درجا زدن سبدها
بازار دارایی‌ها در هفته گذشته با عقبگرد قیمت‌ها مواجه شد
بازارهای مالی هفته‌ای عجیب را پشت سر گذاشتند. بورس پس از 10 هفته رشد متوالی درجا زد و متاثر از عقب‌نشینی دلار هفته‌ای منفی را پشت سر گذاشت. دلار نیز همان‌طور که اشاره شد کانال 28 هزار تومان را ترک کرد اما توانست خود را به محدوده 27 هزارتومانی بازگرداند. در بازار کریپتوها هر چند دو هفته پیش سرمایه‌گذاران در انتظار صعود بیتکوین به کانال 50 هزاردلاری بودند اما این اتفاق نیفتاد و این رمزارز پس از نوسانات کم‌مقدار در نهایت در محدوده 47 تا 48 هزار دلار باقی ماند.
عقب‌نشینی سهام پس از 10 هفته
بازار سهام این هفته شرایط متفاوتی را تجربه کرد. نماگر اصلی تالار شیشه‌ای که 10 هفته متوالی بود در مسیر صعود پیشتازی می‌کرد و موفق شده بود از میانه ابرکانال 5 /1 میلیون واحد نیز عبور کند، ناگهان تغییر مسیر داد و پس از سه روز افت دسته‌جمعی قیمت سهام، عملکرد هفتگی این شاخص را منفی کرد. به این ترتیب هفته گذشته شاهد کاهش 9 /1درصدی شاخص کل و همزمان با آن افت 2 /0درصدی نماگر هم‌وزن بورس تهران بودیم.
در نخستین روز کاری دومین هفته شهریورماه، بورس همان شرایطی را داشت که در هفته‌های پیش از آن تجربه کرده بود. سرمایه‌های حقیقی در گروه‌های مختلف جابه‌جا می‌شدند اما خبری از ورود هیجانی پول‌های تازه نبود. رشد قیمت‌ها روندی آهسته و پیوسته را تجربه می‌کرد و نه خبری از صف‌های فروش سنگین بود نه صفوف خرید طولانی و هیجانی. تنها موضوعی که در این شرایط نگران‌کننده به نظر می‌رسد افزایش هیجان در گروه‌هایی بود که به لحاظ بنیادی وضعیت مناسبی نداشتند و نشانه‌هایی از تحلیل‌گریزی و افزایش تب بورس‌بازی را بروز می‌دادند. در این خصوص می‌توان به معاملات گروه خودرو اشاره کرد. نمادهایی که با انتشار هر گزارش جدیدی از عملکرد خود، نه‌تنها خبر خوشایندی برای سهامدارانشان ندارند بلکه افزایش زیان انباشته این بنگاه‌های اقتصادی به بازار مخابره می‌شود. بر اساس آخرین صورت‌های مالی منتشرشده از سوی سه خودروساز بزرگ بورسی روی سامانه کدال، تا پایان بهار ۱۴۰۰ مجموع زیان انباشته شرکت‌های ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو به ۵۶ هزار میلیارد تومان رسیده است و حتی «خپارس» که مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت است در نظر دارد از طریق افزایش سرمایه از شمولیت این ماده خارج شود. اما مهم‌ترین دلیل زیان‌ده شدن این صنعت قیمت‌گذاری دستوری است که هنوز تصمیمی برای باز کردن گره آن گرفته نشده است و از این‌رو حتی در صورت افزایش سرمایه این شرکت‌ها و خروج از زیان، اما چشم‌انداز آتی آن همچنان تیره‌و‌تار بوده و تا زمان عدم رفع قیمت‌گذاری دستوری، زیان شرکت‌های مذکور را دنبال می‌کند.
