وضعیت طبیعی جدید
زندگی با کووید 19
شاید شما خسته شده باشید اما کووید 19هنوز در ابتدای کار است. شش‌ماه پس از آنکه دانشمندان چینی وجود ویروس جدید عامل کووید 19 را به سازمان بهداشت جهانی اطلاع دادند بیماری تقریباً در تمام نقاط جهان پخش شد و جان بیش از 500 هزار نفر را گرفت. آمار مرگ‌ومیر در لندن، مادرید و نیویورک بیش از دو برابر تعداد معمول آن در همان ماه‌ها در گذشته بود. در ابتدا سه ماه طول کشید تا تعداد موارد ابتلای جهانی به یک میلیون برسد اما یک میلیون بعدی در مدتی کمتر از یک هفته اتفاق افتاد. اما حتی در کشورهایی که اوضاع وخیم‌تری دارند فقط 5 تا 15 درصد از مردم مبتلا شدند. شاید آنها در برابر ابتلای بعدی حداقل تا مدتی مصون باشند اما از آنجا که شمار زیادی از مردم در معرض ابتلا قرار دارند بازگشت به زندگی عادی غیرممکن می‌نماید. بیماری بار دیگر به سرعت رشد می‌کند و بیمارستان‌ها پر از بیمار خواهند شد. مطالعه اخیر نشریه پزشکی لانست (Lancet) برآورد می‌کند که بیماری حدود 5 /4 درصد از مبتلایان به کووید 19 در جهان آنقدر شدید می‌شود که به بستری شدن نیاز خواهند داشت. در مقایسه باید گفت که در سال‌های عادی کمتر از هشت درصد از آمریکایی‌‌ها شب را در بیمارستان سپری می‌کنند.
واکسن بهترین راه خروج از این بحران است اما حتی خوش‌بین‌ترین افراد می‌گویند واکسن حداقل تا ژانویه 2021 در اختیار عموم قرار نمی‌گیرد. همزمان جهان خود را برای مقابله درازمدت با کووید 19 آماده می‌سازد. در حالی‌که کشورها برخی محدودیت‌ها را برداشته و مرزها را گشوده‌اند تعداد موارد ابتلا روند صعودی در پیش گرفته است. اگر به این موضوع رسیدگی نشود امواج جدیدی از ابتلا پدیدار خواهند شد. محدودیت‌های فراگیر کشوری به اقتصادها آسیب می‌زند بنابراین کشورها در جست‌وجوی اقداماتی منطقه‌ای هستند که از پرشدن بیمارستان‌ها جلوگیری می‌کند و در عین حال برخی محدودیت‌های شدید را برمی‌دارد. اگر این اقدامات در همه جا اجرا شوند می‌توان جلوی ایجاد امواج جدید را گرفت. اما مشخص نیست آیا دولت‌ها اراده و ابزار اجرای آنها را دارند یا مردم از قواعد جدید پیروی خواهندکرد یا خیر.
اولویت آن است که ابتدا از ابتلای افرادی جلوگیری شود که به‌احتمال زیاد، بیماری شدید خواهند داشت. اگر شمار زیادی از مردم مبتلا شوند این امر دشوار خواهد بود. دولت‌ها برای جلوگیری از شیوع غیرقابل کنترل بیماری به ترکیبی از سه اقدام کلیدی اتکا می‌کنند: تست و قرنطینه؛ تغییر در رفتارها (شامل رعایت فاصله اجتماعی، پوشیدن ماسک و شستن دست‌ها)؛ و اعمال محدودیت‌های هدفمند بر نقاط شیوع. این اقدام آخر که به تابلوی مدار برق شهرت دارد تاکنون طرفداران زیادی در کشورهای آسیای شرقی پیدا کرده و در سایر نقاط نیز آغاز شده است.
اینکه آیا کشورهایی که کووید 19 را مهار کرده‌اند شاهد امواج جدید بیماری خواهند بود یا خیر به رفتار مردم و سرعت تشخیص موارد ابتلا بستگی دارد. اگر مقامات موارد شیوع جدید را به سرعت پیدا کنند می‌توانند از پخش شدن ویروس پیشگیری کنند. به‌این‌ترتیب محدودیت‌هایی که اعمال می‌شوند کمتر خواهند بود. آقای دامون از مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌های اروپا می‌گوید: «آنچه ما درباره این ویروس آموخته‌ایم آن است که نباید حتی یک مورد کوچک شیوع را دست‌کم بگیریم چرا که همان می‌تواند به‌سادگی به هسته انتقال بزرگ‌تری تبدیل شود.»
