هوش مصنوعی برای همه

فناوری‌های جدید با خود امیدهای شیرین برای پیشرفت و شکوفایی و ترس‌های بزرگ از عقب ماندن را می‌آورند. ساتیا نادلا، رئیس مایکروسافت می‌گوید، هنوز این حقیقت او را آزار می‌دهد که کشور زادگاهش، هند، به خاطر انقلاب صنعتی عقب افتاد (در آن زمان تولیدکنندگان هند نمی‌توانستند در یک زمین عادلانه بازی کنند. بریتانیا هم رقیب و هم حاکم آنها بود). بسیاری از فناوری‌ها از قبیل آموزش آنلاین بیشتر از رشد اقتصادی، جار و جنجال داشته‌اند. برخی افراد نگران آن‌اند که هوش مصنوعی در کشورهای نوظهور همان نومیدی را به بار آورد. به نظر می‌رسد تا به حال بزرگ‌ترین برندگان تعداد اندکی از کشورهای غربی باشند که زودتر از دیگران از هوش مصنوعی استقبال کردند. به این گروه می‌توان بنگاه‌های نوپای سانفرانسیسکو و هفت شرکت فناوری باشکوه آمریکا شامل مایکروسافت را اضافه کرد که مجموع ارزش بازاری‌شان از زمان معرفی چت‌ جی‌پی‌تی در نوامبر 2022 به میزان خیره‌کننده 6 /4 تریلیون دلار بالا رفته است.

اما هوش مصنوعی زندگی مردم در کشورهای نوظهور را نیز دگرگون می‌کند. این فناوری سریع‌تر از فناوری‌های ماقبل خودش بهره‌وری را بالا می‌برد و شکاف‌های موجود در سرمایه انسانی را پر می‌کند. ضرورتی ندارد که مردم کشورهای در حال توسعه صرفاً دریافت‌کنندگان منفعل هوش مصنوعی باشند. آنها می‌توانند آن را با نیازهایشان متناسب کنند. جالب‌ترین نکته آن است که هوش مصنوعی می‌تواند سطوح درآمدی در این کشورها را به سطح جهان ثروتمند نزدیک کند. 

چشم‌انداز هوش مصنوعی در کشورهای در حال توسعه وسوسه‌کننده است. همانند شرایط غرب، این ابزار می‌تواند چندین هدف را برای مصرف‌کنندگان و کارگران برآورده کند و دسترسی به اطلاعات و تفسیر آنها را آسان‌تر کند. برخی مشاغل محو و مشاغل جدیدی خلق خواهند شد. از آنجا که مشاغل اداری و دفتری در کشورهای فقیر کمتر است این اختلال و منافع حاصل از آن برای بنگاه‌ها کمتر از میزان آن در جهان ثروتمند خواهد بود. طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول، بین یک‌پنجم تا یک‌چهارم کارگران در معرض جایگزین شدن قرار می‌گیرند در حالی که این نسبت در غرب یک‌سوم است. 

اما منافع بالقوه زیاد و دگرگون‌کننده‌ای را می‌‌توان به خاطر خدمات عمومی بهتر و قابل دسترس‌تر به‌دست آورد. اقتصادهای در حال توسعه از زمان‌های گذشته به خاطر کمبود کارگران سالم و تحصیل‌کرده آسیب دیده‌اند. به عنوان مثال، تعداد دانش‌آموزان ابتدایی هر کلاس در هند دو برابر آمریکاست، اما معلمان ابتدایی آنجا آمادگی و امکانات کمتری دارند. پزشک در آفریقا کمیاب و پزشکان خوب کمیاب‌ترند. چندین نسل از کودکان به مدارس بی‌کیفیت می‌روند، شرایط بهداشتی و سلامت مناسبی ندارند و نمی‌توانند در بازار کار جهانی توانایی‌های بالقوه خود را به حالت بالفعل درآورند. 

سیاست‌گذاران و کارآفرینان در سرتاسر جهان در حال جست‌وجو برای راه‌هایی هستند که بتوان از هوش مصنوعی بهره برد. هند الگوهای زبانی بزرگ را با نرم‌افزارهای شناسایی کلام ترکیب می‌کند تا به کشاورزان بی‌سواد امکان دهد از روبات‌ها بپرسند چگونه می‌توان برای وام‌های دولتی درخواست داد. به زودی دانش‌آموزان کنیایی پرسش‌های درسی خود را از یک روبات گفت‌وگو می‌پرسند و آن روبات هم درس‌ها را مطابق شرایط آنها تدوین و تنظیم می‌کند. در برزیل پژوهشگران در حال آزمایش یک هوش مصنوعی پزشکی هستند که به کارکنان کم‌تجربه بخش درمان در مداوای بیماران کمک می‌کند. داده‌های پزشکی که از سرتاسر جهان گردآوری ‌شده و در هوش مصنوعی قرار گرفته‌اند به تشخیص بیماری‌ها کمک می‌کنند. اگر هوش مصنوعی بتواند به سلامت و تحصیل مردم کشورهای فقیر کمک کند در زمان مناسب به آنها کمک خواهد کرد خود را به جهان ثروتمند برسانند.

