تاریخ انتشار:
چرا جایزه صلح به ظریف و کری نرسید؟
هفته صالحی
اوباما هم پس از سخنرانی جلسه را ترک کرد اما به نظر می‌رسد اوباما نه برای دست دادن با من بلکه برای دست دادن با رئیس‌جمهور روحانی برنامه‌ریزی کرده بود. آنچه من انجام دادم رسم ادب اسلامی بود چراکه اوباما به طرف من آمد و دست داد و این مجموعاً یک دقیقه طول کشید.
در حالی که بحث عمده رسانه‌های سیاسی کشور در ابتدای هفته به پرونده برجام و همچنین سرنوشت جان‌باختگان و مفقودان ایرانی حادثه منا اختصاص داشت، انتشار خبر شهادت سردار حسین همدانی مستشار نظامی سپاه در سوریه، همه نگاه‌ها را به این حادثه معطوف کرد و در نتیجه بخش عمده تیترها و تحلیل‌های رسانه‌های شنبه و یکشنبه به این ضایعه اختصاص یافت. متاسفانه در روزهای پایانی هفته پیش نیز در خبری دیگر اعلام شد دو سردار دیگر سپاه نیز در سوریه به شهادت رسیدند. «تسنیم» در این باره نوشت: «حاج‌حمید مختاربند معروف به «ابوزهرا»، مسوول سابق ستاد تیپ یکم حضرت حجت اهواز که از پیشکسوتان جهاد و شهادت بود، در جریان نبرد با عناصر تکفیری داعش در سوریه به شهادت رسید. همچنین فرشاد حسونی‌زاده فرمانده اسبق تیپ صابرین و از مدافعان حرم حضرت زینب (سلام‌الله علیها) نیز در عرصه رویارویی با عناصر تروریستی تحت فرمان ابوبکر البغدادی در سوریه به فیض عظیم شهادت نائل آمد.»
بحث درباره مواجهه تصادفی محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و باراک اوباما رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده نیز در هفته پیش واکنش‌هایی را در پی داشت. به طور نمونه عبدالکریم عابدینی امام‌جمعه قزوین در این‌باره اعلام کرد: «...دستان رئیس‌جمهور آمریکا کثیف‌ترین و آلوده‌ترین چنگال‌هایی است که در جهان دست به جنایت می‌زند و حال اگر دستی به هر دلیل به آن چنگال می‌رسد آلوده می‌شود و آلودگی آن هرگز پاک نخواهد شد. الا اینکه از این جرم سیاسی توبه کنند و تحولی دیده شود. این اقدام را مردم ما نمی‌بخشند چرا که از آن رهبر انقلاب ابراز نگرانی کردند و فرمودند هر نوع مذاکره با آمریکا ممنوع است.» این مواجهه محمدجواد ظریف را نیز به کمیسیون امنیت ملی مجلس کشاند.
به گزارش «خانه ملت» نوذر شفیعی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس درباره این جلسه گفت: «در کمیسیون آقای احمدعلی مقیمی، نماینده بهشهر علت دست دادن محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه با رئیس‌جمهور آمریکا را از او سوال کرد و گفت که وزیر امور خارجه نماینده ملت ایران بوده و عملاً به نام ملت ایران دست داده است. محمدجواد ظریف در پاسخ به این سوال گفت: معمولاً روسای جمهور پس از سخنرانی خود در سازمان ملل جلسه را ترک می‌کنند و اوباما هم پس از سخنرانی جلسه را ترک کرد اما به نظر می‌رسد اوباما نه برای دست دادن با من بلکه برای دست دادن با رئیس‌جمهور روحانی برنامه‌ریزی کرده بود. آنچه من انجام دادم رسم ادب اسلامی بود چراکه اوباما به طرف من آمد و دست داد و این مجموعاً یک دقیقه طول کشید. همچنین اوباما گفت که در خصوص برجام زحمت زیادی کشیده شده و باید در اجرای آن کوشا باشیم.» ظریف همچنین تاکید کرد: «تنها درباره مذاکرات هسته‌ای با طرف آمریکایی گفت‌وگو شد.» این توضیحات این نماینده را قانع نکرد و احتمالاً تا چند روز آینده باید منتظر طرح این سوال در صحن علنی بهارستان باشیم.