کشورهایی که گرفتار اولین موج کووید 19 شده بودند اقدامات محافظتی را آغاز نکرده بودند. یکی از بزرگ‌ترین تراژدی‌ها ناکامی این کشورها در محافظت از ساکنان سرای سالمندان بود. این افراد حدود 40 درصد از مرگومیرها در آمریکا و کشورهای غربی را به خود اختصاص دادند. دولت‌ها مصمم هستند که از بروز مجدد چنین فاجعه‌ای پیشگیری کنند. اقدامات پیشگیرانه از جمله تست‌گیری بیشتر و استفاده بیشتر کارکنان و ملاقات‌کنندگان از ماسک در سرای سالمندان شدت گرفته‌اند.
علاوه بر کهولت سن، اکنون مشخص شده است که افراد دارای سابقه بیماری‌هایی مانند چاقی مفرط، دیابت و بیماری‌های قلبی آسیب‌پذیری بیشتری دارند. برآوردها نشان می‌دهد 22 درصد از مردم جهان یکی از این بیماری‌ها را دارند و در صورت ابتلا به کووید 19 در معرض خطر بزرگ‌تری قرار می‌گیرند. در آمریکا 38 درصد از بزرگسالان به خاطر سن یا مشکلات سلامتی در این گروه هستند که حدود نیمی از آنها را افراد در سن کار تشکیل می‌دهند.
اقدامات چه هستند؟
اطمینان از اینکه مردم می‌توانند در زمان وقوع همه‌گیری در منطقه خودشان میزان خطرها را درک کنند اهمیتی حیاتی دارد. مرکز ملی خدمات سلامت بریتانیا در ماه مارس برای 2 /2 میلیون‌نفری که احتمال می‌رفت در معرض خطر بیشتری باشند نامه فرستاد و از آنها خواست در زمان شیوع از خانه خارج نشوند. در آینده سازمان‌های پزشکان و بیماران مشارکت بیشتری خواهند داشت و به افراد آسیب‌پذیر و خانواده‌هایشان یاد می‌دهند چگونه بین نیاز به زندگی اجتماعی و کاهش ریسک ابتلا به کووید 19 توازن برقرار سازند.
در اوایل همه‌گیری تقریباً تمام کشورها تلاش کردند مبتلایان را تست، ردیابی و منزوی کنند تا زنجیره انتقال شکسته شود. اما بسیاری از دولت‌ها از جمله بریتانیا پس از آنکه شمار مبتلایان به سرعت بالا رفت و ظرفیت تست‌گیری و کارمندان کافی وجود نداشت این رویکرد را کنار گذاشتند. کشورهای هراس‌زده در اروپا و دیگر نقاط قرنطینه سراسری را تحمیل کردند تا از پرشدن بیش از حد بیمارستان‌ها جلوگیری شود.
اما مکان‌هایی که بهترین عملکرد را در اولین ماه‌های همه‌گیری داشتند کشورهایی بودند که هیچ‌گاه رهگیری مبتلایان را متوقف نکردند. از میان این کشورها می‌توان به کره‌جنوبی، دانمارک، آلمان، ویتنام، اروگوئه و روآندا اشاره کرد. بسیاری از کشورهای اروپایی و برخی ایالت‌های آمریکا از قرنطینه و محدودیت‌های اولیه برای توسعه سامانه‌های تست‌گیری و رهگیری استفاده کردند و اپلیکیشن‌هایی ساختند که امکان اجرای کارها در صورت بروز موج دوم را تسهیل می‌سازند.
سامانه‌های بهبودیافته درجات مختلفی از موفقیت داشتند. وزارت بهداشت اسپانیا اعتقاد دارد فقط یک‌سوم از موارد را پیدا می‌کند. از این میان 40 درصد ارتباط مشخصی با افراد مبتلا نداشته‌اند. متخصصان بهداشت عمومی می‌گویند اگر قرار است سامانه موثرتر عمل کند به کارکنان بیشتری نیاز دارد. افراد مسوول رهگیری در برخی ایالت‌های آمریکا کمتر از نصف کسانی هستند که پاسخ تست آنها مثبت بوده است. اپلیکیشن‌هایی که به فرد از وجود افراد مبتلا اطلاع می‌دهند ناامیدکننده بودند، اپلیکیشن مورد استفاده در فرانسه فقط از سوی دو میلیون نفر دانلود شد و در سه هفته اول فقط به 14 نفر به خاطر نزدیک شدن به افراد آلوده هشدار داد.
