اجرای کاهش
مشکلات آشکار اوپک
جلسه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در اول و دوم جولای در وین از برخی جهات جلسه چرت زدن بود. توافق‌نامه‌ای که اوپک و متحدانش اعلام کردند در واقع ادامه توافقی بود که اواخر سال قبل منعقد شد.
جلسه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در اول و دوم جولای در وین از برخی جهات جلسه چرت زدن بود. توافق‌نامه‌ای که اوپک و متحدانش اعلام کردند در واقع ادامه توافقی بود که اواخر سال قبل منعقد شد. طبق این توافق حداقل برای 9 ماه آینده تولید روزانه نفت 2 /1 میلیون بشکه کمتر از سطح تولید ماه اکتبر گذشته خواهد بود اما در ورای این قابلیت پیش‌بینی‌پذیری، مشکلات بزرگی هم برای بازار نفت و هم برای خود اوپک پدیدار می‌شوند. آمریکا و ایران که یکی از اعضای اوپک است بازی جنگ به راه انداخته‌اند. از ماه ژانویه و پس از آنکه آمریکا تحریم‌هایی را علیه PDVSA شرکت ملی نفت ونزوئلا اعمال کرد تولید نفت آن به سرعت رو به کاهش گذاشت. افزایش تنش‌ها در لیبی نیز می‌تواند تولید این کشور را کاهش دهد. با این حال تولیدکنندگان نفت بیشتر از آنچه نگران کم شدن عرضه باشند از بابت ضعف تقاضا نگران هستند. اواخر ماه آوریل و پس از آنکه رئیس‌جمهور ترامپ اعلام کرد معافیت تحریم‌های صادرات نفت ایران را تمدید نخواهد کرد بهای نفت برنت به 74 دلار در هر بشکه رسید. با افزایش ذخایر نفتی در ماه می بهای آن رو به کاهش گذاشت. سرمایه‌گذاران به خاطر جنگ تجاری دچار اضطراب شدند و بازدهی اوراق قرضه دولتی در آمریکا و اروپا کاهش یافت. اعلامیه 29 ژوئن مبنی بر آنکه آمریکا و چین گفت‌وگوهای تجاری را از سر می‌گیرند اندکی اوضاع را بهتر کرد اما اطمینانی به انعقاد یک توافق وجود ندارد. اوپک که شاهد نشانگرهای متزلزل اقتصادی است دوست دارد از اشباع بازار نفت جلوگیری کند. اما تصمیم اوپک برای کاهش تولید حاکی از ابهامات بیشتر در درون این متحدان است. اولین سوال این است که اوپک تا چه موقع می‌تواند شاهد واگذاری سهم بازار خود به آمریکا باشد. در سال 2014 پس از آنکه صدور نفت آمریکا آزاد شد اوپک از کاهش تولید امتناع ورزید. با این امید که کاهش بهای نفت درس خوبی به نفتی‌های آمریکا بدهد. سقوط بهای نفت هم برای دولت‌های نفت‌خیز و هم برای ماجراجویان آمریکا دردناک بود. اما تولید نفت شیل دوباره اوج گرفت. سال گذشته آمریکا بیش از هر کشور دیگری نفت تولید کرد ولی اوپک مایل نبود که قیمت‌ها باز هم کاهش پیدا کند. در نتیجه سهم اوپک از تولید جهان از 2 /42 درصد در سال 2016 به 2 /39 درصد در ماه مارس کاهش یافت در حالی که سهم آمریکا از 9 /10 به 5 /14 درصد رسید. سوال دوم آن است که آیا درد ناشی از کاهش تولید برای عربستان و روسیه شدیدتر است یا خیر. کاهش تولید در ونزوئلا و ایران باعث شد اوپک عرضه خود را مهار کند هرچند تولید در آمریکا افزایش یافت. گروه پژوهش انرژی وود مک‌کینزی برآورد می‌کند که آمریکا (به استثنای آلاسکا و هاوایی) یک‌سال روزانه 2 /1 میلیون بشکه نفت خام بیشتر از میزان تولید سال 2018 عرضه خواهد کرد. تولید ایران یک‌میلیون بشکه کمتر خواهد بود. اکنون می‌توان توضیح داد که چرا به‌رغم کاهش تولید سهم عربستان سعودی از بازار جهانی تقریباً به همان اندازه سال 2016 است. روسیه نیز تحت محافظت بیشتری قرار می‌گرفت. این کشور سال گذشته پذیرفت تا برای تثبیت بهای نفت با اوپک همکاری کند. نفوذ روسیه در خاورمیانه بیشتر شد و این کشور در تصمیمات کوچک و بزرگ اوپک موثر بود. ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در 29 ژوئن گفت که با عربستان سعودی توافق کرده است کاهش تولید اوپک ادامه یابد. این اظهار نظر باعث شد جلسه متعاقب آن در وین غیرضروری به نظر برسد. در مقابل روسیه کار زیادی انجام نداد. تولید این کشور در اکثر ماه‌ها از سطح مورد توافق با اوپک فراتر رفت (ماه می یک استثنای نادر و ناخواسته بود چراکه یکی از مهم‌ترین خطوط انتقال آسیب دید). سهم روسیه از بازار جهانی در ماه مارس بیشتر از سهم آن در سال 2016 بود. مارتین راتس از بانک مورگان استنلی می‌گوید روسیه در قبال کار اندکی که انجام داد چیزهای زیادی گرفت. اوپک و روسیه برای ادامه همکاری مصمم هستند. جلسه وین حاوی بیانیه‌ای بود که مشارکت اوپک با کشورهای غیرعضو را رسمی می‌کند. اما سقوط تولید در ونزوئلا و ایران حدی دارد. اگر بهای نفت همچنان پایین بماند روسیه و عربستان در برابر انتخابی نامطلوب قرار می‌گیرند: بگذارند قیمت‌ها همچنان کاهش یابد یا اینکه کاهش تولید را سرعت دهند؟ در این حالت آنها سهم بازار خود را از دست می‌دهند و نفت شیل آمریکا تقویت می‌شود. دستور جلسه این ماه کاملاً واضح و مشخص بود اما شاید جلسات آینده فاقد این ویژگی باشند.
منبع: اکونومیست