به هر روی نه‌تنها وضعیت گروه خودرو بلکه دیگر صنایع بورسی نیز روز یکشنبه تغییر مسیر دادند. میزان افت میانگین وزنی قیمت‌ها در این روز چندان شدید نبود اما آنچه جلب‌توجه کرد افزایش هراس سهامداران خرد و خروج یک هزار میلیارد‌تومانی سرمایه‌های حقیقی طی دادوستدهای روز یکشنبه بود. ضمن آنکه به‌سبب شدت گرفتن میزان عرضه‌ها، پس از مدت‌ها مجدداً شاهد سبقت نمادهای با صف فروش از خرید بودیم. این جدال سنگین در میان خریداران و فروشندگان سبب شد ارزش معاملات خرد سهام نیز رکورد هفت‌ماهه خود را جابه‌جا کند و برای نخستین‌بار در سال جاری از ۱۰ هزار میلیارد تومان فراتر برود. روز دوشنبه اما ریزش قیمت سهام شدت بیشتری گرفت تا بیشترین افت درصدی این نماگر طی هفت ماه گذشته ثبت شود. ترس سهامداران از ادامه‌دار بودن این ریزش و از دست رفتن مجدد سودهای کسب‌شده عاملی بود که سبب شدت گرفتن خروج سرمایه‌های حقیقی از گردونه معاملات سهام شد. به این ترتیب روز دوشنبه شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش 1600 میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودیم که از 27 دی‌ماه سال گذشته مشاهده نشده بود. افت نرخ دلار و تجربه تلخ سهامداران از 10 ماه اصلاح فرسایشی مهم‌ترین عواملی بود که سبب افت شدید و دسته‌جمعی سهام شد. جایی که اسکناس آمریکایی دو کانال عقب‌نشینی کرد و سهامداران در آستانه سر به سر شدن زیان در بخشی از پورتفوی خود، نگران بودند تا بازار اصلاحی مجدد را آغاز کند. با بازگشت دلار به کانال 27 هزار تومان اما رفته‌رفته ترس معامله‌گران نیز فروکش کرد و از نیمه دوم معاملات روز سه‌شنبه شاهد افزایش نسبی تقاضا و در مقابل فروکش تب فروش در بازار بودیم. به طوری که در پایان هفته نماگرهای سهام مجدداً به محدوده سبز تابلو وارد شدند و ابرکانال 5 /1 میلیون واحد را نیز باز پس گرفتند.
چسبندگی دلاری و بیش‌واکنشی بورس‌بازان
همان‌طور که اشاره شد و در ادامه به تفصیل ذکر می‌شود، دلار در این هفته روندی نزولی در پیش گرفت و بورس را نیز به دنبال خود کشاند. در اثرگذاری مستقیم دلار بر سودآوری شرکت‌های بورسی شکی وجود ندارد. آمارها گویای آن است که حدود 60 درصد از کل ارزش بازار سهام در اختیار صنایع کامودیتی‌محور و صادراتی است که درآمد دلاری داشته و از نوسان قیمت‌ها در بازار ارز اثری مستقیم می‌پذیرند. اما گویا سهامداران این نکته را فراموش کرده یا نمی‌دانند که اکثر شرکت‌های بورسی از نرخ دلار نیمایی اثر می‌پذیرند و نه دلار آزاد. این تنها به روزهایی که دلار کاهشی است مربوط نمی‌شود بلکه رشد قیمت سهام تحت تاثیر رشد نرخ دلار در بازار آزاد نیز نشان می‌دهد درک صحیحی از اثرپذیری سهام از ارز وجود ندارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود رشد بیش از 22درصدی نرخ اسکناس آمریکایی در بازار آزاد (از ابتدای سال تا 6 شهریورماه) دلار نیمایی تقریباً بدون تغییر مانده و در همان محدوده 23 هزار تومان نوسان می‌کند. البته بدون شک ادامه‌دار بودن رشد قیمت در بازار آزاد، نرخ نیمایی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد اما واکنش هیجانی بورس‌بازان به نرخ دلار آزاد منطقی به نظر نمی‌رسد چراکه نه افت و نه رشد مقطعی آن، نرخ‌های نیمایی را دستخوش تغییر نکرده و در نتیجه سود شرکت‌های سهامی چندان متاثر نخواهد شد. به هر روی این بیش‌واکنشی سبب شد تا میانگین قیمت سهام در هفته گذشته رو به نزول گذاشته و پس از 10 هفته صعود متوالی شاهد عقب‌نشینی شاخص کل بورس تهران باشیم.