برخی از کشورهایی که سامانه رهگیری خود را به میزان زیادی تقویت کردند از آنها به‌طور مرکزی بهره‌برداری کردند و این کار اشتباه بود. مشخص شد وقتی ادارات بهداشت محلی و سازمان‌های جوامع این کار را انجام می‌دهند نرخ موفقیت جمع‌آوری جزئیات و ارتباط با مردم بالاتر می‌رود. به سختی می‌توان کسی را که به تازگی به کووید 19 مبتلا شده است قانع کرد تا شماره تلفن دوستان، اعضای خانواده و همکاران را ارائه دهد. اگر این درخواست از طرف یک فرد محلی صورت گیرد احتمال همکاری مبتلایان بالاتر می‌رود. همه‌گیری‌ها را باید موضوعی محلی دانست بنابراین ترکیبی از رهبری محلی، داده‌های محلی برای رهگیری و ارتشی محلی از کارکنان بهداشت برای کنترل بیماری ضروری هستند. در کشورهای بزرگی مانند هند موفقیت مناطق مختلف درجات متفاوتی دارد. موارد ابتلا و مرگ‌ومیر در این کشور رو به افزایش است اما منطقه زاغه‌نشین داراوی در بمبئی با داشتن 850 هزار نفر جمعیت در مساحتی 5 /2 کیلومترمربعی و وجود یک توالت برای هر 80 نفر موفق شد شیوع بیماری ماه آوریل را مهار کند. مقامات محلی درمانگاه‌هایی برای اندازه‌گیری تب مردم برپا کردند. کارکنان بهداشت خانه به خانه در جست‌وجوی افرادی که علائم بیماری داشتند رفتند و مبتلایان را به مدارس یا ورزشگاه‌ها فرستادند. در نیمه اول ژوئن فقط شش مرگ ناشی از بیماری گزارش شد درحالی‌که این رقم در آوریل و می به 71 نفر رسیده بود.
فرآیند رهگیری افرادی که با مبتلایان در تماس بودند در آمریکا و اروپا ضعیف بود بنابراین آنها به دیگر اقدامات پیشگیرانه از جمله تشویق مردم به ماسک زدن و رعایت فاصله اجتماعی نیاز شدیدی دارند. اما تبدیل این رفتارها به هنجارهای اجتماعی به چند دلیل دشوار است. اول، توصیه مقامات به استفاده از ماسک در آمریکا و بریتانیا و برخی کشورهای دیگر با گذشت زمان تغییر کرد. در ابتدا مردم از ماسک زدن نهی می‌شدند چون مقامات می‌ترسیدند ذخیره ماسک برای کارکنان بخش سلامت کافی نباشد. اکنون در آمریکا ماسک زدن رسماً توصیه می‌شود اما به یک اظهارنظر سیاسی تبدیل شده است. برخی از طرفداران دونالد ترامپ که خود از ماسک زدن امتناع کرد اکنون راه او را در پیش گرفته‌اند.
مطالعات گسترده در سراسر جهان نشان داده‌اند رعایت فاصله اجتماعی در کدام مناطق اهمیت دارد. کووید 19 در ارتباطات نزدیک انتقال می‌یابد. سه عامل گسترش آن را شدت می‌بخشند: بودن در فاصله نزدیک در طولانی‌مدت؛ حضور در میان ازدحام جمعیت و انجام فعالیت‌هایی مانند آواز خواندن یا ورزش که فرد را به تنفس عمیق وادار می‌کنند. ترکیب این عوامل به ایجاد وضعیت ابرگسترش می‌انجامد. در همان اوایل همه‌گیری یک تمرین آوازخوانی جمعی در نزدیکی سیاتل انجام گرفت و یک نفر بیمار نیمی از 61 نفر حاضر را مبتلا کرد که دو نفر از آنها جان باختند.
این یافته‌ها باعث می‌شوند مقامات قوانین هدفمندتری تدوین کنند. در بسیاری مناطق کنفرانس‌ها و رویدادهای بزرگ ممنوع شده‌اند. در بریتانیا با کاهش محدودیت‌ها، برگزاری مراسم ازدواج آزاد است به‌شرطی‌که آواز نخوانند و حداکثر 60 نفر حضور یابند. آینده سالن‌های ورزشی نیز ابهام‌آلود است.