در مقایسه با روندهای گذشته، مزایای این فناوری با سرعت بیشتری پخش می‌شوند. بیش از 50 سال طول کشید تا فناوری‌های جدیدی که در اوایل قرن بیستم اختراع شده بودند به اکثر کشورها برسند. در مقابل، هوش مصنوعی از طریق تلفن هوشمند انتقال می‌یابد که بسیاری از مردم در جهان نوظهور دارند و بسیاری دیگر هم به زودی صاحب آن خواهند شد. با گذشت زمان تهیه و استفاده از روبات‌های گفت‌وگو بسیار ارزان‌تر می‌شود.  علاوه بر این، هوش مصنوعی را می‌توان با نیازهای منطقه سازگار کرد. بنابراین انواع رویکردها قابل طراحی هستند. برخی سازندگان در هند الگو‌های غربی را با داده‌های محلی تنظیم می‌کنند تا از هزینه‌های سنگین سرمایه‌ای ساخت الگو‌ها اجتناب ورزند. 

دیدگاه دیگری که هم‌اکنون در غرب رونق می‌گیرد ساخت الگوهای کوچک و ارزان شخصی است. در برخی موارد وجود چند قابلیت خاص می‌تواند به راحتی نیازهای فرد را برآورده کند. نیازی نیست که یک هوش مصنوعی پزشکی متونی همانند اشعار شکسپیر تولید کند. چت جی‌پی‌تی با موفقیت این کار را انجام می‌دهد اما به توان رایانش بالا و داده‌های فراوان نیاز دارد. می‌توان هوش مصنوعی را با چند روش متنوع و سودمند سازگار کرد. برخی کشورها هوش مصنوعی را رام کرده‌اند. چین به لطف دانش فناوری و تعداد زیاد غول‌های اینترنتی پس از آمریکا در جایگاه دوم قرار می‌گیرد. هند میزبان بنگاه‌های نوپای پویا، میلیون‌ها سازنده فناوری و دارنده دولتی است که علاقه دارد از هوش مصنوعی برای بهبود زیرساختارهای دیجیتال استفاده کند. کشورهای حوزه خلیج‌فارس از قبیل امارات و عربستان مصمم هستند تا در مسیر دور شدن از نفت، صنعت هوش مصنوعی خودشان را بسازند. آنها سرمایه لازم را دارند و استعدادهای مناسب را هم جذب می‌کنند.

هر کشور به روش خودش فناوری را شکل می‌دهد. روبات‌های گفت‌وگوی چینی یاد گرفته‌اند که از بحث درباره شی جین پینگ دوری کنند؛ سازندگان هندی بر رفع موانع زبانی تمرکز کرده‌اند و کشورهای خلیج‌فارس در حال ساخت یک الگوی زبانی بزرگ عربی هستند. جهان جنوب نمی‌تواند آمریکا را از تخت پادشاهی پایین آورد اما می‌تواند از تمام این مهارت‌ها استفاده کند. قطعاً اشتباهات زیادی هم رخ می‌دهد. این فناوری هنوز در مسیر تکامل است. ممکن است هزینه توان رایانش بسیار بالا برود؛ هنوز باید داده‌های محلی را گردآوری و ذخیره کرد. برخی فعالان شاید فاقد توانایی استفاده از دانش دم‌دستی باشند یا انگیزه‌ای برای آزمایش چیزهای جدید نداشته باشند. کشورهای آفریقای مرکزی بیشترین استفاده را از جنبه بهبود سرمایه انسانی و خدمات دولت می‌برند اما به خاطر ضعف ارتباطات، حکمرانی و مقررات، گسترش فناوری در آنها آهسته خواهد بود.  خبر خوب آن است که سرمایه‌گذاری در گسترش هوش مصنوعی بازدهی بالایی دارد. تردیدی نیست که این فناوری قابلیت‌های زیادی دارد که روزبه‌روز بهتر می‌شوند. کشورهای نوظهور قبلاً یک‌بار ناامید شده‌اند اما این‌بار فرصت شگفت‌آوری پیش‌رویشان است. آنها این قدرت را دارند که از چنین فرصتی استفاده کنند.