واکنش منفی دلار به اظهارات
در اولین روز هفته گذشته، بازار دلار دو نیمه متفاوت را تجربه کرد اما برآیندی مثبت را ثبت کرد. در نیمه اول، اوضاع به کام افزایشی‌های بازار بود و قدرت‌نمایی خریداران موجب شد اسکناس آمریکایی حتی تا محدوده ۲۸ هزار و ۳۰۰ تومان پیشروی کند. در این نیمه دسته‌ای از معامله‌گران اطمینان داشتند که در دولت جدید، مساله تحریم‌ها به زودی حل نخواهد شد و نگران بودند که در صورت ادامه تعویق مذاکرات هسته‌ای، درآمدهای ارزی کشور کاهش پیدا کند. همزمان عده‌ای از معامله‌گران عنوان می‌کردند که در روز شنبه سطح تقاضای حواله‌ای بالا بود و این عامل انتظارات صعودی را در بازار داخلی تقویت کرد. حواله درهم روز شنبه تا آستانه ۷ هزار و ۷۰۰تومانی پیشروی داشت. با این حال، در اواخر معاملات این روز، فروشندگان دست بالاتر را به دست آوردند و توانستند قیمت اسکناس آمریکایی را تا ساعت ۴ بعدازظهر تا محدوده ۲۸ هزار و ۱۰۰ تومان پایین ببرند. در این شرایط به گفته تحلیلگران فنی زمانی که قیمت دلار به بالای محدوده ۲۸ هزار و ۲۰۰تومانی نفوذ کرد، برخی از نوسان‌گیران اقدام به فروش کردند و سعی داشتند از خریدهای قبلی خود کسب سود کنند. در واقع یکی از دلایل افت دلار در نیمه دوم روز شنبه، شناسایی سود بود. دلیل دوم به هراس معامله‌گران بازمی‌گشت. برخی معامله‌گران تصور می‌کردند که در این هفته و با توجه به آغاز کار دولت جدید، احتمال عرضه بیشتر ارز وجود دارد، در نتیجه بهتر است در خرید و فروش‌های خود سرعت بیشتری را اعمال کنند. همچنین برخی از بازیگران باتجربه بازار عنوان می‌کردند که به احتمال زیاد در این هفته رئیس‌کل جدید بانک مرکزی معرفی خواهد شد. از نگاه آنها مساله یادشده نیز از لحاظ روانی می‌تواند بازار را در مسیر نزول قرار دهد. به هر روی روز یکشنبه، زمانی برای اصلاح قیمت دلار و ترک کانال 28 هزار تومان بود. در این روز فرمان رئیس‌جمهور برای مدیریت بازار ارز و کنترل تورم و انتشار شایعاتی در خصوص موافقت آمریکا با برگشت به میز مذاکرات با قبول شروط ایران موجب شد که دلار ۵۵۰ تومان از ارزش خود را از دست بدهد و در محدوده ۲۷ هزار و ۵۵۰ تومان قرار بگیرد. در نخستین جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، رئیس‌جمهور به تیم اقتصادی دولت ماموریت داد با استفاده از تجربه‌ها و دیدگاه‌های نخبگان هرچه سریع‌تر بودجه دولت و راهکارهای تقویت ارزش پولی را بررسی و ارائه کند. به گزارش خبرگزاری تسنیم، همچنین تیم اقتصادی دولت مکلف شد درباره کنترل بازار ارز و نرخ تورم، اقدامات فوری و سازمان‌یافته انجام دهد به‌نحوی که مردم اثرات آن را در زندگی خود احساس کنند و اطمینان یابند که دولت در این زمینه اهتمام لازم را به‌کار گرفته است. به گفته فعالان، صحبت‌های مطرح‌شده در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت موجب شد که چنین تصوری در بازار ایجاد شود که ممکن است سطح عرضه ارز افزایش پیدا کند. در واقع معامله‌گران احساس کردند که با توجه به صحبت‌های رئیس‌جمهور به زودی در دولت جدید اقداماتی برای مدیریت بازار ارز صورت خواهد گرفت و برخی تصور کردند که یکی از کوتاه‌ترین راه‌حل‌ها برای مدیریت بازار، عرضه ارز است. این موضوع موجب شد دسته‌ای از معامله‌گران ترجیح دهند به صورت موقت ریسک خرید بیشتر ارز را به جان نخرند و از خریدهای قبلی خود سودگیری کنند. برخی معامله‌گران نیز عنوان می‌کردند که رئیس‌کل بانک مرکزی به زودی انتخاب خواهد شد و بهتر است در زمان این انتخاب در بازار ارز نباشند.
در سومین روز هفته، دلار کانال ۲۷ هزار تومان را نیز از دست داد. روز دوشنبه، اسکناس آمریکایی ۵۸۰ تومان افت قیمت را به ثبت رساند و به بهای ۲۶ هزار و ۹۸۰ تومان رسید. به گفته فعالان، برخی از معامله‌گران ارزی در دو روز ابتدای هفته چنین تصوری را در بازار مطرح کردند که مذاکرات هسته‌ای به زودی از سر گرفته خواهد شد و به همین دلیل، بهتر است خریدهای جدیدی را صورت ندهند. حتی بخشی از معامله‌گران از خریدهای قبلی خود با قرار گرفتن در موقعیت فروش سودگیری کردند. سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در آخرین صحبت‌های خود در روز دوشنبه احتمال آغاز دور جدید مذاکرات را رد نکرد، این مساله نیز در تصورات بازیگران ارزی اثر داشت. برخی از معامله‌گران ارزی عنوان می‌کردند که پس از شکست مرز ۲۷ هزارتومانی، با احتیاط اقدام به خرید ارز خواهند کرد. البته این گروه اطمینان نداشتند که افت به زیر کانال ۲۷ هزارتومانی، پایان روند نزولی دلار باشد ولی تصور می‌کردند بهتر است پس از بیش از هزار تومان نزول، کمی از ارزهای فروختهشده خود را جایگزین کنند. البته آنها باور داشتند که در صورت شکست محدوده ۲۶ هزار و ۵۰۰ تومان باید سرعت فروش‌های خود را بیشتر کنند، ولی تا زمانی که نقطه یادشده شکسته نشده است، بهتر است یا تماشاچی وقایع بازار باشند یا بخشی از ارزهای فروختهشده را دوباره در نرخ‌های پایین‌تر خرید کنند.
