مذاکرات در ابهام
توپ برجام در زمین کیست؟
اخیراً سخنگوی وزارت خارجه در نشست هفتگی خود با خبرنگاران و در پاسخ به پرسشی درباره سفر اخیر وزیر خارجه کشورمان به عمان و دیدارش با پادشاه این کشور و همچنین برخی از اخبار منتشرشده در ارتباط با ابتکارات سلطان عمان در زمینه مذاکرات رفع تحریم‌ها تصریح کرد: «سفر وزیر خارجه کشورمان به عمان در چارچوب استمرار گفت‌وگوهای دوجانبه دو کشور و انجام تبادل و رایزنی درباره مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی انجام شد.» آن‌گونه که شرق گزارش داده: ناصر کنعانی با بیان اینکه آقای امیرعبداللهیان در این سفر پیام کتبی رئیس‌جمهور را تحویل سلطان عمان دادند، تاکید کرد: «دو کشور ایران و عمان موضوعات مشترک زیادی برای گفت‌وگو و تبادل نظر دارند. عمان با نگاه به رویکرد توام با حسن نیت برای نقش‌آفرینی مثبت درباره برخی موضوعات طرف مشورت تهران بوده و ابتکاراتی را بیان کرده و ایران نیز دیدگاه‌های خود را در این زمینه مطرح کرده است.» سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به سوالی درباره موضوع احیای برجام و آخرین روند مذاکرات رفع تحریم‌ها بیان کرد: «در حاشیه کنفرانس بغداد ۲ ملاقات‌هایی میان نمایندگان ایران و اتحادیه اروپا برگزار شد و موضوع مذاکرات رفع تحریم‌ها یکی از مسائلی بود که در این نشست مورد گفت‌وگو قرار گرفت. این اتفاق نظر وجود داشت که باید تعاملات با هدف فعال‌سازی و جمع‌بندی مذاکرات بین دو طرف ادامه پیدا کند. تبادل پیام کماکان در سطوح مختلف ادامه دارد.» کنعانی خاطرنشان کرد: «جمهوری اسلامی ایران برای جمع‌بندی مذاکرات رفع تحریم‌ها، بر اساس پیش‌نویس بسته مذاکراتی که نتیجه ماه‌ها مذاکرات سخت و فشرده است، با رعایت خطوط قرمز خود آمادگی کامل دارد، اما این آمادگی دائمی نیست و اکنون توپ در زمین طرف غربی است. ما به طرف‌های مقابل توصیه می‌کنیم با پرهیز از سیاسی‌کاری و اتخاذ رویکرد سازنده و واقع‌بینانه، تصمیمات سیاسی لازم را برای حصول توافق و اعلام آن بگیرند.» سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: «اگر طرف‌های غربی تصور می‌کنند که می‌توانند با فشارهای سیاسی و با فضاسازی‌های روانی و تبلیغاتی، امتیازات بیشتری را در مذاکرات رفع تحریم‌ها بگیرند، قطعاً سخت در اشتباه هستند.» در کنار این نکات، علی باقری‌کنی نیز در حاشیه مراسم گرامیداشت سردار سلیمانی در جمع خبرنگاران در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا اختلاف‌ها با آژانس حل شده است یا خیر، گفت: «روند گفت‌وگوها مسیر پیوسته‌ای بوده و اکنون هم پیوسته است و وقفه در آن ایجاد نشده. اگر این کار رسانه‌ای نمی‌شود، دلیلش این است که به‌طور جدی مسائل در حال پیگیری است و الزام نیست برای آن فضاسازی رسانه‌ای انجام شود.» وی خاطرنشان کرد: «بحث‌هایی که آژانس دارد از قبل هم مطرح بوده و در تعامل بین طرف ایرانی موضوعات پیگیری شده و در تعامل بین دو طرف پیگیری می‌شود. همان‌طور که تاکید کردم، مذاکرات پیوسته وجود داشته است.» معاون سیاسی وزیر امور خارجه همچنین درباره سفر گروسی به تهران اظهار کرد: «جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک عضو موثر و مسوول آژانس و همچنین NPT و به عنوان کشوری که توانمندی و دانش هسته‌ای دارد، همواره همکاری جدی و موثری با آژانس داشته است.» برخلاف آنچه ناصر کنعانی می‌گوید و اعتقاد دارد «توپ در زمین غربی‌هاست» و در آن‌سو علی باقری‌کنی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد ایرانی، بر آن تاکید دارد که «در مذاکرات وقفه‌ای ایجاد نشده است»، واقعیت‌ها چیز دیگری می‌گویند؛ چرا که اکنون بسیاری از کارشناسان، تحلیلگران و ناظران امر و مهم‌تر از همه مقامات ارشد اروپایی و آمریکایی، ادعا دارند مذاکرات هسته‌ای با هدف احیای برجام در دستور کار و اولویت سیاسی خارجی آنها قرار ندارد و در ثانی اگر مذاکره‌ای هم در کار باشد، همه چیز منوط به حل دو مساله حقوق بشر و ارسال پهپاد خواهد بود. از طرف دیگر، به نظر می‌رسد اختلاف‌های پادمانی میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز به‌طور کامل حل‌وفصل نشده است.