به گزارش «خانه ملت» نوذر شفیعی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس درباره این جلسه گفت: «در کمیسیون آقای احمدعلی مقیمی، نماینده بهشهر علت دست دادن محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه با رئیس‌جمهور آمریکا را از او سوال کرد و گفت که وزیر امور خارجه نماینده ملت ایران بوده و عملاً به نام ملت ایران دست داده است. محمدجواد ظریف در پاسخ به این سوال گفت: معمولاً روسای جمهور پس از سخنرانی خود در سازمان ملل جلسه را ترک می‌کنند و اوباما هم پس از سخنرانی جلسه را ترک کرد اما به نظر می‌رسد اوباما نه برای دست دادن با من بلکه برای دست دادن با رئیس‌جمهور روحانی برنامه‌ریزی کرده بود. آنچه من انجام دادم رسم ادب اسلامی بود چراکه اوباما به طرف من آمد و دست داد و این مجموعاً یک دقیقه طول کشید. همچنین اوباما گفت که در خصوص برجام زحمت زیادی کشیده شده و باید در اجرای آن کوشا باشیم.» ظریف همچنین تاکید کرد: «تنها درباره مذاکرات هسته‌ای با طرف آمریکایی گفت‌وگو شد.» این توضیحات این نماینده را قانع نکرد و احتمالاً تا چند روز آینده باید منتظر طرح این سوال در صحن علنی بهارستان باشیم.
هفته پیش بیست و سومین سفر استانی کابینه یازدهم نیز به انجام رسید. مقصد مازندران بود و دولتی‌ها برای آنکه بتوانند طی یک روز به همه امور رسیدگی کنند تقریباً از هم جدا شدند. حسن روحانی، رئیس‌جمهوری مطابق رسم سفرهای استانی راهی ورزشگاه مرکز استان شد تا در جمع مردمی که به استقبالش آمده بودند، سخن بگوید و همراهانش هر یک به شهری دیگر در مازندران رفتند. همان‌طور که انتظار می‌رفت «برجام» محور اصلی سخنان رئیس‌جمهوری بود اما روحانی که از انتظار و اشتیاق مردم برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور به خوبی آگاه است، این دو موضوع را کنار هم قرار داد و تاکید کرد: «برجام باید وسیله‌ای برای انسجام و سکویی برای جهش اقتصادی باشد.» او در این سخنرانی تصریح کرد که کاسبان تحریم نیز از توافق برجام سود خواهند برد.
از دیگر اخبار هفته پیش می‌توان به اطلاعیه سخنگوی دستگاه قضایی اشاره کرد. اطلاعیه‌ای که در آن تاکید شده بود شکایت محمود احمدی‌نژاد رئیس دولت پیشین از اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری از سوی دادگاه رد شده است. اتفاقی که به صورتی می‌تواند نشان‌دهنده صحت ادعاهای جهانگیری درباره تخلفات دولت قبل نیز تعبیر شود.
چرا جایزه صلح به ظریف و کری نرسید؟
در حالی که بسیاری از شهروندان ایرانی انتظار داشتند که جایزه صلح نوبل به محمدجواد ظریف و جان کری وزرای خارجه ایران و ایالات‌متحده برسد، جمعه هفته پیش آشکار شد که این جایزه به گروهی تونسی تعلق گرفته است. «شرق» در یادداشتی با عنوان «چرا جایزه صلح به ظریف و کری نرسید؟» به این مساله پرداخت و نوشت: «جایزه صلح نوبل به مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران و آمریکا نرسید. بعد از حدود یک ماه فشار رسانه‌ای بر کمیته نروژی نوبل، این کمیته تصمیم گرفت جایزه صلح را به کمیته گفت‌وگوهای چهارجانبه تونس هدیه و وزرای خارجه ایران و آمریکا را از دریافت این جایزه محروم کند. این اتفاق بهترین تصمیم روان‌شناختی این کمیته بوده است و شاید پیام قوی‌ای باشد به هر دو تیم مذاکره‌کننده ایران و آمریکا. چرا؟ در نگاه علم روان‌شناسی، مذاکره سیاسی در چارچوب فرآیند کلی مذاکره فهمیده می‌شود. این فرآیند از اجزایی تشکیل شده است که غیاب هریک می‌تواند آن را به هم بریزد؛ «مطرح کردن راه‌حل‌های هر دو طرف»، «یافتن راه‌حل مشترک»، «اجرای راه‌حل» و «بررسی راه‌حل انتخاب‌شده».
