خاموشی صدای ضد‌آپارتاید

نادین گوردیمر، نویسنده سفیدپوست اهل آفریقای جنوبی و برنده جایزه نوبل ادبیات، در ۹۰سالگی در شهر ژوهانسبورگ درگذشت. از نادین گوردیمر، به عنوان نویسنده ضد‌نژادپرستی یاد می‌کنند. گوردیمر را پس از نلسون ماندلا، رساترین صدا علیه آپارتاید و نژادپرستی در کشور آفریقای جنوبی می‌دانند. خانم گوردیمر در سال ۱۹۷۴ جایزه ادبی بوکر و در سال ۱۹۹۱ جایزه نوبل در رشته ادبیات را از آن خود کرد. بسیاری از او به عنوان بهترین نویسنده آفریقای جنوبی نام برده‌اند. مارگرت اتوود، نویسنده مشهور کانادایی می‌گوید: «به‌دشواری می‌توان تاریخ رمان در آفریقای جنوبی و تاریخ رمان سیاسی در قرن بیستم را بدون او تصور کرد.» رمان‌ها و داستان‌های گوردیمر بازتاب زندگی و احساسات انسان‌هایی بود که دهه‌ها تحت سلطه حاکمیت اقلیت سفیدپوست گرفتار شده بودند. مضمون بسیاری از داستان‌های او عشق، نفرت و دوستی در جامعه‌ای سرشار از تبعیض بود که تا سال ۱۹۹۴ و انتخاب نلسون ماندلا به عنوان اولین رئیس‌جمهور سیاهپوست آفریقای جنوبی به حیات خود ادامه داد. خانم گوردیمر که عضو کنگره ملی آفریقا بود قلمش را به عنوان سلاحی برای مبارزه با حاکمیت نابرابر سفیدپوستان بر سیاهان به کار گرفت و دشمنی طبقه حاکم را به جان خرید. بعضی از آثار او مانند «دنیای غریبه‌ها» و «دختر برگر» در آفریقای جنوبی دوران آپارتاید ممنوع شد، اما گوردیمر هرگز از محکوم کردن نژادپرستی و برملا کردن لایه‌های پیچیده دورویی انسان دست برنداشت. او بعد از دریافت جایزه نوبل در سخنرانی خود گفت: «من نمی‌توانم فقط آپارتاید را محکوم کنم، در حالی که بی‌عدالتی انسانی در همه جا دیده می‌شود.» او بعدها به یکی از مبارزان فعال جنبش مقابله با بیماری ایدز بدل شد و با گروه «پیکار برای درمان ایدز» برای جمع‌آوری کمک مالی و فشار بر دولت آفریقای جنوبی برای درمان رایگان مبتلایان به این بیماری همکاری کرد. نادین گوردیمر با انتقاد از جیکوب زوما، رهبر فعلی کنگره ملی آفریقا، با قوانین دولت او که آزادی بیان و نشر را برای مخالفان محدود می‌کند صراحتاً مخالفت می‌کرد. گوردیمر ماه گذشته در مصاحبه‌ای گفته بود: وقتی فکر می‌کنی که مردم برای خلاصی از سانسور در همه شکل آن چه رنج‌هایی کشیده‌اند، برقراری مجدد سانسور برایت غیرقابل تصور می‌شود. گوردیمر دختر یک ساعت‌ساز اهل لیتوانی و مادرش هم یک انگلیسی یهودی‌زاده بود. او نوشتن را از ۹سالگی شروع کرد و اولین نوشته‌اش در ۱۵سالگی چاپ شد. با افزایش استقبال عمومی از نوشته‌های او، آزادمنشی گوردیمر در آفریقای جنوبی دوره آپارتاید به او وجهه‌ای رادیکال داد. اما با وجود اعتبار روزافزون در خارج از کشور و شناخته شدن او به عنوان یکی از نویسندگان خبره ادبیات انگلیسی، سرانجام حکومت آپارتاید سه کتاب او را در دهه‌های 60 و 70 قرن بیستم ممنوع کرد.