ساده‌سازی در ساختار
کیومرث اشتریان استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران نوشت: چه عاملی سبب می‌شود که ظرفیت نیروی انسانی یک دولت گرفتار این‌گونه رقابت‌ها شود؟ آن‌گونه که شرق گزارش داده: در گروه‌بندی‌های سیاسی، رقابت‌های درون‌جناحی رقابت سازنده‌ای نیست و بر محور «وفاداری» شکل می‌گیرد. رویکرد «وفادارانه» به نیروهای انسانی یک کشور به «نیروهای خودی» هم تسری پیدا می‌کند و سبب می‌شود اعتماد به خودی‌ها نیز مشمول سلسله‌مراتب شده و تخصص برای احراز پست مدیریتی کم‌اهمیت‌تر شود؛ مگر آنکه یک بحران پیش آید، همچون بحران ارزی. تکیه بر وفاداری سبب می‌شود که رفته‌رفته «سادگی و خلوص» آدم‌ها یا ساده‌انگاری و ساده‌لوحی آنان، به عامل اساسی در گزینش ایشان برای مشاغل مدیریتی تبدیل شود. «همچون کبریت بی‌خطر باشید تا به مناصب مدیریت دولتی برسید.» بدین‌سان، سازوکارهای سنتی اعتماد، ارتباطات شخصی-حلقه‌ای، غلبه عوام‌زدگی در یک گروه، بهره‌گیری از سلاح خلوص ایدئولوژیک به‌مثابه یک سلاح برای حذف رقیب، رویکرد جریانی، بدبینی ذاتی اعضای چنین حلقه‌هایی به یکدیگر، فقدان اعتمادبه‌نفس و... مجموعه عواملی است که سبب می‌شود چنین اختلالات رفتاری در گزینش نیروی انسانی رخ دهد. در چنین بستری، دورِ رقابت معمولاً به نفع ساده‌انگاران تمام می‌شود. یکی از مشکلات دولت آقای رئیسی ساده‌سازی در ساختار نیروی مدیریتی دولت و حامیان سیاسی-رسانه‌ای آن است. برنامه‌های کارشناسی جانبدارانه صداوسیما برای دولت که توسط برخی جوانان کم‌اطلاع اداره می‌شود از حیث ارزش حرفه‌ای در پایین‌ترین و ساده‌لوحانه‌ترین وضع قرار دارد و بیشتر مبتنی بر این است که هر که با ماست خوب است و هرکس با ما نیست مجموعه‌ای از شرارت و ناکارآمدی است. اگر سایه سنگین «وفاداری» و «رقابت خودی‌ها» بر گزینش مدیریت‌ها به‌خوبی شناسایی شود، می‌توان کمک شایانی به بهبود امور کرد؛ چراکه این ویژگی به این دولت محدود نمی‌شود و دولت‌های دیگر نیز به درجاتی از این بیماری رنج برده‌اند. یک مدیر دولتی تازه‌کار و ساده‌انگار نمی‌داند وارد چه تارعنکبوتی از فرآیندهای اداری می‌شود. نمی‌داند از فرآیند تدوین و تصویب قانون تا ابلاغ آیین‌نامه‌های اجرایی همان قانون گاه بیش از سه، چهار سال طول می‌کشد. دیوانسالاری همچون یک تار عنکبوت درهم‌تنیده است و کسی که با این دیوانسالاری آشنا نباشد، تغییر را بسیار سهل و آسان می‌گیرد. از دور همه چیز ساده به نظر می‌آید و تصور این است که ما می‌توانیم به‌زودی اغلب مشکلات را حل کنیم؛ اما آنگاه که با واقعیت دیوانسالاری برخورد می‌کنیم، می‌بینیم که فقط برای اصلاح یک آیین‌نامه اجرایی حداقل شش تا 9 ماه باید کارکنان مربوطه در یک وزارتخانه و کمیسیون‌های دولت درگیر باشند. اگر انجام یک تحول مستلزم تغییر یا تصویب یک قانون باشد که دیگر عملاً در عمر چهارساله یک دولت تعلیق به محال می‌شود. از همین‌رو است که دولت از تحقق وعده‌های خود ناتوان است و با گذشت بیش از یک سال و نیم از عمر این دولت و فراهم بودن شرایط درون‌حاکمیتی از پرداختن به مشکلات اساسی عاجز است.