اینکه مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران، آمریکا، اتحادیه اروپا، چین و روسیه دو سال تمام از وقت، عمر و انرژی خود را صرف مذاکرات طولانی درباره برنامه هسته‌ای ایران کردند و نهایتاً توانستند به توافقی برسند، فرآیند مذاکره را تمام‌شده قلمداد نمی‌کند. این مذاکرات وقتی به معنای واقعی به اتمام می‌رسد که راه‌حل انتخاب‌شده به اجرا گذاشته و نحوه اجرا بررسی شود. پس قاصدان صلح ایران و آمریکا کارشان به اتمام نرسیده است. محمدجواد ظریف اگرچه تاکنون با انرژی تمام‌نشدنی خود کاری کرده است کارستان، اما هنوز پیچ‌های خطرناکی بر سر راه اوست؛ «اجرای راه‌حل» و «بررسی راه‌حل در عمل». پیچ‌هایی که مانع‌تراشان، مخالفان و منتقدان بسیاری در آن به انتظار محمدجواد ظریف و همتای آمریکایی او نشسته‌اند تا او به سرمنزل مقصود نرسد. انتخاب‌کنندگان برنده جایزه صلح نوبل با درک اهمیت این موضوع و با توجه به اینکه موعد انتخاب کاندیداها ۳۱ ژانویه بوده و در آن زمان دو طرف تنها به توافقی موقت رسیده بودند و هنوز مذاکره بر سر توافق نهایی ادامه داشت و هنوز حتی به مرحله دوم فرآیند مذاکره هم نرسیده بودند، حاضر نشدند مذاکره‌کنندگان هسته‌ای را به عنوان برندگان صلح نوبل انتخاب کنند. این کمیته حداقل دو بار در این انتخاب دچار اشتباه شده بود و امسال انتخاب‌کنندگان خواستند برای بار سوم اشتباه‌شان را تکرار نکنند.»
اینکه مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران، آمریکا، اتحادیه اروپا، چین و روسیه دو سال تمام از وقت، عمر و انرژی خود را صرف مذاکرات طولانی درباره برنامه هسته‌ای ایران کردند و نهایتاً توانستند به توافقی برسند، فرآیند مذاکره را تمام‌شده قلمداد نمی‌کند. این مذاکرات وقتی به معنای واقعی به اتمام می‌رسد که راه‌حل انتخاب‌شده به اجرا گذاشته و نحوه اجرا بررسی شود. پس قاصدان صلح ایران و آمریکا کارشان به اتمام نرسیده است. محمدجواد ظریف اگرچه تاکنون با انرژی تمام‌نشدنی خود کاری کرده است کارستان، اما هنوز پیچ‌های خطرناکی بر سر راه اوست؛ «اجرای راه‌حل» و «بررسی راه‌حل در عمل». پیچ‌هایی که مانع‌تراشان، مخالفان و منتقدان بسیاری در آن به انتظار محمدجواد ظریف و همتای آمریکایی او نشسته‌اند تا او به سرمنزل مقصود نرسد. انتخاب‌کنندگان برنده جایزه صلح نوبل با درک اهمیت این موضوع و با توجه به اینکه موعد انتخاب کاندیداها ۳۱ ژانویه بوده و در آن زمان دو طرف تنها به توافقی موقت رسیده بودند و هنوز مذاکره بر سر توافق نهایی ادامه داشت و هنوز حتی به مرحله دوم فرآیند مذاکره هم نرسیده بودند، حاضر نشدند مذاکره‌کنندگان هسته‌ای را به عنوان برندگان صلح نوبل انتخاب کنند. این کمیته حداقل دو بار در این انتخاب دچار اشتباه شده بود و امسال انتخاب‌کنندگان خواستند برای بار سوم اشتباه‌شان را تکرار نکنند.»