میزان تبعیت مردم از قوانین استفاده از ماسک و رعایت روزانه فاصله اجتماعی بستگی به آن دارد که چه‌کسی و چگونه این توصیه‌ها را اعلام می‌کند. شرح خطرات کووید 19 به چالشی بزرگ برای مقامات بهداشت تبدیل شده است زیرا آنها هیچ‌گاه در وضعیتی با این مقیاس نبوده‌اند. اما وضعیت‌های دیگر به آنها آموخته است که از افراد تاثیرگذار در گروه‌های خاص استفاده کنند تا پیام به‌شکل باورپذیر انتقال یابد. اینکه این افراد تاثیرگذار دقیقاً چه کسانی هستند در مناطق مختلف فرق می‌کند. جوانان بیشتر به توصیه سلبریتی‌های آنلاین توجه دارند. پیش‌نمازها و کشیش‌ها می‌توانند افراد مذهبی را قانع سازند. اما این پیام باید از راس آغاز شود. باید سیاستمداران این پیام را به مردم برسانند که فقط خودشان می‌توانند تعیین کنند چه اتفاقاتی در همه‌گیری روی می‌دهد. آنها می‌توانند با گفتن این جمله که «آنچه انجام می‌دهید واقعاً اهمیت دارد» مردم را توانمند سازند.
اما در بسیاری از کشورها از جمله آمریکا، برزیل و روسیه اعتماد مردم به سیاستمداران خدشه‌دار شده است چراکه گفته‌های متخصصان درباره همه‌گیری با یکدیگر تناقض دارند؛ آمار واقعی مرگومیرها پنهان می‌ماند و فرضیه توطئه مطرح می‌شود.
در کشورهای فقیری که اپیدمی به سرعت رشد می‌کند تغییر سریع رفتار مردم اهمیت زیادی دارد. کمبود تست‌ها در هند و آفریقای جنوبی فرآیند رهگیری را بی‌اثر می‌کند. آفریقای جنوبی رهگیری را تا میزان زیادی کنار گذاشت اما عبارتی‌که رهبران سیاسی مرتب تکرار می‌کنند این است: «از اضطراب به عمل». مقامات تلاش می‌کنند پیروی از مهم‌ترین راهکارهای کنترل کووید 19 از قبیل ماسک زدن را در میان مردم جا بیندازند. اکنون ماسک زدن در وسایل حملونقل عمومی و در مغازه‌ها اجباری است. کمیته مشاوره پزشکی آفریقای جنوبی می‌گوید، «ما باید ذهنیت مردم را عوض کنیم. باید به هر فرد بفهمانیم که توانایی تغییر و تاثیرگذاری بر خطرات را دارد. این بزرگ‌ترین چالش پیش روی ماست».
کشورهای فقیر نگران آن هستند که اگر مردم شاهد گسترش بیماری باشند ممکن است این پیام‌ها را نادیده بگیرند. برخی مردم فکر می‌کنند هیچ دلیلی ندارد ماسک بزنند چون به هر حال مبتلا خواهند شد.
نمی‌توان پیش‌بینی کرد چگونه رفتارها در هر کشور تغییر می‌کند. تجربه‌های گذشته دیدگاه‌های مردم را شکل می‌دهند. بسیاری از متخصصان بر این باورند که سطح اطاعت و پیروی از رهنمودهای مربوط به ماسک، قرنطینه و فاصله‌گذاری اجتماعی به آن دلیل در کشورهای آسیایی بالاتر است که مردم آنها خاطرات تلخی از اپیدمی سارس در سال‌های 2004-2003 دارند.
نشانه‌ها حاکی از آن هستند که در مناطقی از اروپا و آمریکا که از بزرگ‌ترین موج کووید 19 بیرون آمده‌اند بسیاری از مردم حتی در صورت رفع محدودیت‌ها از مقررات جدید پیروی می‌کنند. امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه می‌گوید که میزان پیروی هم‌میهنانش از مقررات جدید او را غافلگیر ساخت. در اولین هفته‌های محدودیت‌ها مردم فرانسه می‌دیدند که پزشکان رنگ‌پریده از بیمارستان به استودیوی تلویزیون می‌رفتند و به مردم می‌گفتند که فرانسه در معرض یک موج شیطانی قرار دارد. ترس به همراه جریمه‌های سنگین و نظارت پلیس احتمالاً در این انضباط جمعی نقش دارند. با وجود اینکه کافه‌ها، موزه‌ها، سواحل و مدارس فرانسه بازگشایی شده‌اند تجربه گذشته باعث می‌شود مردم هنوز از قواعدی مانند ماسک زدن در حملونقل عمومی، ادارات و دیگر مکان‌های سربسته عمومی پیروی کنند.
