جا ماندن بورس از رقبا

بورس تهران در هفته‌ای که گذشت به نوسان 13 /0‌درصدی بسنده کرد که البته در جهت منفی بود. برخلاف این بازار دیگر گزینه‌های دارایی هفته‌ای سبز را پشت سر گذاشتند تا بورس بازنده چهارمین هفته بهمن‌ماه باشد. در این راستا دلار در مجموع هفته افزایش 9 /1‌درصدی را تجربه کرد و در سطح 26 هزار و 950 تومان دادوستد شد. به این ترتیب اسکناس آمریکایی پس از هفت هفته کاهشی، با افزایش قیمت همراه شد. سکه نیز با ثبت رشد 6 /2‌درصدی به 12 میلیون و 60 هزار تومان رسید. در بازارهای جهانی نیز در حالی قیمت‌ها در واکنش به حمله احتمالی روسیه به اوکراین دستخوش تغییر شده بودند که در پایان هفته مجدداً راه رفته را بازگشتند.

هفته خنثی بورس تهران

یکی از کم‌نوسان‌ترین هفته‌های بورس در سال 1400 رقم خورد و نماگر اصلی تالار شیشه‌ای تنها 13 /0 درصد (کاهش) از نقطه شروع خود فاصله گرفت. پیش از این در اردیبهشت‌ماه سال جاری بود که شاخص کل روندی به این شکل خنثی را ثبت کرده بود. به این ترتیب آخرین هفته کامل بهمن‌ماه نیز پایان یافت اما سهامداران شاهد رخداد خاصی در تالار شیشه‌ای نبودند و تنها ارزش معاملات خرد سهام بود که با سرعت بیشتری مسیر کاهشی را پیمود تا از تعمیق هرچه بیشتر دادوستدهای بورسی خبر بدهد؛ به طوری که در آخرین روز کاری هفته گذشته، این متغیر مهم بورسی از 1400 میلیارد تومان نیز کمتر بود که کمترین سطح آن در 9 ماه اخیر به شمار می‌رفت. اما مهم‌ترین علت این رکود معاملاتی را می‌توان در فضای انتظاری بازار و تداوم برخی ابهامات جست‌وجو کرد. جایی که هنوز سرنوشت مذاکرات غیرمستقیم هسته‌ای ایران و آمریکا مشخص نشده است و معلوم هم نیست این گفت‌وگوها تا چه زمانی ادامه خواهد یافت. همزمان با آن ابهامات مربوط به بودجه 1401 به قوت خود باقی است اما انتظار می‌رود در هفته جاری با از سرگیری بررسی لایحه بودجه در مجلس شورای اسلامی سایه این ابهام از سر فعالان بازار سرمایه برداشته شود.

خروج سرمایه‌های خرد کمی آرام گرفت

با وجود تعمیق شدید دادوستدها در تالار شیشه‌ای و تداوم خروج سرمایه‌های خرد از گردونه معاملات سهام، اما شتاب حقیقی‌ها برای فروش کمی کاهش یافته است. به این ترتیب در هفته‌ای که گذشت در مجموع سهامی به ارزش 728 میلیارد و 756 میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی جابه‌جا شد تا سهامداران خرد برای بیست‌و‌پنجمین هفته متوالی به فروش سهام خود ادامه دهند. در مجموع این 25 هفته خالص فروش حقیقی‌ها، 31 هزار و 358 میلیارد تومان برآورد می‌شود.

تسه‌ها در قله‌های جدید قیمتی

رشد قیمت اوراق تسهیلات مسکن همچنان ادامه دارد و آنگونه که آمارها نشان می‌دهند این اوراق از ابتدای پاییز تاکنون یعنی در کمتر از پنج ماه گذشته بیش از 170 درصد گران‌تر شده‌اند. به این ترتیب معاملات آخرین روز کاری بازار سهام و اوراق تسه در هفته گذشته در حالی پایان یافت که قیمت اوراق تسهیلات مسکن از 160 هزار تومان نیز فراتر رفت و میانگین نرخ اوراق مذکور به 162 هزار و 753 تومان رسید. در این میان «تسه 0010» بیش از 165 هزار تومان قیمت خورد. این رشد قیمت‌ها در حالی ادامه دارد که سقف تاریخی این اوراق که در اوایل دهه 90 رقم خورده بود، حدود 100 هزار تومان بود.