چگونگی نوسازی نظام حکمرانی
نوید حسینیون، عضو شورای استان خراسان رضوی حزب کارگزاران سازندگی ایران، نوشت: این روزها و پس از وقایع تلخ چند ماه اخیر در کشور، در حالی که فشار اقتصادی و اجتماعی به شهروندان ایرانی از حد گذشته است در کنار صدای بلند تهدیدها و هشدارهایی که به جامعه داده می‌شود، زمزمه‌هایی از تغییر و اصلاح نظام حکمرانی و شیوه‌های اعمالی از سوی برخی از مسوولان و روسای قوا شنیده می‌شود؛ اکثر این مطالب بسیار محتاطانه و بیشتر حول مباحث اقتصادی کشور بیان می‌شود، شاید دلیل عمده آن قابل لمس و فراگیر بودن بیشتر مباحث اقتصادی برای عامه مردم است. آن‌گونه که سازندگی گزارش داده: به‌زعم اکثر متخصصان حوزه اقتصاد، مشکلات اقتصادی کشور یک‌بعدی و تک‌ساختاری نیست بلکه بسته‌ای از انواع و اقسام ایرادهای زیرساختی، سیاستگذاری حاصل از بدکارکردی نهاد سیاست و سیاستگذاری سیاسی و اجتماعی در کشور است. اشتباه رایج در چنین تصمیماتی کلی‌گویی و استفاده از واژه‌های پرابهام است، کدام نوسازی و چه نوعی از نوسازی در نظام حکمرانی قرار است اتفاق بیفتد؟ معنی واژه نوسازی از منظر طرفداران این روش چیست و چه مراحلی دارد؟ باید برای جامعه باز و مشخص شود، ساختارها و نهادها و مراحل نوسازی چگونه انتخاب شده و مراحل آن چگونه قرار است طی شود، کدام‌یک از ساختارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی قرار است، تغییر کند و ذی‌نفعان متعدد آن چه کسانی هستند؟ نمی‌توان وعده نوسازی داد، در حالی که به شهروندان و متخصصان حوزه‌های مختلف توضیح واضح و کامل در خصوص مسائل اصلی کشور را نمی‌دهید، شفافیت در نحوه تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری وجود ندارد و یک خط مکتوب از نوسازی مدنظر وجود ندارد! مشکلات و شرایط موجود فقط ریشه اقتصادی ندارد که با چند تغییر سطحی در مدیران دولتی یا قوانین اجرایی برطرف شود، عمق مشکلات موجود سیاسی و اجتماعی است و محصول عدم فراگیری نظام سیاسی و اجتماعی است که در نتیجه حذف سلایق مختلف در کشور به وجود آمده است. مسائل و مشکلات در کشور به حدی عمیق شده است که دیگر نمی‌توان در پشت درهای بسته و با مشاوران محدود و در فضای مبهم و به‌صورت دستوری و یک‌جانبه بدون در نظر گرفتن سلایق مختلف حرکت جدی و موثری انجام داد. شیوه‌های اشتباه و نخ‌نمای گذشته و بازی با کلمات بیشتر باعث خشم حاصل از سرخوردگی می‌شود که خسارت آن غیرقابل تحمل برای وضعیت فعلی کشور است.
♦♦♦
ایسنا: حسین امیرعبداللهیان در توئیتی نوشت: اقدام توهین‌آمیز و خارج از نزاکت نشریه‌ای فرانسوی در انتشار کاریکاتور علیه مرجعیت دینی و سیاسی بدون پاسخ قاطع و موثر نخواهد بود. به دولت فرانسه اجازه نمی‌دهیم پا را از گلیم خود فراتر گذارد. آنها قطعاً مسیر اشتباهی را انتخاب کرده‌اند. پیشتر این نشریه را در فهرست تحریم‌ها قرار دادیم.
ایلنا: یک مقام ارشد اروپایی مدعی شده که تا زمانی که جنگ اوکراین ادامه دارد توافق هسته‌ای ایران نیز احیا نمی‌شود.
ایرنا: علی باقری مذاکره‌کننده ارشد کشورمان در مورد آخرین وضعیت مذاکرات رفع تحریم‌ها گفت: مذاکرات یک فرآیند است و این فرآیند همچنان ادامه دارد و هیچ گسستی در مسیر مذاکرات به وجود نیامده و پیوستگی مذاکرات حفظ شده و مسائل به‌طور جدی در حال پیگیری است.
ایسنا: عباس باقرپور سفیر ایران در اتریش بر نقش بخش خصوصی و نهادهای عمومی دیگر از جمله سفارتخانه در تسهیل تعاملات تجاری با اتریش تاکید کرد.
