهی که پیش‌بینی برایشان اشتباه درآمد از فهرست حذف می‌شوند. این کار به مدت 10 هفته ادامه پیدا می‌کند. مطابق قانون معدل‌گیری، در پایان این دوره 98 سرمایه‌گذار باقی می‌مانند که از نبوغ مدیر صندوق اطمینان پیدا کرده‌اند و حاضرند پول خود را در اختیارش قرار دهند.
این کار نمونه‌ای قدیمی از سوء‌استفاده از علم آمار است. اگر آزمون‌های زیاد و کافی بر یک دسته داده انجام گیرد -‌مثلاً نیم میلیون توالی ژنتیکی برای پیدا کردن رابطه با یک بیماری آزموده شوند- به دنبال آن توالی‌های زیادی پیدا خواهند شد که معنادار به نظر می‌رسند. اما اکثر آنها نتیجه شانس هستند.
این مشکل گریبان بسیاری از دانشمندان را در رشته‌های مختلف گرفته است. افراد به طور طبیعی مایل‌اند نتایج معنادار آماری یک گزارش را بپذیرند. مثلاً قبول می‌کنند که یک دارو بیماری خاصی را درمان می‌کند یا یک ماده شیمیایی باعث سرطان می‌شود. چنین نتایجی اغلب در نشریات دانشگاهی منتشر می‌شوند یا در صدر اخبار روزنامه‌ها قرار می‌گیرند. اما هنگامی که دانشمندان دیگری تلاش می‌کنند تا نتایج را تکرار کنند این ارتباط معنادار محو می‌شود چراکه نتیجه اولیه کاملاً تصادفی بوده است. طبیعی است که نتایج آزمون دوم کمتر گزارش می‌شود.
برای مقابله با چنین مشکلی، دانشمندان به آزمون‌های آماری سختگیرانه‌تر روی آورده‌اند. به عنوان نمونه هنگام جست‌وجو برای ذره ریزاتمی به نام ذره هیگز، دانشمندان تصمیم گرفتند نتایج پنج انحراف معیار از حد نرمال فاصله داشته باشد تا وجود این ذره ثابت شود. یعنی احتمال خطا یک در سه و نیم میلیون بود.
پژوهش‌های مالی نیز به شدت در معرض دستکاری‌های آماری قرار دارند. محققان دانشگاهی هزاران سهم، اوراق قرضه و ارزهای رایج را می‌بینند که در چندین کشور مبادله می‌شوند و داده‌های قیمت روزانه آنها به مدت چند دهه موجود است. آنها می‌توانند با ارزیابی مجدد هزاران رابطه همبستگی به این نتیجه برسند که فقط تعداد اندکی از این اوراق بهادار راهبردهای سودآور دارند. نتایج اغلب پژوهش‌های مالی با دو انحراف معیار به دست آمده‌اند که به اندازه کافی سختگیرانه نیست.
یک راه برای دور زدن این مشکل آن است که آزمون‌هایی خارج از نمونه انجام گیرند. اگر داده‌های 20‌ساله را در اختیار دارید آنها را نصف کنید. اگر یک راهبرد در نصف اول داده‌ها کارگر باشد آن را در نیمه دوم تکرار کنید. اگر نتایج یکسان نباشد احتمالاً راهبرد اصلی تقلبی است. مشکل آزمون خارج از نمونه آن است که پژوهشگران می‌دانند در گذشته چه اتفاقاتی رخ داده است بنابراین ممکن است راهبردهای خود را طبق آن طراحی کرده باشند. به عنوان مثال آنها ممکن است عامدانه داده‌های سهام بانک‌ها را در سال‌های 2007 و 2008 حذف کرده باشند. علاوه بر این، نصف کردن داده‌ها به معنای تعداد کمتر مشاهدات است و کشف روابطی را که از نظر آماری واقعاً معنادار هستند دشوار می‌سازد. به عقیده یکی از محققان تنها رویکرد واقعی خارج از نمونه آن است که گذشته را نادیده بگیریم و ببینیم آیا راهبرد در آینده کار می‌کند یا خیر. اما سرمایه‌گذاران یا مدیران صندوق‌ها صبر کافی برای چنین کاری را ندارند. آنها هم‌اکنون یک راهبرد برنده می‌خواهند نه پنج سال دیگر.
بنابراین فضای کلی تیره و تار است. اکثر پژوهش‌های تجربی در امور مالی که در نشریات دانشگاهی انتشار یافته‌اند یا توسط یک مدیر صندوق به عنوان راهبرد تجاری فعال به اجرا گذاشته شده‌اند، غلط هستند، این بدان معناست که نیمی از محصولات مالی که شرکت‌ها به مشتریان می‌فروشند، تقلبی‌اند.
درسی که دانشگاهیان از این بحث می‌گیرند ساده است: در آینده باید تحلیل‌ها با سختگیری بیشتری انجام گیرند تا شمار نتایج مثبت اما غیر‌واقعی حاصل از داده‌ها کمتر شود. مشتریان صنعت سرمایه‌گذاری نیز باید بدبینی و تردید بیشتری نسبت به راهبردهای تجاری مدیران صندوق‌ها به خرج دهند.
در مجموع شاید خوانندگان برای سرمایه‌گذاری پس‌اندازهایشان سردرگم شوند. اما نگران نباشید. ما یک راهبرد سرمایه‌گذاری معرفی می‌کنیم که مطمئناً ثروت شما را چند برابر می‌کند. فقط ای‌میل خود را بدهید و هر ماه توصیه‌ای درباره سهام دریافت کنید!!!
منبع:‌اکونومیست