در مورد دلایل این رشد قیمتی برخی از رشد خفیف تقاضای خرید خانه از سمت مصرف‌کننده سخن می‌گویند و معتقدند به دلیل افزایش سقف وام و کاهش قیمت مسکن در ماه‌های اخیر شاهد افزایش تقاضا برای دریافت اوراق مذکور و در نتیجه رشد قیمت تسه‌ها بودیم. برخی دیگر اما سرکوب عرضه وام را دلیل حبابی شدن اوراق تسهیلات مسکن می‌دانند. این گروه از کارشناسان معتقدند بانک‌ها نمی‌توانند با نرخ سود 18 درصد تسهیلات بلندمدت مسکن، منابع و مصارف خود را به تعادل برسانند آن هم در شرایطی که می‌توانند در بازپرداخت‌های یک‌ساله یا کمتر، به بخش‌های دیگری این منابع را قرض دهند. این موضوع باعث می‌شود تا خریدارانی که با سختی موفق می‌شوند از «ماراتن خرید خانه با قیمت حبابی» عبور کنند، وارد «ماراتن فرسایشی خرید امتیاز وام مسکن با قیمت حبابی» شوند. آن هم جایی که بر اساس بررسی‌ها هزینه دریافت اوراق تسهیلات مسکن با وجود تمدید طرح تخفیف 50‌درصدی بانک مسکن (تا پایان اسفندماه) از 64 میلیون تومان فراتر می‌رود. بانک مسکن در ابتدای هفته گذشته خبر داد که طرح کاهش ۵۰درصدی هزینه خرید اوراق مسکن تا پایان اسفند ۱۴۰۰ تمدید می‌شود. این طرح از اوایل دی‌ماه در واکنش به رشد نجومی قیمت تسه‌ها،‌ اجرا شد و تاکنون دو بار تمدید شده است اما نتوانسته مانع از رشد قیمت این اوراق شود. پیشتر نیز فرابورس ایران در اطلاعیه‌ای خبر از ممنوعیت نوسانگیری روزانه در اوراق تسه از ۲۳ بهمن‌ماه داده بود.

از آژیر قرمز تا وضعیت سفید بازار جهانی

هفته گذشته بازارهای جهانی با نوسانات متوالی ناشی از اخبار مربوط به احتمال وقوع درگیری نظامی میان روسیه و اوکراین رو‌به‌رو بودند. جمعه دو هفته قبل (22 بهمن) پس از آنکه خبرهایی از درخواست دولت‌های اروپایی و آمریکایی از شهروندانشان برای خروج از خاک اوکراین منتشر شد، بازارهای جهانی نیز دگرگون شدند. به این ترتیب در این روز، نفت برنت با جهش بیش از چهاردرصدی وارد کانال 95 دلار بر هر بشکه شد. تحت این شرایط سرمایه‌ها نیز تصمیم گرفتند از بازارهای پرریسکی چون سهام به دارایی‌های کم‌ریسک منتقل شوند. به این ترتیب بازارها نیز با ریزش جدی قیمت سهام مواجه شدند و در مقابل قیمت جهانی طلا صعودی شد. روز جمعه (22 بهمن‌ماه) طلا به عنوان دارایی کم‌ریسک و پناهگاه امن برای سرمایه‌های ریسک‌گریز، با تقویت احتمال حمله نظامی روسیه به اوکراین صعودی شد و در حال حاضر با رشد حدود دودرصدی از ۱۸۶۳ دلار بر هر اونس عبور کرده است. با تقویت احتمال حمله نظامی روسیه به اوکراین جی‌پی مورگان پیش‌بینی کرد قیمت نفت در صورتی که صادرات نفت روسیه به دلیل تنش‌ها با اوکراین تحت ‌تاثیر قرار گیرد، می‌تواند به ۱۲۰ دلار بر بشکه برسد. ناتاشا کانوا از این بانک در گزارشی نوشت: «هرگونه اختلال در جریان نفت در روسیه در شرایطی که ظرفیت تولید مازاد در مناطق دیگر پایین است، می‌تواند قیمت‌های نفت را به‌راحتی به ۱۲۰ دلار برساند.» جی‌پی مورگان همچنین هشدار داد اگر نیمی از صادرات نفت روسیه در جریان این تنش‌ها متوقف شود، بهای برنت احتمالاً تا ۱۵۰ دلار هم بالا خواهد رفت.

