لزوم دقت سیاستگذار
بازار سهام تا چه حد از تحولات سیاسی اثر می‌پذیرد؟
الگوی ادوار سیاسی سعی در تبیین چارچوب رفتاری رای‌دهندگان و انتخاب‌شوندگان در دوران برگزاری انتخابات در کشورهای مختلف دارد. دولت‌ها با توجه به تشخیص منطقی محبوبیت خود در میان رای‌دهندگان سعی در اتخاذ سیاست‌هایی دارند که رضایت رای‌دهندگان را فراهم آورد. در ادبیات ادوار سیاسی، سیاستمداران اهدافی را دنبال می‌کنند که بتوانند با توجه به حافظه کوتاه‌مدت رای‌دهندگان در زمان‌های نزدیک به انتخابات خواسته‌های افراد جامعه را از جهات مختلف پاسخ دهند، بنابراین محققان به دنبال بررسی وجود یا نبود چنین سیاستگذاری‌هایی در هنگام انتخابات هستند تا بتوانند تاثیر آنها را در صورت وجود، بر کل اقتصاد برآورد کنند. نااطمینانیهای سیاسی یکی از عوامل موثر بر روی بورس اوراق بهادار است، از این‌رو نااطمینانیهای سیاسی می‌تواند زمینه تغییرات در بورس را فراهم کند.
در بازار سهام نوسان‌های گسترده در همه حال موجب ورود و خروج سرمایه می‌شود و اثرات این جابه‌جایی بر اقتصاد کشورها می‌تواند قابل توجه باشد. در کشورهای در حال توسعه، ضربه‌های واردشده بر اقتصاد به دلیل تکانه‌های بازار سهام می‌تواند به شدت پرمخاطره باشد. بازار سهام نقش مهمی در اقتصاد همه ملت‌ها بازی می‌کند.
از جمله مهم‌ترین و پرطرفدارترین بازارهای مالی در اغلب کشورها، بازارهای سهام هستند. به‌طوری که رفتار نوسان بازار سهام همواره مورد بحث و بررسی محافل علمی و اقتصاددان‌ها قرار داشته است. به دلیل اهمیت بازارهای سهام در اقتصاد بحث پیرامون تعیین عوامل موثر بر نوسانات بازار سهام همواره مورد توجه بوده است. یکی از عوامل موثر بر بورس اوراق بهادار نااطمینانیهای سیاسی است. بنابراین نااطمینانیهای سیاسی می‌توانند زمینه تغییرات در بازار سهام را فراهم کنند. در بازار سهام نوسان‌های گسترده در همه حال موجب ورود و خروج سرمایه می‌شود.
اثرات این جابه‌جایی بر اقتصاد کشورها می‌تواند قابل توجه باشد. در کشورهای در حال توسعه، ضربه‌های واردشده بر اقتصاد به دلیل تکانه‌های بازار یادشده می‌تواند به شدت پرمخاطره باشد. بنابراین بررسی روابط متقابل میان نوسانات بازار سهام و تحولات سیاسی در کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به همین منظور سعی شده تا در این تحقیق به مطالعه رابطه بین عدم اطمینان سیاسی و رابطه آن با بازار سهام پرداخته شود.
طی تحقیق یادشده در ابتدا از آزمون پیشنهادی زیوت واندریوز برای تعیین ایستایی متغیرها با در نظر گرفتن امکان بررسی وجود شکست ساختاری درون‌زا، بهره گرفته شد. برای بررسی و برآورد روابط بین متغیرها از روش گارچ نامتقارن (GJR-GARCH) استفاده شده است. قبل از برآورد مدل GJR-GARCH باید برای هر کدام از متغیرهای تحقیق یک مدل ARMA مناسب تخمین زده شود، تا بتوانیم برازش مناسبی از مدل واریانس ناهمسان شرطی خود رگرسیون تعمیم‌یافته داشته باشیم. برای به دست آوردن وقفه بهینه ARMA از معیار شوارتز-بیزین (SBC) استفاده شده است. همچنین آزمون ARCH مبتنی بر وجود ناهمسانی واریانس مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌ها: نتایج حاصل از این مطالعه نشان‌دهنده تاثیر مثبت و معنادار انتخابات ریاست‌جمهوری بر بازار سهام است. همچنین در چارچوب الگوی گارچ نامتقارن دوره‌های مختلف مذاکرات هسته‌ای و نیز تحولات سیاسی منطقه‌ای بر شاخص بازار سهام تاثیر مستقیم و معناداری را نشان می‌دهد؛ به‌علاوه نتایج در دوره مورد بررسی نشان می‌دهد که متغیر کنترلی شاخص قیمت مصرف‌کننده نیز تاثیر معنادار و مثبتی بر شاخص قیمت بازار سهام خواهد داشت.
