برندگان کاهش نرخ بهره

اقتصاد آمریکا بین دو مانع گیر کرده است. اولین مانع بانک مرکزی است. در 31 جولای فدرال‌رزرو نرخ بهره را به میزان یک‌چهارم درصد پایین برد که اولین کاهش از سال 2008 تاکنون بود. فدرال‌رزرو مصمم است اجازه ندهد اقتصاد به رکود کشیده شود. اما اقتصاد نیز به اندازه کافی گرم نمی‌شود تا به فدرال‌رزرو امکان دهد نرخ‌ها را دوباره به حالت عادی بازگرداند. مانع دوم چین است. گفت‌وگوهای هفته گذشته در شانگهای موید آن است که نه جنگ تجاری به زودی به فرجام می‌رسد و نه به زودی به اوج خواهد رسید.

همه نشانه‌ها دال بر تداوم هرچند کند انبساط اقتصادی در آمریکا هستند که با گذشت 121 ماه طولانی‌ترین دوره انبساط اقتصادی آمریکا قلمداد می‌شود. آنچه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد آن است که این شرایط نقطه امیدی برای میلیاردها نفر به شمار می‌رود که در اقتصادهای نوظهور با مشکل تامین مالی دست و پنجه نرم می‌کنند. رکود در آمریکا به آنها آسیب خواهد زد اما اگر شکوفایی اقتصادی به فدرال‌رزرو امکان دهد تا نرخ‌ها را بالا برد باز هم آنها دچار آسیب خواهند شد و سرمایه‌ها از جهان در حال توسعه کوچ می‌کنند. کاهش 25 /0درصدی نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو به اقتصادهای نوظهور فضایی برای تنفس می‌دهد تا نرخ بهره خود را پایین آورند و به مسیر رشد بیشتر بازگردند.

آنها به یک زنگ تفریح نیاز دارند. بازارهای نوظهور در چند سال گذشته دوران سختی را پشت سر گذاشتند. صندوق بین‌المللی پول در پیش‌بینی ماه جولای خود نرخ رشد 1 /4درصدی را برای کشورهای در حال توسعه در نظر گرفت که کندترین نرخ انبساط از سال 2009 است. هند شتاب خود را از دست می‌دهد. ترکیه و آرژانتین گرفتار بحران ارزی شدند. سرمایه‌گذاران نیز دوران دشواری داشتند. از زمان آغاز سال 2013 شاخص S&P 500 آمریکا مربوط به بنگاه‌های پیشرو بیش از دو برابر شد و سهام مالکانه در بازارهای نوظهور تا دو درصد افت کرد.

قرار نبود اوضاع این‌گونه باشد. در اوایل دهه 2000 کشورهای برزیل، روسیه، هند و چین (بریک، BRIC) نرخ رشد شگفت‌آوری داشتند. به سادگی می‌شد تصور کرد که اقتصادهای فقیر به طور طبیعی خود را به اقتصادهای ثروتمند می‌رسانند چراکه تقلید از نوآوری آسان‌تر است، به ویژه هنگامی که بنگاه‌های نوآور در کشورهای مقلد کارخانه تاسیس کنند. بسیاری نیز بر این باور بودند که اقتصادهای نوظهور تاب‌آوری بیشتری پیدا کرده‌اند، بانک‌های مرکزی آنها به خوبی اداره می‌شود، ذخایر دلاری بیشتری دارند و پول آنها از انعطاف بیشتری برخوردار است.

متاسفانه روند همگرایی بین کشورهای فقیر و ثروتمند به کندی گرایید و دامنه آن نیز کوچک‌تر شد. این‌گونه به نظر می‌رسد که نرخ‌های بالای رشد اقتصادی به شدت مدیون تحول چین به کارگاه جهان بود. اتفاقی که دیگر تکرار نمی‌شود. همزمان چندین موج مخرب در بازار به راه افتاد که عبارتند از: افزایش نرخ بازدهی اوراق قرضه آمریکا در سال 2013، سقوط بهای کالاهای تجاری در 2014، کاهش ارزش پول چین در 2015، افزایش نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو در 2018، تنگنای مالی در ترکیه و آرژانتین و نگرانی از بروز جنگ تجاری در سال اخیر. اینجاست که سیاست پولی وارد عرصه می‌شود. در آمریکا بانک مرکزی می‌تواند با تسهیل سیاست پولی تهدیدها را خنثی کند اما بسیاری از اقتصادهای نوظهور نتوانستند سال گذشته نرخ بهره را پایین آورند چون فدرال‌رزرو برعکس آن عمل می‌کرد. سیاست پولی انقباضی در آمریکا اشتهای سرمایه‌گذاران برای دارایی‌های پرخطر بازارهای نوظهور را کور می‌کند. سیاستگذاران در بیشتر مناطق برای حفظ ارزش پولی خود مجبور شدند سیاست انقباضی و کندی رشد را برگزینند. به عنوان مثال بانک مرکزی اندونزی در سال 2018 نرخ بهره را تا 75 /1 درصد بالا برد هرچند که نرخ تورم کمتر از 5 /3 درصد بود. بانک‌های مرکزی هند و روسیه نیز سیاست انقباضی را در پیش گرفتند و برزیل مجبور شد چرخه سیاست تسهیل را متوقف سازد.

اقدام اخیر فدرال‌رزرو اوضاع را عوض کرده است. اقتصادهای نوظهور نیز احساس می‌کنند می‌توانند به سیاست تسهیل روی آورند. کره جنوبی برای اولین‌بار پس از سه سال نرخ محک خود را پایین آورد. برزیل هفته گذشته نرخ بهره را به میزان کم‌سابقه‌ای کاهش داد. آفریقای جنوبی و اندونزی سیاست تسهیل را برگزیدند و انتظار می‌رود که مکزیک به زودی در این مسیر قرار گیرد. پول آسان به تجدید حیات رشد اقتصادی کمک می‌کند اما برای حفظ آن کارهای بیشتری لازم است. اقتصادهای نوظهور باید با اقداماتی نظیر کاهش بدهی ارزی کوتاه‌مدت در زمان‌های خوب خود را برای اوقات بد آماده سازند. آنها باید با هدف رسیدن به نرخ رشد دیگران درهایشان را به روی تولیدات جهانی باز کنند و به جای سوار شدن به شانه‌های چین از روش آن تقلید کنند. شور و شعف دوران خوشی بریک (BRIC) شاید هیچ‌گاه بازنگردد اما کاهش نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو فرصتی لحظه‌ای است. بازارهای نوظهور نباید این فرصت را از دست دهند.

منبع: اکونومیست