روسیه دومین تولیدکننده نفت و گاز دنیاست و در هر کدام از این دو، فقط آمریکا را پیش از خود می‌بیند. این کشور نقشی کلیدی در تصمیمات اوپک‌پلاس بازی می‌کند. بحران روسیه- اوکراین ریسک‌های متعددی را به بازار نفت تحمیل می‌کند. نخست اینکه چنین درگیری‌‌ای می‌تواند به‌طور بالقوه به زیرساخت‌های انرژی در منطقه آسیب بزند. دوم، قدرت‌های غربی ممکن است برای تنبیه روسیه به اعمال تحریم متوسل شود که صادرات انرژی آن را فلج خواهد کرد. آمارها نشان می‌دهد روسیه به طور متوسط 5 /10 میلیون بشکه در روز سوخت مایع تولید می‌کند و دومین کشور بزرگ تولیدکننده گاز طبیعی در جهان پس از آمریکا در سال ۲۰۲۰ است. گاز روسیه از طریق ۱۰ خط لوله به اروپا و آسیا صادر می‌شود و از این میان چهار خط لوله با عبور از اوکراین گاز را به سایر کشورها منتقل می‌کنند. اما شرایط به این شکل باقی نماند.

وزارت دفاع روسیه روز سه‌شنبه اعلام کرد که برخی از نیروها در مناطق نظامی روسیه در مجاورت اوکراین پس از اتمام رزمایش به پایگاه‌های خود بازمی‌گردند، اقدامی که می‌تواند تنش بین مسکو و غرب را کاهش دهد. همین خبر کافی بود تا قیمت‌های جهانی چرخشی 180‌درجه‌ای را تجربه کنند و به نقطه آغاز پیش از واکنش هیجانی روز جمعه بازگردند. به این ترتیب بهای طلای سیاه ‌روز سه‌شنبه کاهش یافت و از بالاترین سطح هفت‌ساله خود عقب‌نشینی کرد. با این حال جی‌پی‌مورگان دست از پیش‌بینی خود برنداشت و اعلام کرد کسری تولید از سوی تولیدکنندگان برتر و نگرانی‌های مربوط به ظرفیت مازاد احتمالاً بازار نفت را محدود نگه می‌دارد و قیمت‌ها می‌تواند در اوایل سه ‌ماه دوم سال جاری به ۱۲۵ دلار در هر بشکه برسد.

به هر حال روز چهارشنبه (تا زمان نگارش این گزارش) شاخص‌های نفتی باز هم کمی میل به صعود از خود نشان دادند و از 94 دلار بر هر بشکه عبور کردند. علت این رشد اما کاهش موجودی‌های نفت و بنزین و همچنین اظهارات مقامات آمریکایی در خصوص پابرجا بودن احتمال تنش نظامی عنوان شد. به گفته بلومبرگ، عرضه نفت در کوشینگ اوکلاهاما به طرز خطرناکی در حال کاهش است که بیانگر کمبود در بخش عرضه و قیمت‌های بالای جهانی است.

پیشروی دلار پس از هفت هفته کاهشی

اسکناس آمریکایی در هفته‌ای که گذشت (تا چهارشنبه) افزایش 9 /1‌درصدی را تجربه کرد و در سطح 26 هزار و 950 تومان دادوستد شد. سکه نیز با ثبت رشد 6 /2‌درصدی به 12 میلیون و 60 هزار تومان رسید. به این ترتیب دلار پس از هفت هفته کاهشی، با افزایش قیمت همراه شد.

شنبه 23 بهمن‌ماه دلار در بازار آزاد ارز تهران نمایش چشمگیری نداشت و در میانه کانال 26 هزارتومانی به نوسان پرداخت. معامله‌گران ارزی در بازار صبح روز شنبه معاملات دلاری خود را در سطح قیمتی 26 هزار و 600 تومان آغاز کردند. این افزایش یک‌پله‌ای ارز در کانال 26 هزارتومانی تا اواسط روز شنبه ثابت ماند؛ اما در نهایت و در ساعات واپسین بازار ارز تهران نرخ دلار به سطح قیمتی 26 هزار و 700 تومان رسید. برخی از کارشناسان و تحلیلگران بازار ارز تهران چشم‌انداز ماه‌های آتی بازار ارز را مثبت شمردند. به نظر می‌رسد همچنان لنگر بزرگ در بازار ارز نمی‌گذارد که قیمت دلار نوسان شدید داشته باشد. معامله‌گران معتقدند که انتظار انعقاد یک توافق هسته‌ای مانند لنگر بزرگی است که در بازار ارز وجود دارد و نمی‌گذارد که قیمت دلار افزایش قابل توجهی را تجربه کند. در روزهای اخیر، مذاکرات هسته‌ای ادامه یافته است و برخی گمانه‌زنی‌ها نشان می‌دهد که احتمالاً در ماه جاری میلادی این مذاکرات به سرانجام برسد. همزمان مقامات مسوول بانک مرکزی عنوان می‌کنند که ذخایر بانک مرکزی نسبت به قبل افزایش یافته است و تامین ارز نیز روند بهتری نسبت به سال‌های قبل دارد. سکه امامی نیز در روز افزایش قیمت جهانی طلا به مرز کانال 12 میلیون‌تومانی بازگشت.