پس از دو روز افت کانالی، روز سه‌شنبه دلار در جهت صعودی قرار گرفت و توانست کانال ۲۷ هزارتومانی را پس بگیرد. به این ترتیب در چهارمین روز هفته، اسکناس آمریکایی ۳۲۰ تومان رشد را به ثبت رساند و به محدوده ۲۷ هزار و ۳۰۰ تومان رسید. در این روز برخی از معامله‌گران که تصور می‌کردند مذاکرات هسته‌ای به زودی آغاز خواهد شد، تغییر عقیده دادند و با احتیاط در موقعیت خرید قرار گرفتند. گروهی از معامله‌گران، از صحبت‌های وزیر امور خارجه برداشتی داشتند که به برگشت آنها به موقعیت خرید منجر شد. امیرعبداللهیان در گفت‌وگویی خبری درباره دور بعدی مذاکرات گفته بود: «طرف مقابل این درک را دارد که بالاخره یک پروسه دو سه‌‌ماهه‌ای زمان می‌برد که دولت جدید مستقر شود و برای هرگونه تصمیمی که می‌خواهد در این رابطه بگیرد، برنامه‌ریزی کند.» برخی معامله‌گران با تکیه بر این بخش از صحبت‌های وزیر امور خارجه سعی کردند این فضا را در بازار راه بیندازند که تا دو یا سه ماه آینده خبری از مذاکرات هسته‌ای نخواهد بود و بهتر است فعلاً به خریدهای احتیاطی خود ادامه دهند. با این حال، بخش بزرگی از بازیگران بازار تصمیم گرفتند که بی‌گدار به آب نزنند، در نتیجه رشد قیمت دلار چندان زیاد نشد. در این بین، برخی نیز افزایش عرضه ارز توسط بازارساز را عاملی دانستند که زمینه هیجان افزایشی در بازار را محدود کرد. به گفته بخشی از فعالان، پس از نوسانات شدید افزایشی و کاهشی روزهای اخیر، انتظار می‌رود که بازارساز با مداخله خود زمینه‌ساز کاهش تغییرات قیمتی دلار شود. روز چهارشنبه اما دلار مجدداً کاهشی بود اما در کانال 27 هزار تومان باقی ماند. سکه نیز به تلاش برای بازگشت به 12 میلیون تومان ادامه داد.
آرامش رمزارزها
در بازار کریپتوها هرچند دو هفته پیش سرمایه‌گذاران در انتظار صعود بیتکوین به کانال 50 هزاردلاری بودند اما این اتفاق نیفتاد و این رمزارز پس از نوسانات کم‌مقدار در نهایت در محدوده 47 تا 48 هزار دلار باقی ماند. بیتکوین که در ابتدای هفته گذشته کانال ۴۹ هزاردلاری را از دست داد، هنوز با گذشت یک هفته از این اتفاق و حتی افت دلار در پی اخبار تعدیل سرعت خرید دارایی‌های ایالات‌متحده و طی چندین تلاش ناموفق، نتوانست مقاومت ۴۹ هزار و ۳۰۰دلاری را پشت سر بگذارد. تحلیلگران فنی معتقدند در صورتی که پادشاه دنیای ارزهای دیجیتال نتواند قیمت هفتگی خود را بالاتر از این ناحیه مقاومتی به اتمام برساند، برای ادامه روند به مشکل برخواهد خورد. اما در صورتی که حداقل بتواند هفته خود را در کانال ۴۹ هزار دلار تمام کند، سرمایه‌گذاران برای ادامه روند صعودی خوش‌بین‌تر خواهند بود. یکی از تحلیلگران رِکت کپیتال در همین راستا گفت: اگر بیتکوین بتواند تا پایان هفته بیش از سطح ۴۹ هزار دلار باقی بماند، می‌تواند خود را برای یک هفته امیدوارکننده آماده کند. در حال حاضر ارزش بازار کریپتوها بیش از 2 تریلیون دلار برآورد می‌شود و باید دید آیا توان لازم برای صعود قیمت و فتح قله‌های جدید در این بازار وجود دارد یا خیر؟