هفته صالحی
علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در هفته پیش به چهره نخست رسانه‌های ایران بدل شده است. فارغ‌التحصیل آرام و کم‌حرف دانشگاه ام‌آی‌تی ایالات‌متحده از اسفند پارسال به صورت رسمی و آشکار به تیم مذاکره‌کننده ایرانی با شش قدرت جهانی پیوست. این متخصص مهندسی هسته‌ای که ریاست دانشگاه صنعتی شریف را نیز در رزومه شغلی خود دارد در یک دهه اخیر به یکی از نمادهای آرامش و مدارا میان دولتمردان ایرانی بدل شده بود. نماینده ایران در سازمان انرژی اتمی دولت اصلاحات که در اقدامی خلاف عادت دولت نهم ارتقا یافت و به ریاست سازمان انرژی اتمی رسید؛ چهره‌ای که در جشن اتمی دولت نهم بی‌پروا از رئیس پیشین خود به نیکی یاد کرد و دستاوردهای هسته‌ای کشور را محصول مدیریت دولت‌های پیشین نیز دانست. صالحی در کرسی وزارت امور خارجه دولت دهم نیز قدبلندتر از سایر اعضا نشان می‌داد. در همه این ادوار کمتر رسانه‌ای توانسته بود تصویری غیرآرام از او را منتشر کند.
با همه این احوال می‌توان گفت بسیاری از عکاسان خبری یکشنبه پیشین فرصتی یافتند که برانگیختگی دولتمرد آرام و آراسته دهه اخیر را در فیگورهای متفاوت ثبت کنند. «فرهیختگان» در این‌باره با اشاره به تهدید یکی از نمایندگان مجلس مبنی بر اعدام و تدفین با سیمان صالحی و وزیر امور خارجه نوشت: «رئیس سازمان انرژی اتمی دولت یازدهم که معلوم بود به‌شدت نگران سرنوشت برجام است، پس از مکالمه خصوصی با روح‌الله حسینیان -یکی از نمایندگان منتقد برجام- که او و همکارش محمدجواد ظریف را به سبب تهیه برجام تهدید کرده بود، به پشت تریبون مجلس رفت و با سخنان محکم، تا حدودی احساسی و در عین حال منطقی خود نقشی بسزا در تصویب کلیات برجام بازی کرد. افشاگری صالحی درباره اظهارات حسینیان، جوی سنگین و منفی علیه این چهره منتقد دولت در افکار عمومی و بسیاری از رسانه‌های کشور به وجود آورد. تصور بر این بود که صالحی خرسند از این فرصت فراهم‌شده، حملات خود را به این نماینده تشدید کند، اما فردای آن روز در اقدامی کمتر دیده‌شده در جغرافیای سیاست ایران -دست‌کم در یک دهه اخیر- این دولتمرد پس از دریافت خبر بستری شدن روح‌الله حسینیان در بیمارستان به عیادت او رفت و
عملاً به بسیاری از بازیگران عرصه سیاست در ایران درس مروت داد. فکر می‌کنید اگر صالحی دیروز به بیمارستان منتقل می‌شد، چند نفر از عزیزان منتقد برجام در بهارستان به عیادت او می‌شتافتند؟»
با همه این احوال حسینیان دو روز بعد مجدداً تهدید خود علیه صلحی و ظریف را تکرار کرد. «اعتماد» هم در یادداشتی به قلم مسعود پزشکیان نماینده مجلس نوشت: «...بی‌اخلاقی‌هایی که مع‌الاسف در جلسه روز یکشنبه مجلس هم در یک نمای کامل به نمایش درآمد؛ از تهدید وزیر امور خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی به «اعدام» گرفته تا انواع و اقسام نسبت‌های ناروایی که زده شد و روش‌های خارج از عرف و اخلاق و قانونی که برای رد برجام به کار بسته شد. این یک صحنه تاسف‌آور از وضعیت مناسبات سیاسی ایران بود. صحنه‌ای که باید ذهن همه را برای یک بازنگری بزرگ تحت تاثیر قرار دهد. در مذمت این وضعیت می‌توان هزاران سخن گفت اما یک نکته مثبت را هم نمی‌توان از نظر دور داشت... واقعیت این است فراگیری آسیب رفتارهای خارج از چارچوب‌های اخلاقی زمینه مناسبی را برای اجماع علیه این دست رفتارها ایجاد می‌کند.»