در دومین روز هفته اسکناس آمریکایی در بازار ارز تهران افزایش جدیدی از خود به نمایش گذاشت. معامله‌گران ارزی بازار تهران که در روز نخست هفته گذشته معاملات دلاری خود را در سطح قیمتی ۲۶ هزار و ۷۰۰ تومان انجام دادند، با شروع نخستین ساعت‌های بازار روز یکشنبه دلار را با ۱۵۰ تومان افزایش نسبت به نرخ مذکور معامله کردند. این روند افزایشی تا انتهای روز یکشنبه ادامه داشت؛ به‌صورتی‌که شاخص بازار ارز در حوالی ظهر این روز به سطح قیمتی ۲۶ هزار و ۹۵۰ تومان نیز رسید. طبق بررسی‌های به عمل‌آمده از هسته مرکزی بازار ارز تعداد خریداران نسبت به روزهای گذشته افزایش محسوسی داشته و همین امر سبب شده فروشندگان دست بالاتری در افزایش قیمت داشته باشند. در نهایت قیمت اسکناس آمریکایی در بازار روز یکشنبه با ۳۰۰ تومان افزایش قیمت به رقم ۲۷ هزار تومان رسید. به این ترتیب پس از یک هفته و یک روز نوسان دلار در کانال ۲۶ هزارتومانی، اسکناس آمریکایی بار دیگر به کانال ۲۷ هزارتومانی بازگشت. عده‌ای از تحلیلگران و کارشناسان ارزی بازار تهران در توضیح روند افزایشی روز یکشنبه به طولانی‌تر شدن روند مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی اشاره داشتند. این افراد بر این باورند که بر اساس اخبار سیاسی منتشرشده در روزها و هفته‌های اخیر و همچنین کانال‌شکنی‌های دلار طی دو ماه گذشته انتظارات مثبتی از آینده بازار ارز تهران در جامعه به وجود آمده است. این انتظارات مثبت سبب شده است عده بسیاری از متقاضیان ارز در بازار تهران در انتظار سطوح قیمتی پایین‌تر، از خریدهای خود دست بکشند و در نتیجه آن حجم معاملات در گردش این بازار به میزان قابل توجهی کاهش یابد. حال با طولانی‌تر شدن روند مذاکرات هسته‌ای وین عده‌ای از این افراد که تاکنون از خرید ارز امتناع می‌کردند از انتظار خود دست کشیده و در جهت رفع نیازهای ارزی خود ناچاراً نقش خریدار را در بازار ارز تهران بازی می‌کنند. در نتیجه ورود این تقاضاهای معوقه به بازار نیز معامله‌گران ارزی توانسته‌اند قیمت اسکناس آمریکایی را در معاملات ارزی بازار تهران افزایش دهند. اما عده دیگری از تحلیلگران بازار ارز با اشاره به اخبار سیاسی منتشرشده در روزهای اخیر بر این باورند که این حرکات افزایشی نرخ دلار همان‌طور که در دو هفته گذشته و در زمان حضور دلار در مرز کانال ۲۸ بی‌نتیجه ماند در کانال جدید نیز حاصلی نخواهد داشت. سکه امامی نیز که در روزهای اخیر و در اثر افزایش نرخ طلای جهانی روند افزایشی جدیدی را آغاز کرده بود روز یکشنبه با ۱۵۰ هزار تومان افزایش قیمت نسبت به نرخ روز شنبه در سطح قیمتی ۱۲ میلیون و ۱۵۰ هزار تومان معامله شد.