شاید به‌طور قاطع بتوان گفت که یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصاد ایران که از جریان انتخابات تاثیر می‌گیرد، بورس است. شاهد این مدعا شاخص بازار سهام است که تحت تاثیر هر رویداد سیاسی افزایش یا کاهش می‌یابد. همه این شواهد نشان می‌دهد که بورس تهران یکی از پایه‌های مهم در تحلیل وقایع انتخابات ریاست‌جمهوری است. انتخابات در بسیاری از بازارهای اقتصادی کشور اثرگذار است و این تاثیر با توجه به سیاست‌های اقتصادی رئیس‌جمهور در دامنه‌ای از بازارهای پولی-مالی، بازار سرمایه، طلا و مسکن و کالاهای بادوام مانند املاک و مستغلات گسترش می‌یابد. انتخابات ریاست‌جمهوری اثری معنادار و مثبت بر روی شاخص قیمت سهام داشته است. در زمان‌های انتخابات ریاست‌جمهوری شاخص قیمت سهام 992 /1 درصد رشد داشته است. نگاهی به پیشینه گفت‌وگوهای مقامات سیاسی و امنیتی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و با قدرت‌های غربی نشان می‌دهند، پس از حصول نتایج امیدوارکننده و با دست خالی بازگشتن هر دو طرف از میز مذاکره، نماگرهای بازار سهام همسو با آن، گرایش‌های صعودی یا نزولی به خود گرفته‌اند. نتایج این مطالعه نشان داده است که مذاکرات هسته‌ای اثری مثبت و معنادار بر روی شاخص قیمت سهام داشته است. یعنی مذاکرات هسته‌ای 082 /1 درصد روی شاخص قیمت سهام تاثیر مثبت داشته است.
تورم از جمله مواردی است که در اکثر کشورهای جهان به عنوان یک معضل اقتصادی، اجتماعی مطرح است. از آنجا که تغییرات نرخ تورم باعث ایجاد اختلال در پیش‌بینی‌ها و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی می‌شود، از این‌رو می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی و در نهایت در کسب بازده این بخش بگذارد. افرادی چون فلدستان (۱۹۸۰)، موخرجی ونا کا (۱۹۹۵)، گراهام (۱۹۹۶) و کارال و جونگ (۱۹۹۷) به وجود رابطه منفی بین تورم و بازده سهام در بازارهای سهام کشورهای مورد مطالعه خود پی بردند. گروه دیگری از تحقیقات از جمله چن و همکاران (۱۹۸۶) و ابراهیم (۲۰۰۳) نیز به رابطه منفی میان تورم و شاخص قیمت سهام اشاره دارند. اما برخی نیز همچون جاترات و همکاران (۱۹۹۷)، جرد وستم (۱۹۹۹) و پویتراس (۲۰۰۴) در مطالعات خود هیچ‌گونه رابطه معناداری میان تورم و شاخص قیمت سهام پیدا نکرده‌اند. جوادی (۱۳۷۴) نیز به ارتباط مستقیم بین شاخص قیمت سهام با تورم اشاره می‌کند. علت آن را چنین عنوان می‌کند که در شرایط تورمی، ارزش جایگزینی دارایی‌های شرکت‌ها افزایش می‌یابد و افزایش ارزش جاری دارایی‌ها می‌تواند موجبات افزایش قیمت سهام را فراهم آورد. در این تحقیق شاخص قیمت مصرف‌کننده به عنوان متغیر کنترلی اثر مثبت و معناداری بر روی شاخص قیمت سهام دارد. مقدار برآورد‌شده این متغیر کنترلی در این تحقیق 074 /0 بوده است. یعنی با افزایش یک‌درصدی شاخص قیمت مصرف‌کننده، شاخص قیمت سهام 074 /0 افزایش داشته است.
با توجه به مطالعات انجام‌شده و نیز نتایج حاصل از این تحقیق، پیشنهادهایی برای انجام مطالعات بعدی ارائه می‌شود. استفاده از سایر روش‌های محاسبه تلاطم همچون روش به‌کارگیری روش متغیرهای تصادفی به محققان پیشنهاد می‌شود. از آنجا که نتایج نشان‌دهنده این است که ادوار انتخاباتی بر بورس اوراق بهادار موثر است بنابراین به سیاستگذاران و برنامه‌ریزان پیشنهاد می‌شود که در ایام انتخابات و همچنین مذاکرات به صورت کاملاً هوشمندانه به اخبار و شایعات مرتبط با بازار سهام و آینده آن توجه ویژه کرده و عکس‌العمل‌های مناسب را جهت خنثی کردن اخبار منفی نشان دهند. به دولتمردان و سیاستگذاران پیشنهاد می‌شود مناقشات سیاسی و منطقه‌ای و بین‌المللی را به عنوان عوامل موثر بر شرایط اقتصاد ایران از جمله بازار سهام در نظر بگیرند.
