عربستان سعودی

پادشاه 79‌ساله عربستان سعودی، سلمان بن عبدالعزیز سعود، از زمان پیشی گرفتن از برادر ناتنی خود در ماه ژانویه وجهه جسورانه خود را حفظ کرده است. در حالی که هر پادشاهی که به تازگی تاجگذاری کرده است از بخت بد رنج می‌برد، اما بسیاری از غصه‌های ملک سلمان یا مزمن است (هر لحظه نجواهایی از این کشور مبنی بر این امر به گوش می‌رسد) یا محصول یک سیستم در حال سقوط است، که با وجود عدم شفافیت و نواقص رهبری بدتر می‌شوند.
سقوط یک جرثقیل ساختمان‌سازی در 11 سپتامبر در مسجد اعظم مکه که سبب کشته شدن بیش از 100 زائر شد حادثه‌ای غریب بود. اما حادثه ازدحام جمعیت در 24 سپتامبر که طبق آمارهای رسمی منجر به کشته‌ شدن 769 زائر شد حادثه‌ای عجیب نبود؛ این حادثه در پی یک رشته تلفات گروهی در مراسم حج رخ داد که تلاش‌های عربستان را برای امن کردن مکان‌های مقدس اسلام خنثی کرد. این امر برای ملک سلمان که یکی از القابش خادم حرمین شریفین است، شرم‌آور است. اما روزنامه‌های سعودی از روی وظیفه‌شناسی تلگرامی را منتشر کردند که در آن شاهزاده محمد بن نایف از برادرزاده خود که ریاست کمیته ساماندهی مراسم حج را بر عهده دارد برای نتایج «موفقیت‌آمیز» تقدیر کرده است. این کشور به پرسش‌های مربوط به تلفات انسانی ناشی از جنگ در یمن بی‌اعتناست. طبق آمار سازمان ملل از زمان شروع بمباران از سوی گروه ائتلاف به رهبری عربستان علیه حوثی‌ها 4500 نفر که بیش از نیمی از آنها غیرنظامی هستند، کشته شدند.
موضوع یمن بسیار حساس است زیرا فرمانده ائتلاف، شاهزاده بن سلمان، وزیر دفاع عربستان، پسر مورد علاقه پادشاه است. مردم عربستان تاکنون حمایت گسترده‌ای از تهاجم به یمن کرده‌اند. اما با دستاوردهای اولیه نیروهای تحت رهبری عربستان در دشت‌های یمن، و ورود به مناطق کوهستانی صعب‌العبور در بخش‌های پرجمعیت این کشور همیشه سرکش، هم تلفات و هم تردیدها افزایش یافته است.
پسر پادشاه از قبل هدف انتقاد بود و این امر در منتشر ساختن دو نامه در اینترنت که ظاهراً از طرف یکی از عموزاده‌هایش بود، نمایان شد. نویسنده ناشناس، که پیشنهاد گردهمایی شاهزادگان ارشد را برای انتخاب رهبران شایسته‌تر مطرح کرد، می‌پرسد «چگونه می‌توانیم بپذیریم سرنوشت ما اسیر هوس‌های نوجوانان و بلندپروازی‌های مردان بی‌صبر است؟» بسیاری از سعودی‌ها درباره اصالت نامه‌ها که در حساب کاربری توئیتر مرتبط با تبعیدیان مخالف منتشر شد، بحث می‌کنند. این نویسنده خود را نوه عبدالعزیز ابن سعود، پادشاه بنیانگذار که در سال 1953 از دنیا رفت، معرفی می‌کند، بنابراین او می‌تواند هر کدام از صدها شاهزاده نسل سوم آل‌سعود پرجمعیت باشد. این نامه‌ها پیشنهاد اصلاحات نمی‌دهند، بلکه پیشنهاد بازگشت به روش‌های محافظه‌کارتر، مانند تقویت اتحاد با روحانیت وهابی را مطرح می‌کنند.
اما سعودی‌ها هر چه بیشتر این اتحاد را زیر سوال می‌برند. ظهور خونبار داعش، که ایدئولوژی‌اش را از وهابیت وام گرفته، خطر پیروی دقیق از این دکترین آتشین را به این کشور آورده است. در حالی که کشورهای غربی علیه تفسیر سختگیرانه این کشور از شریعت اسلام در مواردی چون مجازات اخیر یک جوان شیعه به گردن زدن و مصلوب کردن اعتراض می‌کنند، خود سعودی‌ها تردیدهای فزاینده خود را ابراز می‌دارند. در پی بمبگذاری‌های اخیر در مساجد شیعه این کشور، واقعه‌ای که بیشترین توجه را در رسانه‌های اجتماعی برانگیخت کلیپی بود که قتل یک افسر ارتش عربستان را به وسیله دو عموزاده‌اش نشان می‌داد. آنها که وی را به دلیل «حمایت از صلیبیون» (اشاره به اتحاد این کشور با آمریکا) به ارتداد محکوم کردند، او را با شادمانی به قتل رساندند. با وجود این اگر ترس از چنین بیماری‌های همیشگی سعودی‌ها را نگران می‌کند، برای اقتصاد این کشور نیز نگران‌کننده است. سقوط قیمت نفت در سال گذشته ضربه سختی به دولت زد، اگرچه می‌تواند منابع خارجی فراوانی را جذب کند که تاکنون 10 درصد از حداکثر میزان 737 میلیارد‌دلاری سال گذشته کمتر است.