با همه این احوال حسینیان دو روز بعد مجدداً تهدید خود علیه صلحی و ظریف را تکرار کرد. «اعتماد» هم در یادداشتی به قلم مسعود پزشکیان نماینده مجلس نوشت: «...بی‌اخلاقی‌هایی که مع‌الاسف در جلسه روز یکشنبه مجلس هم در یک نمای کامل به نمایش درآمد؛ از تهدید وزیر امور خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی به «اعدام» گرفته تا انواع و اقسام نسبت‌های ناروایی که زده شد و روش‌های خارج از عرف و اخلاق و قانونی که برای رد برجام به کار بسته شد. این یک صحنه تاسف‌آور از وضعیت مناسبات سیاسی ایران بود. صحنه‌ای که باید ذهن همه را برای یک بازنگری بزرگ تحت تاثیر قرار دهد. در مذمت این وضعیت می‌توان هزاران سخن گفت اما یک نکته مثبت را هم نمی‌توان از نظر دور داشت... واقعیت این است فراگیری آسیب رفتارهای خارج از چارچوب‌های اخلاقی زمینه مناسبی را برای اجماع علیه این دست رفتارها ایجاد می‌کند.»
تصویب برجام در مجلس با حواشی زیادی همراه بود. حمید رسایی از نمایندگان منتقد دولت ادعا کرد این طرح با تصمیم و اعمال نفوذ علی لاریجانی، علی شمخانی، علی‌اصغر میرحجازی رئیس مجلس، دبیر شورای عالی امنیت ملی و یکی از اعضای دفتر مقام معظم رهبری به تصویب رسید. این خبر با تکذیبیه دفتر مقام معظم رهبری مواجه شد. در پی نقل مطالب غلط و خلاف واقع مبنی بر نقش مستقل برخی مسوولان دفتر مقام معظم رهبری در روند رسیدگی قانونی طرح «اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام»، روابط عمومی دفتر مقام معظم رهبری در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «این مطالب خلاف واقع و فاقد اعتبار است.» در این اطلاعیه تصریح شده بود: «مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در موارد متعددی بر طی شدن مسیر قانونی بررسی مفاد برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تاکید داشته‌اند و در اطلاعیه اخیر دفتر مقام معظم رهبری در تاریخ 10 /6 /1394 نیز اعلام شد که مواضع رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره این موضوع، صریح، شفاف و دقیق در سخنرانی‌های ماه‌های اخیر ایشان اعلام شده و در اختیار همگان قرار دارد.»
با همه اعتراض‌های منتقدان دولت که در تیترهای روز چهارشنبه روزنامه‌ها وابسته به آنها از جمله کیهان: تصمیم 15 دقیقه‌ای مجلس برای 15 سال، وطن‌امروز: یک ربع!، جوان: واریز برجام در جیب دولت و... کاملاً مشهود بود، شورای نگهبان نیز عصر چهارشنبه این طرح را تصویب و عملاً این توافق را وارد فاز اجرایی کرد.
دیدگاه تان را بنویسید