اسپانیا وضعیتی مشابه دارد. این کشور یکی از بدترین حالات شیوع بیماری را در ابتدا داشت. در موج اول آمار تلفات به حداقل 28 هزار نفر رسید. شمار مرگ و میر امسال تقریبا 50 هزار مورد بیشتر از سال‌های قبل بود. پدرو سانچز نخست‌وزیر اسپانیا در زمان برداشتن وضعیت اضطراری 98 روزه در 20 ژوئن گفت ما نمی‌توانیم سطوح حفاظتی را پایین بیاوریم. اسپانیایی‌ها که مدت‌ها در انتظار تعطیلات تابستانی بودند اکنون بین تمایل به بازگشت به زندگی عادی و ترس از شیوع دوباره بیماری مردد مانده‌اند. دولت مادرید و دیگر دولت‌های محلی در داروخانه‌ها ماسک رایگان عرضه کردند و در مغازه‌ها نیز ماسک به‌وفور پیدا می‌شود.
اما با وجود اینکه مردم این احتیاط‌ها را به عمل می‌آورند بازهم به شدت تمایل دارند زندگی به حالتی مثل وضع عادی بازگردد. اسپانیایی‌ها عموماً به هنجارهای فاصله‌گذاری اجتماعی احترام می‌گذارند. اما در غروب پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها بالکن‌های کافه‌ها پر از جوانانی است که ماسک ندارند. سواحل باز شده‌اند اما گشت‌های پلیس از اجتماع افراد جلوگیری می‌کنند. در بریتانیا مهمانان جشن‌ها به اقدام غیرقانونی متهم شدند. پلیس و بیمارستان‌ها خود را برای زمانی آماده می‌سازند که کافه‌ها بازگشایی می‌شوند. در برلین ماسک زدن در مغازه‌ها و حملونقل عمومی اجباری است و وقتی تعداد افرادی که ماسک می‌زنند رو به کاهش گذاشت دولت‌های محلی جریمه‌ها را به اجرا گذاشتند.
دردسرهای خوشه‌ای
با برداشتن محدودیت‌ها در بیشتر کشورهای اروپایی تعداد موارد جدید ابتلا به کووید 19 رو به افزایش گذاشت. تاکنون مواردی در میان گروه‌ها دیده شده‌اند که اغلب با حضور زیاد مردم در مهمانی و دیگر جشن‌ها ارتباط دارند. اما بزرگ‌ترین خوشه کارگران مهاجر هستند. در بریتانیا، آلمان، اسپانیا و ایتالیا این مهاجران در ساختمان‌های پرجمعیت زندگی می‌کنند. تعداد زیادی از آنها در کارخانه‌های بسته‌بندی مواد غذایی کار می‌کنند و به خاطر سروصدای زیاد محیط نزدیک یکدیگر می‌مانند و برای صحبت کردن فریاد می‌زنند. این شرایطی آرمانی برای پخش ویروس است. بسیاری هنوز زبان محلی را بلد نیستند و نمی‌توانند پیام‌های مربوط به جلوگیری از گسترش کووید 19 را بفهمند یا در صورت بیماری با پزشک تماس بگیرند. مقامات بهداشت عمومی اکنون بیشتر از این مشکل آگاه شده‌اند و از مترجمان بیشتر استفاده می‌کنند.
این الگوها از یکی از دشوارترین مشکلات پیش‌روی دولت‌ها پرده برداشت. اقناع مردم به تغییر رفتار به صورتی‌که از موج جدید کووید 19 پیشگیری شود مستلزم آن است که مردم به خود و دیگران اهمیت دهند. در اکثر مناطق بیماری به عاملی تهدیدکننده برای کهنسالان، محرومان و اقلیت‌های به حاشیه رانده‌شده تبدیل شده است. اما شکست دادن ویروسی که با این وسعت در جهان پخش شده است غیرممکن خواهد بود مگر اینکه مردم با قواعد وضعیت عادی جدید کنار بیایند.
منبع: اکونومیست