ایسنا: محمد کشاورززاده سفیر جمهوری اسلامی ایران در چین در توئیتی نوشت: پروتکل‌های بهداشتی با جذب گردشگر منافاتی ندارد. گردشگری را وارد بازی‌های جناحی نکنید.
ایرنا: ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه از اعلام آمادگی نخست‌وزیر عراق برای شکل دادن گفت‌وگوها میان ایران و مصر خبر داد و گفت: ایران از هرگونه تحرک مثبت میان ایران و مصر استقبال می‌کند و ابتکارات لازم را انجام می‌دهد.
ایلنا: ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بار دیگر اعلام کرد که کشورش دیگر بر احیای برجام متمرکز نیست. وی بدون اشاره به بدعهدی‌های کشورش در قبال برجام و زیاده‌خواهی‌ها در جریان مذاکرات، مدعی شد: «ایرانی‌ها فرصت بازگشت آسان به برجام را از بین بردند. آنها این کار را در ماه سپتامبر و زمانی انجام دادند که به توافقی که از نظر همه نهایی شده بود، پشت کردند. از آن زمان تاکنون، برجام در دستور کار ما نیست.»
ایرنا: محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: دشمن با عملیات سیاسی و رسانه‌ای سنگین، مثل تحریم‌ها و سلب کردن اختیارات طرح خود را پیش می‌برد.
ایسنا: ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین مدعی شد که روسیه برنامه دارد از طریق به کار بردن پهپادهای ایرانی، حملاتی «طولانی» برای «از پای در آوردن» توان دفاعی و ملت اوکراین انجام دهد.
♦♦♦
تلاش برای بازگشت
شرق نوشت: به‌تازگی علی لاریجانی در برنامه شبکه یک به مناسبت شهادت حاج قاسم سلیمانی، به مدیریت‌های اجرایی کشور انتقاد کرد و گفت: «یک سیاستمدار برای توصیف شرایط انتخاب نمی‌شود، برای تغییر شرایط انتخاب می‌شود.» علی لاریجانی از جاماندگان سیاست یکدست‌سازی قدرت اجرایی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ بود که در نهایت نتوانست داد خود را برای دفاع در برابر ردصلاحیتش بستاند؛ اما اکنون برای ستاندن داد مردم از مدیریت بحران‌زده اصولگرایان، در تلاش مضاعف است.
دیوار بی‌اعتمادی
اعتماد نوشت: آذر منصوری دبیرکل حزب اتحاد ملت گفت: دیوار بی‌اعتمادی نسبت به ناتوانی مدیریت سیاسی کشور در حل مشکلات جامعه و تامین یک زندگی مطلوب به سادگی ترمیم نخواهد شد. ما کماکان یکی از راه‌های تحقق حکمرانی خوب را مشارکت همگانی و رقابت معنادار سیاسی در انتخاباتی آزاد و عادلانه می‌دانیم و کماکان برای شکل‌گیری گفت‌وگوی ملی تلاش خواهیم کرد. آنچه برای ما مطلوب است تحقق یک حکمرانی خوب در کشور و کاهش رنج مردم این سرزمین است. دولت توانا و جامعه قدرتمند هر دو ثمره یک حکمرانی خوب برای ایران امروز و فرداست.
جلسه بازجویی
هم‌میهن نوشت: محسن میردامادی فعال سیاسی گفت: متاسفم این را می‌گویم؛ تعدادی از افرادی که در کمیسیون ماده ۱۰ احزاب حضور دارند در جلساتی که کسی را دعوت می‌کنند برخوردشان مثل جلسه بازجویی است و جلسه بحث و بررسی نیست. آنها می‌گویند چرا در بیانیه این جمله آمده و چرا این موضع را داشته‌اید؟ اگر بنا باشد که حزب حرف شما را بزند که در جناح مقابل اصلاح‌طلبان هستید، اصلاً نیاز نبود حزبی تشکیل شود. حزب تشکیل می‌شود که انتقاداتش را مطرح کند. این برخوردها عملاً به این معناست که ما اجازه نمی‌دهیم احزاب باشند.
قطار پیشرفت فقر
صنعت نوشت: در حالی که سیدابراهیم رئیسی در هر فرصتی از شتاب گرفتن قطار پیشرفت اقتصادی در این نظام می‌گوید و باور دارد یا بر زبان می‌آورد که دلیل اعتراض‌های تازه در ایران متوقف کردن پیشرفت‌های این دولت است و در حالی که هواداران افراطی دولت هنوز توپ را به زمین دولت قبل می‌اندازند شوربختانه فقر در ایران پیشرفت شتابان دارد. آمارهای ارائه‌شده از یک نهاد رسمی و دولتی نشان می‌دهد در حالی که باید بر اساس گفته‌های دولت فعلی از شتاب به زیر خط فقر رفتن ایرانیان کاسته می‌شد روندها واژگونه شده است.