روز دوشنبه شاخص بازار ارز همچنان به افزایش ادامه داد. در این روز ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، از قرار گرفتن مذاکرات در مرحله نهایی در جهت دستیابی به توافق هسته‌ای جدید خبر داد. به این ترتیب نرخ اسکناس دلار آزاد در بازار روز دوشنبه به سطح قیمتی ۲۷ هزار و ۲۵۰ تومان رسید. سیگنال‌های سیاسی مرتبط با بازار ارز اما همچنان مثبت بوده و با وجود کندتر شدن روند مذاکرات رفع تحریم احتمال حصول توافق هسته‌ای جدید همچنان قوی است. سکه امامی نیز که در راستای افزایش قیمت جهانی طلا در روزهای اخیر به کانال ۱۲ میلیون‌تومانی بازگشته بود روز دوشنبه در پله اول این کانال مستقر شد.

سه‌شنبه در روز تعطیلی بازار ارز تهران پیش‌بینی معامله‌گران از قیمت دلار در معاملات روزهای آتی همچنان افزایشی بود. به عقیده فعالان بازار ارز پس از خروج اسکناس آمریکایی از کانال ۲۶ هزارتومانی و بازگشت آن به کانال ۲۷ هزارتومانی در روز یکشنبه ۲۴ بهمن انتظار می‌رود این ارز روند صعودی خود را حفظ کند. اخبار سیاسی منتشرشده از مقر مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۴ همچنان حاوی سیگنال‌های مثبت و مهم برای بازار ارز است.

روز چهارشنبه اما دلار مجدداً به کانال 26 هزار تومان عقب‌نشینی کرد. این نزول قیمت در حالی رقم خورد که فعالان بازار ارز قبل از تعطیلی روز سه‌شنبه از نرخ‌هایی اواسط کانال 27 هزارتومانی برای قیمت آخر هفته دلار سخن می‌گفتند. تحلیلگران بازار ارز از شباهت روند حرکتی دلار در دو کانال مذکور سخن گفتند و رقم 27 هزار و 300 تومان را سقف مقاومت جدید اسکناس آمریکایی نامیدند. شنیده‌ها از هسته مرکزی بازار نیز از کمبود میزان متقاضی ارز در روزهای منتهی به پایان هفته خبر می‌دهد. این در حالی است که زمزمه‌هایی از انجام مذاکرات مستقیم بین کشورهای ایران و آمریکا در راستای حصول هرچه سریع‌تر توافق جدید هسته‌ای شنیده می‌شود و این امر در صورت وقوع خود می‌تواند خبر تاثیرگذار دوم برای کانال‌شکنی اسکناس آمریکایی باشد. سکه امامی نیز در روز چهارشنبه با کاهش قیمت 40 هزارتومانی نسبت به نرخ روز دوشنبه در سطح قیمتی 12 میلیون و 60 هزارتومانی معامله شد.

نگاه کریپتوها به تنش‌های سیاسی

رمزارزها که جمعه ماقبل در واکنش به حمله احتمالی روسیه به اوکراین، به عنوان دارایی پرریسک از سوی سرمایه‌گذار با فشار فروش و کاهش قیمت‌ها مواجه شده بودند، روز سه‌شنبه به مدار صعودی بازگشتند و توانستند این افت هیجانی را خنثی کنند و در مجموع ارزهای دیجیتال شاهد رشد بیش از سه‌درصدی ارزش بازار باشیم. در حال حاضر ارزش کل بازار کریپتوها کمتر از دو هزار میلیارد دلار است که نسبت به قله آگوست کاهش بیش از 30‌درصدی را نشان می‌دهد. در این بازار هفته گذشته خبر رسید برکشایر هاتاوی (Berkshire Hathaway)، شرکت وارن بافت و چارلی مانگر، منتقدان سرسخت بیت‌کوین، یک میلیارد دلار از سهام نوبانک (Nubank)، بانک برزیلی فعال در حوزه ارزهای دیجیتال، را خریداری کرده است. این شرکت در ماه دسامبر (آذر) ۲۰۲۱، زمانی که نوبانک سهامی عام شد، حدود ۳۰ میلیون سهم به ارزش ۲۵۰ میلیون دلار خریداری کرد و پیشتر نیز در دور هفتم جذب سرمایه، ۵۰۰ میلیون دلار در این بانک سرمایه‌گذاری کرده بود. با وجود اینکه نوبانک اجازه سرمایه‌گذاری مستقیم در حوزه ارزهای دیجیتال را نمی‌دهد، مشتریان می‌توانند با خرید صندوق‌های قابل‌معامله بانک در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند.