طرح تغییر نظام ریاستی به پارلمانی
احتمال بازتعریف رجل سیاسی در جریان اصلاح قانون انتخابات
کمتر از 10 ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری دوره سیزدهم، بحث‌های انتخاباتی بین گروه‌های سیاسی آغاز شده اما به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان شور چندانی برای رسیدن این دوره از انتخابات ندارند. در این میان به نظر می‌رسد مجلس یازدهم عزم خود را برای رساندن طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری به دوره آینده این انتخابات در سال 1400 جزم کرده است. مباحثی که درباره جزئیات این طرح مطرح شده، انتقاداتی را هم برانگیخته است. محمدحسن آصفری، نایب رئیس امور داخلی کشور و شوراها با اشاره به بررسی طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری در کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها از دو تغییر مهم حاصل این طرح خبر داد و به ایسنا گفت: قانون انتخابات ریاست جمهوری اکنون دارای ایرادات زیادی است یکی از این ایرادات به مدرک تحصیلی کاندیداها بازمی‌گردد که در قانون فعلی داشتن سواد خواندن و نوشتن کافی است که این موضوع باعث شده افراد زیادی برای کاندیداتوری در انتخابات مراجعه کنند و کار دستگاه‌های نظارتی و اجرایی در بررسی صلاحیت کاندیداها چند برابر می‌شود. یکی از مباحث مهمی که باید در قانون انتخابات ریاست جمهوری اصلاح شود، شرط داشتن مدرک حداقل فوق‌لیسانس است. در طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری، رجل سیاسی بازتعریف شده است یعنی افرادی جزو رجل سیاسی محسوب می‌شوند که دارای حداقل دو دوره سابقه نمایندگی مجلس، دو دوره وزیر، سران قوا، معاونین سران قوا یا فرماندهان عالی‌مقام و ارشد نظام یا از مقامات عالی کشور باشند. از دیگر مواردی که در طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری در نظر گرفته شده بحث داشتن برنامه است. کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری باید در حوزه اقتصادی، سیاسی، امنیتی، فرهنگی و اجتماعی برای حل مسائل برنامه داشته باشند و باید یا از سوی احزاب یا از سوی مقامات، مدیر و مدبر بودن فرد کاندیدا تایید شود. طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری مراحل پایانی خود را در کمیسیون شوراها طی می‌کند و به زودی برای تصویب نهایی به صحن مجلس خواهد آمد.
طرح دوباره تغییر نظام ریاستی به پارلمانی
از سوی دیگر نایب‌رئیس مجلس شورای اسلامی از ضرورت تغییر نظام ریاستی به پارلمانی خبر داده و گفته است: به نظر می‌رسد لازم است که در کشور مدتی طولانی نظام پارلمانی حاکم شود. ما نیاز داریم در موقع لزوم سریعاً افراد را عوض کنیم اما با شرایط کنونی اگر سراغ هرکسی برویم بحران سیاسی ایجاد می‌شود. شرق نوشت: تغییر نظام از ریاستی به پارلمانی مدت‌هاست که مطرح است و اولین بار نیست از تریبون مجلس بر ضرورت این تغییر تاکید می‌شود البته این‌بار احتمالاً برآمده از ناتوانی مجلس اصولگرا در استیضاح روحانی است که در ابتدای شروع به کار مجلس کلید خورد اما ناکام ماند. امیرحسین قاضی‌زاده مطرح‌کننده ایده برقراری نظام پارلمانی، در پاسخ به اینکه مجلس هم‌اکنون نیز به‌خوبی نمی‌تواند از ابزار سوال و استیضاح استفاده کند، گفته است: «این مساله به این خاطر است که اکنون ما سراغ هر وزیری برویم یک برخورد با رئیس‌جمهور صورت می‌گیرد، اما اگر کابینه در اختیار نخست‌وزیر منصوب مجلس باشد این فرسایش‌ها وجود نخواهد داشت.»
تزلزل جایگاه رهبری اصلاح‌طلبان
یکی از مسائل مورد توجه رسانه‌های اصلاح‌طلب سرد بودن تنور رقابت از سوی این جریان سیاسی است. روزنامه ابتکار در این‌باره نوشت: دو مساله باعث شده است که شور انتخاباتی هنوز در فضای سیاسی کشور دیده نشود و تنور انتخابات نزد جریان‌های سیاسی گرم نباشد؛ از یک‌سو مشارکت پایین در انتخابات مجلس یازدهم پیش‌بینی انتخابات آتی را برای سیاسیون دشوار کرده است و از سوی دیگر، شیوع ویروس کرونا در ماه‌های اخیر، هم تحرک گروه‌های سیاسی را کاهش داده و هم با قرار گرفتنش در کنار تحریم و سایر مسائل اقتصادی و اجتماعی، شرایط بحرانی و دشواری را پیش‌روی دولت آینده نشان می‌دهد که باعث می‌شود هر کسی و گروهی توان و انگیزه حضور در عرصه انتخابات را نداشته باشد. این در حالی است که مجلس‌نشینان نیز سودای اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری را در سر دارند که در صورت تصویب و رسیدن آن به انتخابات آینده، برخی گزینه‌ها به دلیل شرایط جدید همچون سن، مدرک تحصیلی و سابقه مدیریتی شاید پیشاپیش شرایط لازم کاندیداتوری را نداشته باشند. همچنین انتشار اظهاراتی از سوی اعضای شورای نگهبان مبنی بر پیشنهاد عدم نام‌نویسی به کسانی که در انتخابات گذشته رد صلاحیت شده‌اند هم نشان از تصمیم پیش‌فرض این شورا برای رد آنها دارد و روی برخی نام‌ها قلم خواهد کشید. اصلاح‌طلبان با توجه به قلع‌و‌قمع بسیاری از کاندیداهایشان در انتخابات مجلس یازدهم، تعطیلی فعالیت شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان با استعفای رئیس و نایب‌رئیس آن و عدم انتخاب سازوکار جایگزین، رویگردانی بدنه اجتماعی طرفدارشان در انتخابات اسفند 98 که منجر به کاهش مشارکت کلی و شکست کاندیداهای باقی‌مانده آنها شد، گره خوردن نامشان به حمایت از حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهوری که دولت دومش با توجه به چالش‌های فراوان و عملکرد پرانتقاد، دیگر مانند بازه 92 تا 96 محبوب نیست، وجود شبهه‌ها و پراکندگی‌ها در تعریف اصلاح‌طلبی و سازوکارهایش، شانس پایین بسیاری از چهره‌های شاخص این جریان برای تایید صلاحیت، تزلزل جایگاه رهبران اصلی این جریان همراه با فقدان آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و دلایلی از این دست، هنوز در راه انتخاب استراتژی حضور در انتخابات 1400 مانده‌اند، چه برسد به اینکه بخواهند کاندیدایی را هم معرفی کنند. به نظر می‌رسد تنها محور مشخص در این میان، عدم ائتلاف دوباره اصلاح‌طلبان با جریان اعتدالی باشد. اصلاح‌طلبان ترجیح می‌دهند حتی کاندیدایی نداشته باشند، اما دیگر نامشان را به کاندیدای غیراصلاح‌طلب گره نزنند.
انتخابات درون‌گروهی برای اصولگرایان
برخلاف اصلاح‌طلبان، از جبهه اصولگرایان که نه از جهت تایید صلاحیت نامزدهای خود نگرانی دارند و نه از جهت حضور قدرتمند رقیب و به‌تازگی نیز مجلس را به دست گرفته‌اند، اخیراً چندین نام برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری مطرح شده است. روزنامه اعتماد در گزارشی از این موضوع نوشت: هرچه به انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم نزدیک می‌شویم علاوه بر گمانه‌زنی‌ها صحبت‌های تحلیلگران هم بیشتر و صریح‌تر از قبل عنوان می‌شود. در همین راستا محمدصادق کوشکی، فعال سیاسی و فرهنگی اصولگرا که از قضا محبوبیت قابل توجهی در صداوسیمای جمهوری اسلامی دارد، در گفت‌وگویی به مقوله حضور یا عدم حضور مردم در انتخابات اشاره و در کمال تعجب، عدم حضور مردم در انتخابات را به معنی نارضایتی آنان ندانست. آنچه می‌تواند جشن انتخاباتی اصولگرایان را تکمیل کند، روی کار آمدن رئیس‌جمهوری است با خصوصیت‌های پوپولیستی. فردی که در ظاهر از رای و نظر مردم بگوید ولی در باطن مشارکت حداقلی یا حداکثری مردم در انتخابات را بی‌تاثیر در تصمیم‌گیری‌ها توصیف کند. در چنین شرایطی فعالیت نظامیانی نظیر حسین دهقان، محسن رضایی، علی شمخانی و حتی محمدباقر قالیباف برای پیروزی در انتخابات ۱۴۰۰ امری تعجب‌برانگیز محسوب نمی‌شود ولی در این میان حمیدرضا ترقی، عضو شورای مرکزی حزب موتلفه تلاش کرده ایده رئیس‌جمهوری نظامی برای ایران را تا حد قابل توجهی آرایش کند؛ چنان‌که گفته است: «آنچه مطالبه مقام معظم رهبری است، یک دولت جهادی یعنی دولتی جوان، انقلابی، بانشاط و دارای توان کار جهادی است که بتواند عقب‌ماندگی‌های کشور را در ابعاد مختلف جبران کند و یک حضور بانشاط و پرتحرک در عرصه اجرایی کشور داشته باشد، حالا برخی‌ها تصور می‌کنند که این روحیه در نیروهای نظامی بیشتر و در نیروهای غیرنظامی کمتر است، یعنی نیروهای نظامی توان تشکیل دولت جهادی و انقلابی را دارند. اما آنچه باید به آن توجه شود، این است که اگر شخصیت‌هایی از نیروهای نظامی هم وارد عرصه انتخابات ریاست‌جمهوری شوند، بعد جهادی‌شان مدنظر است نه بعد نظامی این افراد.» در چنین شرایطی حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات و تلاش‌شان برای آشتی دوباره ملت با صندوق‌های رای می‌تواند رشته‌های اصولگرایان را یک‌شبه پنبه کند شاید به همین دلیل است که حسین الله‌کرم، رئیس شورای مرکزی حزب‌الله که این روزها تلاش می‌کند در نقش یک فعال سیاسی ظاهر شود، گفته است: «در انتخابات ریاست‌جمهوری آینده شاهد انتخابات درون‌گروهی خواهیم بود؛ چنان‌که نتیجه انتخابات مجلس یازدهم نشان داد کاندیداهای اصلاح‌طلبان اقبالی جهت پیروزی ندارند. اصلاح‌طلب‌ها چه با یک لشکر و چه با یک نفر وارد عرصه انتخابات شوند با شرکت نکردن آنها برابر خواهد بود، در هر صورت امیدوارم جریان اصلاح‌طلبی هیچ‌وقت به این نتیجه نرسد و در انتخابات شرکت کند.»
پناهیان: یک خانه بیشتر ندارم
علیرضا پناهیان، واعظ معروف صداوسیما، که چندی پیش موضوع خانه چندین میلیاردی‌اش در فضای مجازی دست به دست می‌شد در یکی از وعظ‌هایش به این ابهامات پاسخ داد که ویدئوی آن سر و صدای زیادی به پا کرد. او در این ویدئو دلیل تاخیر پنج‌ساله ساخت خانه‌اش را پول عنوان کرد و گفت: «من یک واحد آن خانه را بیشتر ندارم آن هم با هدیه رفقا؛ مانند امام خمینی که هدیه‌ای زندگی می‌کردند و مقام معظم رهبری که با هدیه رفقایش زندگی می‌کنند من هم این‌گونه زندگی می‌کنم.» وی همچنین بیان کرد: «ما هیچ‌وقت دنبال پول درآوردن نبودیم. من اگر قرار باشد همه جزئیات زندگی‌ام را بگویم مردم برایم اعانه جمع می‌کنند.»
مقامات هندی در ایران
سابرامانیام جایشانکار وزیر خارجه هند برای دیدار و گفت‌وگو با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه به تهران آمد. به گزارش ایرنا وزیر امور خارجه هند، بعد از سفر غیرمنتظره وزیر دفاع این کشور به تهران و دیدار وی با امیر حاتمی وزیر دفاع کشورمان، پیش از سفر به روسیه و برای دیدار و گفت‌وگو با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه وارد تهران شد تا پس از توقفی چندساعته برای نشست وزیران امور خارجه شانگهای به مسکو برود. این سفر به ویژه با توجه به اینکه در آستانه عضویت هند در شورای امنیت انجام شد، حائز اهمیت است. رسول موسوی، مدیرکل آسیای غربی وزارت خارجه هم با اعلام حضور وزیر خارجه هند در تهران در توئیتر خود نوشت: «وزرای خارجه دو کشور ایران و هند همیشه بحث‌های زیادی دارند، به ویژه در آستانه عضویت هند در شورای امنیت سازمان ملل که از اول ژانویه به مدت دو سال آغاز می‌شود.» از سوی دیگر رسانه‌های هند به صورت گسترده سفر وزیر امور خارجه این کشور به تهران را بازتاب داده و آن را برای گسترش روابط هند و ایران مهم تلقی کردند. آن‌طور که ایرنا گزارش داده، یکی از این رسانه‌ها، نشریه «ایندین‌اکسپرس» بود که در گزارشی از این سفر نوشت: وزیر امور خارجه هند روز سه‌شنبه در ایران توقف کرد تا دومین مقام بلندپایه هندی باشد که در فاصله سه روز در تهران حضور یافته است. این نشریه افزود: در گفت‌وگوی اس. جایشانکار و محمدجواد ظریف، مسائلی چون همکاری‌ها در پروژه بندر چابهار و وضعیت افغانستان مورد بررسی قرار گرفتند. هند متعهد به انجام پروژه چابهار است و منابع هندی اعلام کردند دولت هند در بودجه سال جاری خود حدود ۱۴ میلیون دلار برای توسعه این بندر در نظر گرفته است. اختصاص این بودجه نشان‌دهنده علاقه دهلی‌نو برای توسعه بندر چابهار است.
